پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

-آقا دکتر! دانشگاه صنعتی از دانشگاه تراز اول و برتر کشورمان است. این دانشگاه در میان دانشگاه های کشورهای دیگر به ویژه اسلامی چگونه است؟

دانشگاه شریف براساس رتبه بندی های مختلف بستگی به سبدی که در آن مورد ارزیابی قرار می گیرد، براساس رتبه بندی کلی در جهان ما پنج سال پیش رتبه 500 بودیم و حالا در بازه 250 تا 275 هستیم. اگر در حوزه دانشگاه هایی که فنی و مهندسی هستند در نظر بگیریم در کل دنیا آخرین رتبه بندی دنیا فکر می کنم 150 باشد. اگر در بین دانشگاه هایی که زیر 50 سال قدمت دارند در نظر بگیریم حدود 47 است. در حوزه جهان اسلام باید با تاسف عرض کنم دانشگاه های معتبری وجود ندارد و فقط دانشگاه های ترکیه، مالزی و تا حدودی مصر دانشگاه های نسبتا معتبری دارند. عربستان سعودی در سال 1980 اگر اشتباه نکنم دانشگاه عبدالعزیز را تاسیس کرد و با هزینه های فراوان سعی دارد برای خود رتبه بخرد. اما دانشگاه های ترکیه و مالزی معتبرتر هستند. اگر از نظر انتشار مقالات علمی بخواهیم رتبه بندی دانشگاه ها را در نظر بگیریم خوشبختانه ما از ترکیه جلوتر هستیم. بنابراین در جهان اسلام از نظر انتشار مقالات رتبه ما یک است که خود این موضوع تعهدی را در ما ایجاد می کند تا این موقعیت را به سایر ملل اسلامی تسری دهیم. امروز می دانیم که یک ملت به تنهایی نمی تواند به موفقیت دست یابد. حتی کشور بزرگی مثل چین به دنبال تاسیس اتحادیه با کشورهای همجوار خود است. مطلب مهم در اینجا، آن است که بلوک های مختلف در راستای هم افزایی کشور باید تشکیل است. الان اسیا یک بلوک است، خاورمیانه یک بلوک است و کشورهای اسلامی هم می تواند یک بلوک باشد. کشورهای آفریقایی هم حتی امروز می بینیم بلوک ایجاد کرده اند. با تشکیل بلوک کشورهای اسلامی ما می توانیم شاهد اتفاقات خوبی به ویژه در عرصه علمی را شاهد باشیم.

-آکادمی علوم جهان اسلام را هم داریم. آیا این آکادمی نمی تواند نقش بلوک سازی در عرصه علمی را برای مسلمانان ایجاد کند؟

این آکادمی تا آنجایی که من می دانیم تحت تاثیر برخی کشورهای منطقه است. اینها اهداف دیگری را طراحی می کنند. دلارهای نفتی و مشاورین غربی سبب شده است که بر این آکادمی تاثیر بگذارد. بنابراین ما به این آکادمی خوشبین نیستیم. وقتی در عرصه سیاسی مشکلات زیادی وجود دارد طبیعی است که در عرصه علمی نیز ما شاهد مشکلات و اختلافاتی هستیم که نمی توانیم به نهادهایی که وجود دارد چشم امید داشته باشیم. بنابراین ما خوش بینی نیستیم به این گونه نهادها، کما اینکه فعالیت چشمگیر و درخور توجهی هم ندارند. به دنبال پر کردن خلائی بودند که امروز در بحث علمی وجود دارد اما این اتفاق نیفتاد. من فکر می کنم جایزه علمی پیامبر اعظم(ص) که به زودی کار خود را آغاز می کند تا بخش زیادی از این خلاء موجود علمی را در جهان اسلام برطرف خواهد کرد.

-باز گردیم به وضعیت دانشگاه صنعتی شریف. آیا دانشگاه شما دانشجوی خارجی هم دارد؟

ما الان چیزی حدود 50 حدود دانشجوی خارجی داریم که عموما از کشورهای مسلمان هستند. دانشجویانی از لبنان، سوریه، عراق، پاکستان، افغانستان و برخی کشورهای دیگر مسلمان در میان دانشجویان میهمان دانشگاه صنعتی شریف حضور دارند.

-استاد خارجی از کشورهای اسلامی چطور؟

استاد خارجی که مقیم ایران باشد نداریم اما اساتیدی از کشورهای دیگر هستند که به صورت افتخاری با ما همکاری دارند. اما این اساتید مسلمان نیستند. در حقیقت ما استاد خارجی از کشورهای مسلمان نداریم.

-برعکس آن چه؟ اساتیدی از کشور ما در جهان اسلام حضور دارند؟

بله. هم اکنون دو استاد برجسته ما در دانشگاه های مالزی به عنوان استاد میهمان حضور دارند. با عراق هم تعاملاتی داریم که اساتید ما بروند در آنجا تدریس کنند. در کشورهای دیگر هم اساتید ایرانی حضور دارند که البته آنها مسلمان نیستند. یا اساتیدی داریم که به صورت مجازی با دانشجویان مسلمان در کشورهای مختلف ارتباط دارند. با لبنان هم تفاهماتی داشته ایم که از سال آینده قرار است در آنجا به تدریس بپردازند. چند استاد ایرانی هم تا چند پیش در ترکیه برای تدریس حضور داشتند. اینها، آماری است که در حال حضور ذهن دارم.

-شما قبلا در جایی گفته بودید که یکی از آرزوهایتان این است که روزی در فضا نماز جماعت برپا شود. البته با توجه به قدرت و توانایی بشر این کار به هیچ محال نخواهد بود. با توجه به اینکه این حرکت را حتما باید فضانوردان مسلمان انجام دهند، هر کدام از این کشورها شاید به تنهایی، سختی های فراوانی را پیش رو خواهند داشت و شاید حالا حالاها نتوانند به این مهم دست یابند اما اگر همگرایی میان آنان باشد امید ما به تحقق یافتن چنین آرزویی پررنگ خواهد شد. فکر می کند این همگرایی روزی به وجود آید؟

ما همین الان حرکتی را دنبال می کنیم در جهان اسلام شرایطی را برای نزدیک کردن دانشمندان مسلمان ایجاد کنیم. معاونت بین الملل ما مذاکراتی را با چند کشور اسلامی انجام داده و به دنبال رسیدن به یک توافق برای همگرایی هستیم. بسیج اساتید دانشگاه نیز به دنبال تاسیس اتحادیه دانشگاه های اسلامی است. یک توضیحی هم اینجا بدهم و آن درباره آرزوی من است. در مدیریت استراتژیک الفبای کار این است که چشم انداز بلندی به سیستم مدیریتی القا شود. آن آرزویی هم که من مطرح کردم در هفته فضا بودو من براساس همان ادبیات مدیریت استراتژیک آن آرزو را مطرح کردم. در این حرف تلویحاتی نهفته است که یکی از آنها آرزویی است برای، پیشرفت فناوری های علمی در کشورهای جهان اسلامی. البته قدم هایی هم برداشته شده است که نمونه اش فرستادن میمون به فضاست و برنامه ای هم برای فرستادن انسان به فضا نیز در سازمان فضایی کشور در حال انجام است که اگر اقتدار کار بالا باشد ما می توانیم بیش از یک نفر را به فضا بفرستیم. اما نکته مهم اینجاست که چون عده ای علم را به مسائل غیردینی متصل می کنند، بنابراین به فضا رفتن را هم یک موضوع لائیک می دانند. یعنی بر این عقیده اند کسی که عالم و دانشمند است حتما دین ندارد. اما کاری که ایرانیان و مسلمانان در پیشرفت های علمی می کنند و انشاءالله دستاوردهای بزرگ نیز به زودی رونمایی شود، نشان دهنده آن است که مسلمانان می توانند کارهای بزرگ انجام دهند و موضوعات علمی صرف دیگر در ارتقای انسان ها نمی تواند بیش از نقش بازی کند. از گذشته هم این آرزو تا حدود وجود داشته است. مثلا در احکام اسلامی نکته هایی در نمازگزاردن در ماه وجود دارد که نشان دهنده این تفکر و آرزو از گذشته در مسلمانان است. حال الفبای تحقق یافتن به این آرزو، رسیدن به فضایی است که در آن دانشمندان کشورهای مختلف مسلمان دور هم جمع شوند و با ایجاد اتحاد و تبادل علمی این آرزو را به زودی تحقق ببخشند. که البته این کار هم شدنی است و ما فقط باید تلاش کنیم این قدم را سریع تر برداریم. زمانی اسلام در اوج اقتدار علمی قرار داشت و فناوری به دنیا صادر می کرد. زمانی که نخستین ساعت از دربار معاویه به دربار روم به عنوان هدیه فرستاده بود آنها چنین چیزی را درک نمی کردند و از آن به عنوان شیطان یاد می کردند. سازنده آن هم یک ایرانی مسلمان بود. بسیاری از دانش های مهم در جهان اسلام به وجود آمده و ارتقا پیدا کرده است. پس ما چنین آرزویی را شدنی می دانیم. راهبرد ما این است که اگر همسایه قوی داشته باشیم ما هم قوی خواهیم بود. این استراتژی برعکس کشورهای غربی است که جریان معنوی و ضدمعنوی را از هم جدا می کند.

-اگر این اتحاد شکل بگیرد آیا ما مسلمانان می توانیم در گرفتن جایزه نوبل هم از اقبال بهتری نسبت به اکنون مواجه شویم؟

حتما این اتفاق می افتد. به نظرم اگر ما برگردیم به اصل اصیل ایدئولوژی اسلامی مان، شرایط بهتری خواهیم شد. اکنون جایزه علمی پیامبر اعظم(ص) هم براساس تجربیاتی که در جوایز معتبر دیگر به دست آمده است مورد توجه قرار گیرد. همین حالا ایا به نظر شما ابوعلی سینا، غیاث الدین کاشانی، رازی، بیرونی و.. همین حالا هم اگر زنده بودند جایزه نوبل ا نمی گرفتند؟ قطعا که این اتفاق می افتاد چرا که ظرفیت هایی که در جهان اسلام وجود دارد میتواند ما را دوباره به قله های پرافتخار گذشته نزدیک و نزدیک تر کند. به نظر من حتی اگر جایزه پیامبر اعظم(ص) به خوبی هدایت شود، می تواند جایزه ای معتبر از نوبل باشد و ما هر ساله در حقیقت جایزه ای بهتر و بهتر از نوبل به دانشمندان مسلمنان بدهیم.

-به نظر شما این جایزه می تواند در ارتقای دانشگاه های کشورهای مسلمان نقش داشته باشد و بین دانشمندان مسلمان انگیزه ایجاد کند؟

می تواند اما باید توجه داشت که جایزه یک سری شئونات تشریفاتی دارد و یک سری شئونات محتوایی. نوبل هم تشریفات سنگینی دارد برای تکریم جایزه مقابل چشمان دانشمندان. من به مسوولان جشنواره هم پیشنهاد داده ام که به این موضوع توجه زیادی داشته باشند. اما پرداختن به این موضوع نباید ما را از مسائل محتوایی غافل کند. ما تجربه چهره ماندگار، جوایز معتبری مثل خوارزمی و علامه را هم داریم اما این جایزه باید از هر لحاظ برجسته باشد. این برجستگی باید طوری باشد که دانشمند نوبلیست هم نگاه خود را معطوف به این جایزه کند. پس دستگاهی که کار ممیزی و داوری را می کند باید کارش را درست انجام دهد. پس اگر مسائل تشریفاتی بدون محتوا باشد اول از همه مردم ما به آن بی توجهی خواهند کرد چون می گویند که این یک شو است. پس محتوا را نباید فراموش کنیم.

-سوال آخرم این است که جایزه المصطفی به چهار دانشمند در بخش های مختلف 500هزار دلار جایزه خواهد داد. فکر می کنید یکی از این جایزه ها نصیب دانشگاه شما و دانشمندان بشود؟

حتما دانشمندان دانشگاه ما جزو کاندیداها خواهند بود و می تواند در این جایزه خوب وارد شود. ما در زمینه مهندسی پتانسیل بسیار خوبی داریم. در بخش نانو هم چند سالی که است رتبه اول را داریم. در حوزه آی تی هم افراد برجسته ای داریم که حرف اول را می زنند. بنابراین قطعا کاندیداهای جدی خواهیم داشت.