ویژه‌نامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم (mustafaprize)/ پروفسور عطا الرحمان: کشورهای اسلامی در حال حاضر به دلیل مشکلاتی که در بخش صنعت و فناوری های آن دارند، قادر نخواهند بود تا به صورت کامل از دستاوردهای دانشمندان مسلمان بهره مند شوند اما خوشبختانه در این زمینه حرکتهای خوبی آغاز شده است و من در این زمینه بسیار خوش بین هستم.



به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری به نقل از ویژه‌نامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم (mustafaprize)، پروفسور عطا الرحمان فقط در کشور مسلمان پاکستان شناخته شده نیست بلکه جامعه علمی جهان به ویژه دانشمندان و فعالان عرصه علم شیمی، او را به خوبی می شناسند. این محقق تراز اول در رشته شیمی آلی، تحقیقات مشهور زیادی داشته که در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. او تاکنون بیش از 900 مقاله در نشریات معتبر علمی جهان و 116 کتاب در این زمینه منتشر کرده است که اغلب آنها در کشورهای اروپایی و آمریکایی به بازار کتاب راه یافته است. پروفسور الرحمان همچنین 27 اختراع در زمینه شیمی به نام خود ثبت کرده است. علاوه بر اینها، وی تا کنون صدارت دو وزارتخانه مهم آموزش و پرورش و بهداشت کشور پاکستان را نیز برعهده داشته و خدمات زیادی را به جامعه مسلمان پاکستان ارائه کرده است. با وی گفت وگویی درباره وضعیت علمی جهان اسلام و راه های روشن پیش رو گفت وگویی انجام داده ایم. باید در اینجا یادآوری کنیم که پروفسور عبدالمجید آیت اللهی از شیمیدانان برجسته ایرانی واسطه این گفت وگو شدند که باید از ایشان تشکر کنیم. حاصل این گفت وگو در ادامه می خوانیم.

-    جناب پروفسور! در ابتدا می خواستیم بدانیم با توجه به اینکه شما جوایز علمی معتبر زیادی تا کنون گرفته اید، وجود جوایز در عرصه های علمی تا چه اندازه به پیشرفت های علمی کمک کرده است و در ادامه می تواند کمک بکند؟

جایزه های علمی برای ارتقای فعالیت های بهتر بسیار مهم بوده اند و می توانند فرایندهای تحقیقاتی را برای دانشمندان تسهیل کنند. جوایزی مانند جایزه نوبل و یونسکو در عرصه علمی، همواره مسیری را پیش روی دانشمندان رشته های مختلف علمی گشوده اند که در آن انگیزه و امید به آینده مطرح بوده است. بنابراین می توان گفت که جایزه علمی مفید و راهگشا هستند.

-    به عقیده شما چرا دانشمندان مسلمان علیرغم اینکه در سطح علمی بالایی در جهان قرار دارند، در گرفتن جوایز معتبری همچون نوبل و یونسکو کمتر حضور دارند؟

در اینجا لازم است این حقیقت را یادآوری کنیم که دانشمندان مسلمان می بایست مشارکت خود را با دیگر دانشمندان بین المللی در سایر نقاط جهان گسترش دهند و حضور قوی تری را در فعالیت ها و رویدادهای علمی بین المللی داشته باشند تا پتانسیل ها و توانایی های خود را ارائه دهند. تنها در چنین شرایطی ما می توانیم انتظار داشته باشیم که آن ها بتوانند جایزه های معتبر بین المللی از قبیل جایزه نوبل را برنده شوند. به هر حال یکی از دلایل برگزیده شدن دانشمندان علمی در جوایز معتبر بین المللی، شناخته شده بودن آنها در سطح دنیا و به ویژه در محافل علمی است. پس طبیعی است که وقتی دانشمند برجسته ای در کشورهای مسلمان حضور دارد اما جامعه بین الملل وی را نمی شناسد، به او جایزه ای داده شود. شناخت در این امر بسیار مهم است که تنها راه آن داشتن ارتباطات علمی با سایر دانشمندان کشورهای مختلف جهان است.

-    آیا به نظر شما سیستم آموزشی و پژوهشی علمی به صورت پایه ای در کشورهای اسلامی در چه سطحی است؟ آیا یکی از دلایل عقب ماندگی علمی امروز مسلمانان را می توان در ضعف این بخش دانست؟

سیستم آموزشی کشورهای مسلمان نیاز به برخی تغییرات دارد و به نظر من سیستم تحقیقاتی این کشورها نیز نیازمند تغییرات عمده در زیرساخت های خود است. در صورتی که چنین شرایطی را برای کشورهای اسلامی فراهم کنیم، مطمئنا دانشمندان مسلمان می‌توانند در جامعه های علمی بین المللی بدرخشند.

-   کیفیت تالیف علمی مسلمانان را در حال حاضر چطور ارزیابی می کنید و جایگاه آن را در دنیا چطور می بینید؟

عقیده من این است که مشارکت دانشمندان  مسلمان در انتشارات علمی از قبیل مقاله و کتاب های علمی کافی نبوده است و امیدواریم دانشمندان مسلمان این حقیقت را درک کنند که نخستین گام برای انجام کارهای بزرگ علمی، ثبت آنها به صورت مکتوب است. بنابراین دانشمندان ما باید فعالیت های بیشتری را در این زمینه داشته باشند تا بتوانند علم خود را به جهانیان بهتر بشناسانند.

-  آیا کشورهای مسلمان توانسته اند به خوبی از یافته های علمی دانمشندان شان بهره برداری عملی بکنند و به عرصه کاربردی برسانند؟

به طور کلی، کشورهای اسلامی در حال حاضر به دلیل مشکلاتی که در بخش صنعت و فناوری های آن دارند، قادر نخواهند بود تا به صورت کامل از دستاوردهای دانشمندان مسلمان بهره مند شوند اما خوشبختانه در این زمینه حرکتهای خوبی آغاز شده است و من در این زمینه بسیار خوش بین هستم.

-  با توجه به اینکه جایزه المصطفی به پیشنهاد ایران قرار است ویژه دانشمندان کشورهای اسلامی و مسلمان در سال آینده برگزار شود و چهار جایزه 500 هزار دلاری بدهد، فکر می کنید که می تواند در هدف خود که همگرایی دانشمندان کشورهای اسلامی است موفق باشد؟

من به شدت باور دارم که شروع برگزاری جایزه مصطفی(ص) می تواند نقطه عطفی در ارتقای دانشمندان مسلمان برای مشارکت موثرتر و رقابت مثبت باشد.  این حرکت بر روی ارتقای دانشمندان مسلمان تاثیر گذاشته تا جنبش جدیدی را در فعالیت های علمی شان ایجاد کنند. در این جا لازم است که خاطرنشان کنم دستاوردهای اینجانب در عرصه علم شیمی، متعلق به تمامی دنیای اسلام و حتی جامعه علمی جهانی است.