باید و نباید سرمایه‌گذاری دولت در علم و فناوری
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، دکتر سورنا ستاری روز سه‌شنبه در بازدید از بخشهای مختلف خبرگزاری دانشجویان ایران که با حضور دکتر طیبی، رییس جهاد دانشگاهی و سعید پورعلی، سرپرست ایسنا صورت گرفت، در گفتوگو با خبرنگاران و سردبیران علمی ایسنا، ابتدا با ذکر مقدمه‌ای درباره فعالیتهای معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، اساس فعالیتهای این معاونت را در دو حوزه عنوان و تصریح کرد: یک حوزه فعالیت معاونت علمی و فناوری مربوط به علومی است که در مرز دانش هستند و اصولا بودجه‌های دولتی باید در این بخش خرج شوند و بخش دیگر تجاری‌سازی است که موضوع اشتغال دانش بنیان در آنها مطرح است که در این حوزه باید از خطوط اعتباراتی، تسهیلات قرض‌الحسنه و یا کم بهره و نیز وام‌های طولانی مدت استفاده کرد؛ در واقع در این بخش معتقد نیستیم که دولت باید سرمایه‌گذاری کند.
نظام اداری ما هنوز آماده ورود مفاهیم اقتصاد دانش‌بنیان نیست
اقتصاد دانش‌بنیان، سرفصل و مقدمه اقتصاد مقاومتی به عنوان سیاست ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است؛ این درحالیست که نظام اداری ما هنوز آماده پذیرش مفاهیم اقتصاد دانش‌بنیان که قطعا برای ایجاد زیرساختها ضروری است، نبوده و این باعث افزایش مشکلات اجرایی و تشدید بروکراسی خواهد شد.
ستاری در پاسخ به این دغدغه و پرسش ایسنا، به مفاهیم جدید اقتصاد دانش‌بنیان همچون شرکتهای دانش‌بنیان، کریدورهای تجاری‌سازی، انواع صندوق‌ها، پارک‌های علم و فناوری، شهرک‌های صنعتی و غیره اشاره کرد و با درست دانستن این دغدغه تصریح کرد که ما برای پایه‌گذاری این مفاهیم با مشکلات جدی مواجه هستیم و یکی از مفاهیم جدی در اقتصاد دانش‌بنیان که باید برای نهادینه شدن آن تلاش کرد این است که «پژوهش درآمدزاست» و در صورتی که درست به آن توجه شود و سهم مناسبی از بودجه را به پژوهش اختصاص دهیم، نتایج خوبی را شاهد خواهیم بود.
ستاری با ذکر مثالی افزود: به عنوان نمونه ما در حال حاضر دارای یکصد عضو هیأت علمی در دانشگاه‌ها هستیم که تعداد قابل توجهی از آنها در بحث پژوهش فعالیت می‌کنند. همچنین پژوهشکده‌هایی در حوزه تجاری‌سازی در کشور فعالند که با وجود آنکه خیلی از این بخش‌ها موفق هستند اما انتظارات کشور دراین حوزه بسیار بالاتر از عددهایی است که اعلام می‌شود.
وی به ساختمان‌های زیبا، تجهیزات آزمایشگاهی و خیلی از امکانات دیگر که در برخی پژوهشگاهها و مراکز پژوهشی وجود دارند و سال به سال از آنها استفاده نمی‌شود، اشاره و تصریح کرد: باید از روز اول به این موضوع نگاه شود که آزمایشگاه‌ها و امکانات با چه هدفی راه‌اندازی می‌شوند.
ستاری بر نقش رسانه‌ها در آگاه سازی و نهادینه‌سازی مفاهیم جدید ذکر شده تاکید کرد و افزود: ما نیازمند کسانی هستیم که در ابتدا این مفاهیم جدید را متوجه شده و پس از آن به ما الگوهایی برای تبلیغ این مفاهیم ارائه کنند.
همگونی بخشهای مختلف کشور با قانون فوق‌العاده مدرن شرکتهای دانش‌بنیان سخت است
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور در ادامه در تأیید مصداق دیگری از عدم آمادگی نظام اداری و اجرایی برای پذیرش مفاهیم اقتصاد دانش‌بنیان، به موضوع قانون شرکتهای دانش بنیان که تاکنون اجرایی نشده است اشاره کرد و گفت: این قانون یک قانون فوق‌العاده مدرن است که در مقایسه با سایر قوانین کشور یک سر و گردن بالاتر نگاشته شده است. شاید یکی از دلایل عدم اجرایی شدن آن این است که مفاهیم موجود در این قانون فوق‌العاده مدرن بوده و همگون کردن آن با سایر بخشهای کشور به آسانی صورت نمی‌گیرد.
ستاری هدف اصلی معاونت علمی در این دولت را اجرایی کردن قانون شرکتهای دانش بنیان عنوان کرد و گفت: این قانون می‌تواند به عنوان یک سند فناوری در کشور مطرح باشد.
وی ضعف‌های موجود در قانون شرکتهای دانش بنیان را بسیار کم دانست و یادآور شد: قطعا این قانون نیازمند اصلاحاتی است اما همه باید تلاش کنیم تا مطابق آیین‌نامه اجرایی، این قانون را تمام و کمال اجرا کنیم.
افزایش کارگزاری‌های شرکتهای دانش‌بنیان و ارزیابی 30 شرکت در هفته
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور در ادامه گفتوگو با خبرنگاران علمی ایسنا، از برنامه معاونت جهت افزایش تعداد کارگزارهایی که شرکتهای دانش بنیان در آنها مورد تایید قرار می‌گیرند، خبر داد و تصریح کرد: کارگزاری‌های این حوزه بتازگی در حال پا گرفتن هستند و در حال‌حاضر هرهفته بیش از 30 شرکت دانش بنیان در کارگزارها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
ورود پرونده 450 شرکت دانش‌بنیان به کارگزاری‌ها و تایید بیش از 78 شرکت تا کنون
وی با بیان اینکه تاکنون حدود 450 شرکت دانش بنیان پرونده‌هایشان را جهت ارزیابی به کارگزارها ارائه کرده‌اند، اضافه کرد: تا هفته گذشته پرونده بیش از 78 شرکت مورد تایید قرار گرفته و پیش‌بینی می‌شود بدین ترتیب و با تسریع روند ارزیابی و تایید شرکتهای دانش‌بنیان، تعداد آنها تا چهار هزار شرکت افزایش یابد.
اعطای تاییدیه دوساله به شرکتهای دانش‌بنیان برای برخورداری از تسهیلات
به گفته معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، شرکتهای دانش‌بنیانی که توسط این کارگزاری‌ها مورد پذیرش قرار گیرند به مدت دوسال تاییدیه دریافت خواهند کرد و طی آن می‌توانند از تسهیلاتی همچون معافیت مالیاتی و گمرکی بهره‌مند شده و جهت دریافت تسهیلات به صندوق نوآوری و شکوفایی معرفی شوند.
وی با تاکید بر این نکته که شرکتهای دانش‌بنیان توسط معاونت علمی ارزیابی نمی‌شوند، تصریح کرد: معاونت علمی ، یک بخش سخت افزاری است که خود را درگیر کارهای اجرایی نمی‌کند و حسن فعالیتهای آن در چابکی، کوچکی و قابلیت مانور بالاست.
امضای قرارداد شش شرکت دانش‌بنیان برای استفاده از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی
به گفته ستاری، درحال حاضر قراردادهای شش شرکت دانش‌بنیان جهت استفاده از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی به امضاء رسیده است. همچنین 12 تا 13 شرکت نیز مراحل نهایی تایید را طی می‌کنند.
تعیین هشت صندوق عامل نوآوری و شکوفایی برای ارائه تسهیلات
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری همچنین از تعیین هشت صندوق عامل نوآوری و شکوفایی خبر داد و اظهار امیدواری کرد که قراردادهای این صندوق‌ها نیز تا هفته آینده منعقد شود تا بدین ترتیب روند حمایت از پژوهشگران و فناوران تسریع شود.
وام قرض‌الحسنه 300 میلیون تومانی به شرکتهای تازه‌تاسیس نوپا
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور با بیان این که در حال حاضر آیین‌نامه‌های صندوق نوآوری و شکوفایی در تمامی حوزه‌های فناوری در حال نگارش بوده و برخی از آنها نیز نهایی شده است، اظهار امیدواری کرد که صندوق نوآوری و شکوفایی بتواند به استارتاپ‌های کوچک (شرکتهای تازه‌تاسیس نوپا که در فاز تحقیق و توسعه هستند) تا سقف 300 میلیون تومان وام قرض‌الحسنه ارائه کنند.
تدوین آیین‌نامه اجرایی شرکتهای دانش‌بنیان نوپا
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین در ادامه از تدوین آیین‌نامه اجرایی شرکتهای دانش بنیان نوپا جهت کمک به این شرکتها خبر داد و گفت: این آیین‌نامه به نحوی خواهد بود که مخترعان و در واقع مجموعه‌های کوچک یک یا دو نفره بتوانند از تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی بهره‌مند شوند.
راه‌اندازی سیستم لیزینگ نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی امسال برای شرکتهای خصوصی
ستاری همچنین اظهار امیدواری کرد که در نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران که اردیبهشت ماه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار می‌شود، صندوق نوآوری و شکوفایی بتواند سیستم لیزینگ را برای شرکتهای خصوصی که می‌خواهند از بازار تجهیزات نمایشگاهی استفاده کنند، راه‌اندازی کند.
وی صندوق نوآوری و شکوفایی را یک صندوق سود‌ده معرفی کرد و گفت: این صندوق سود بلاعوض به کسی ارائه نمی‌کند؛ بلکه کمک‌های آن در قالب تسهیلاتی همچون وام قرض‌الحسنه یا وام‌های کم بهره و بلندمدت صورت می‌گیرد.
«نداشتن بازار» بزرگترین دغدغه شرکتهای دانش‌بنیان»
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری بزرگترین چالش موجود در اجرای قانون شرکتهای دانش بنیان را «نداشتن بازار» عنوان کرد و گفت: در حال حاضر با توجه به راه‌اندازی صندوق نوآوری و شکوفایی و خطوط اعتباری که از طریق بانک‌ها در حال فعال شدن هستند با مشکلات مالی مواجه نیستیم و درواقع نداشتن بازار بزرگترین دغدغه شرکتهای دانش بنیان است که در این رابطه باید ضوابطی داشته باشیم تا بتوانیم بازار را در اختیار بگیریم.
در ورود به حوزه نفت هنوز موفق نبوده‌ایم
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور در ادامه با اشاره به ارتباط کم بخشهای پژوهشی و دانشگاه‌ها با صنعت، به برخی از حوزه‌ها همچون حوزه‌های دفاعی که صنعت مجبور است در موضوع نرم‌افزارها، آنتی‌ویروس و غیره سراغ محصولات داخلی برود اشاره کرد و گفت: اما در برخی حوزه‌ها همچون نفت هنوز نتوانسته‌ایم ورود پیدا کنیم و امیدواریم با برنامه‌های موجود در معاونت و تعاملات صورت گرفته بتوانیم ضوابط مناسبی را در این حوزه‌ها به مرور تدوین کنیم.
ستاری با ذکر مثالی درباره مصرف بالای انرژی در کشور گفت: به عنوان نمونه ما در حال حاضر به دنبال تصویب دو بند قانونی در حوزه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت هستیم. در این زمینه جلسات مختلفی را با وزارت نفت داشته‌ایم تا بتوانیم این موضوع را عملیاتی کنیم چرا که فکر می‌کنیم این بحث یکی از راه‌های مورد نظر برای ورود معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به حوزه نفت است.
وی اظهار امیدواری کرد که بتوان در حوزه‌های بزرگی همچون نفت با توجه به توافق‌های صورت گرفته با وزیر نفت بازارهای خوبی ایجاد شود
لزوم کاهش 20 میلیون متر مکعبی مصرف گاز خانگی فرصتی بزرگ برای شرکتهای دانش‌بنیان
ستاری به پروژه‌ای که در حال حاضر در صنعت نفت در حال تعریف شدن است اشاره کرد و گفت: بر اساس این پروژه تا سال آینده باید شاهد کاهش 20 میلیون مترمکعبی گاز در بخش خانگی باشیم که تمام این موضوعات می‌تواند بازار بزرگی برای شرکتهای دانش بنیان در حوزه ساخت و تجهیزات کم مصرف انرژی باشد.
معاون علمی و فناوری رییس جمهور در پاسخ به این که آیا ضرورت تصویب قوانینی در کشور که ما را از انبار فناوری‌های وارداتی به شکلی درست بهره‌مند کند و ورود محصولات خارجی به شرط انتقال دانش‌آنها باشد، وجود دارد؟ گفت: قوانین زیادی شبیه همین پیشنهاد در کشور هستند که اجرایی نمی‌شوند. هر قانونی که در کشور گذاشته می‌شود باید خود وزارتخانه از ابتدا تا آخر در جریان آن قرار گیرد و پا به پای آن جلو برود تا سیستم دولتی یا وزارتخانه همراه این قانون باشد. در وا قع ما با زور نمی‌توانیم وزارتخانه‌ها را به این کار ترغیب کنیم.
وی تاکید کرد: در حوزه‌های ذکر شده ما نیاز به قانون جدید نداریم بلکه ما نیازمند ایجاد یک سیستم در زمینه مقررات‌زدایی هستیم تا قوانین دست و پا گیری که شرکتها در توسعه کار با آن مواجه هستند برداشته شود.
ستاری به ذکر مثالی دیگر در همین باره اشاره کرد و افزود: مثلا اگر قرار باشد محصولی در کشور ساخته شود و معاونت علمی کل ضمانت‌نامه و تسهیلات ساخت آن را قبول کند و ساخت آن دو یا سه سال طول بکشد و سپس وارد مناقصه شود و مشخص هم نباشد که چه زمانی خریداری خواهد شد، این بدان معنا خواهد بود که ما هنوز نتوانسته‌ایم موضوعاتی از این دست را در صنعت نهادینه‌سازی کنیم.
وی گفت: در قانون شرکتهای دانش بنیان تسهیل در بحث مناقصه برای این شرکتها آمده و نه این که این شرکتها لزوما از مناقصه پیروز درآیند. از آن طرف باید توجه کرد که صنعت هم مشکلاتی دارد که اگر قرار باشد مناقصه برداشته شود باید در حوزه‌هایی جوابگو باشد.
دید فعلی به پژوهش، ما را به جایی نمی‌رساند
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری در بخش دیگری از این مصاحبه با تاکید براینکه ما درحوزه پژوهش نیازمند یک دید جدید هستیم، شد: دید قدیمی و سبک قدیمی، پژوهش ما را به جایی نمی‌رساند؛ هرچند تاکنون کارهای ارزشمندی صورت گرفته و ستارگانی نیز در این حوره درخشیده‌اند اما برای آن که محصولات دانش بنیان در زندگی روزمره مردم نقش داشته باشند باید کارهای بنیادی‌تر صورت گیرد.
وی تاکید کرد: بزرگترین دغدغه من گرفتن بازار برای شرکتهای دانش بنیان است. در حال حاضر اتفاقات متعددی همچون راه‌اندازی صندوق نوآوری و شکوفایی شکل گرفته اما مهمتر از همه این است که فرهنگ پژوهش در کشور هنوز تغییر نکرده است.
کجای دنیا استاد دانشگاهی را که قرارداد صنعتی می‌بندد، پول‌پرست می‌بینند؟
ستاری با ذکر مثالی تصریح کرد: به عنوان نمونه ما در دانشگاه، استادی که از صنعت قرارداد می‌گیرد را با دید پول‌دوست و پول‌پرست می‌بینیم و در همه امور ترفیع و ارتقاء برای آن استاد موانع ایجاد می‌کنیم. کجای دنیا به استادی که قرارداد صنعتی ببندد را به این چشم نگاه می‌کنند. با برعکس در دانشگاه استادی داریم که قرارداد صنعتی ندارد اما هشت دانشجوی دکتری دارد؟ این چه معنایی می‌تواند داشته باشد. در واقع چرا نباید تعداد زیادی از اعضای هیات علمی ما قرارداد با صنعت داشته باشند و یا چرا در پژوهشگاه‌های ما شرکتهای دانش بنیان وجود ندارد؟
مشکل فرهنگی بیشتر از مشکل مالی پژوهش را آزار می‌دهد
وی با تاکید بر این که فرهنگ پژوهش در کشور باید تغییر کند ، گفت: در حال حاضر اینگونه از مشکلات فرهنگی بیشتر از مشکلات مالی و اداری ما را آزار می‌دهد. در واقع به دلیل همین فرهنگ نادرست است که وقتی اسم پژوهش آورده می‌شود، نه کسی می‌خواهد پول بدهد نه کسی می‌خواهد در این موضوع هزینه کند؛ چرا که بارها پول ارائه شده و چیز به صورت ملموس دیده نشده است.
ستاری تأکید کرد: باید این موضوع در کشور نهادینه سازی شود که پژوهش برای کشور درآمدزاست و یک منبع هزینه‌ای نیست و اگر بتوانیم این فرهنگ را جا بیندازیم، قطعا کشور در این موضوع سرمایه‌گذاری می‌کند.
معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری وظیفه معاونت علمی را ایجاد یک هماهنگی فرادستگاهی دانست که بتواند اقتصاد دانش بنیان را پیاده‌سازی کند تا بدین شیوه در دولت یازدهم قانون شرکتهای دانش بنیان اجرایی شود.
ابلاغ آیین‌نامه حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان دانشگاهی در هفته آینده
ستاری با اعلام این که آیین‌نامه حمایت از شرکتهای دانش بنیان دانشگاه‌ها آماده و هفته آینده ابلاغ می‌شود، تصریح کرد: با اجرای این آیین‌نامه به ازای فروش محصولات شرکتهای دانش بنیان دانشگاه‌ها به عنوان تشویقی، پنج درصد سود محصول به دانشگاه‌ها تعلق می‌گیرد.
از قلب برخی پژوهشگاه‌های شیک هیچ دستاوردی بیرون نمی‌آید
ستاری در بخش دیگری از گفتوگو با ایسنا در پاسخ به سوالی درباره پژوهشگاه‌هایی که به دلیل دغدغه و کمبود منابع مالی توان اجرای طرح‌های تحقیقاتی خود را ندارند و روند توسعه ای آنها کند شده است، گفت: اگرچه پژوهشگاه‌هایی هستند که با مشکلات مالی مواجهند، اما پژوهشکده‌هایی را نیز می‌بینیم که طی چهار یا پنج سال گذشته، یکهزار میلیارد تومان برای آنها هزینه شده است و درحالی که نگاه کردن به ساختمان و آزمایشگاههای شیک آنها از دور لذت بخش است اما از قلب آنها، دستاوردی برای کشور بیرون نمی‌آید.
وی به عمر 90 ساله برخی از پژوهشکده‌ها اشاره کرد و با بیان این که این پژوهشکده‌ها ، قبلا در دنیا اول بوده‌اند گفت: اما درحال حاضر تاثیری از این پژوهشکده‌ها در زندگی روزمره افراد نمی‌بینیم و به اعتقاد من همکاران حوزه پژوهش در بسیاری از موارد باید تغییر روش و ساختار دهند.
ستاری در ادامه درخصوص نیمه کار ماندن برخی از طرح‌های کلان ملی و مهم به پروژههایی همچون ساخت کشتی اقیانوس‌پیما اشاره کرد و گفت: معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهوری، صد در صد اعتبار مورد نیاز این پروژه را ارائه کرده است؛ اما پروژه به دلایل مختلف عقب افتاد و ما مجدد اعتبار ارائه کردیم.
وی تأکید کرد: بحثی در تکمیل این پروژه‌ها وجود ندارد؛ به شرطی که دوطرف تعهدات مناسبی برای تکمیل این پروژه بدهند و ما انتظار داریم اختصاص اعتبارات اثری هم داشته باشد.
تهیه فهرست طرح‌های کلان ملی خاص برای دریافت بودجه مستقیم از دولت
ستاری به هماهنگی صورت گرفته با دکتر جهانگیری، معاون اجرایی رییس‌جمهور جهت حمایت از طرح‌های ملی افتخار آفرین در کشور اشاره و گفت: در این زمینه مدنظر است که بسیاری از پروژههایی که در مرز دانش هستند و طی سه تا چهار سال آینده می‌توانند برای کشور افتخارآفرین باشند بودجه آن مستقیما از دولت گرفته شود و فهرست این طرح‌ها تهیه شده است.
اعتبار پروژه ساخت رصدخانه ملی باید بطور کامل اختصاص یابد
معاون علمی و فناوری رییس جمهور همچنین به پروژه مهم ساخت رصدخانه ملی اشاره کرد و با تاکید بر این که برای راه‌اندازی این رصدخانه قطعا باید اعتبار لازم اختصاص یابد، گفت: رصدخانه ملی نیازمند حداقل یکصد میلیارد تومان اعتبار است و باید به اجرای کامل آن کمک کرد.
هزینه 120 میلیارد تومانی معاونت علمی ریاست‌جمهوری برای طرح‌های کلان ملی تا کنون
درصد پایین شکست طرح‌های کلان ملی معاونت
ستاری کل بودجه طرح‌های کلان ملی معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهوری را از ابتدا تاکنون 120 میلیارد تومان اعلام و تجربه این گونه از طرح‌ها را در معاونت مثبت ارزیابی کرد و گفت: درصد شکست طرح‌ها بسیار پایین بوده است. به عنوان نمونه در حوزه دارو، 55 طرح کلان ملی مطرح بود که خیلی از آنها وارد بازار و لیست بیمه شده‌اند.
سیزده طرح جدید کلان ملی در دستور کار معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری
وی با بیان این که در سال جاری حداقل 13 طرح کلان ملی جدید در معاونت خواهیم داشت، بودجه طرح‌های کلان ملی مصوب شورای عتف را نیز 2800 میلیارد تومان عنوان و اذعان کرد: در این بخش طرح‌ها چندان پیشرفت نداشته و در واقع پیشرفت طرح‌ها حدود سه درصد بوده است.
تغییر ضوابط حمایتی بنیاد ملی نخبگان
رییس بنیاد ملی نخبگان در ادامه گفتوگو با ایسنا، از تغییر ضوابط حمایتی بنیاد خبر داد و گفت: آیین‌نامه جدید که در راستای توانمندسازی نخبگان است به صورت آزمایشی در دانشگاههای صنعتی شریف و علوم پزشکی تهران در حال اجراست.
خوب در شناسایی و ناموفق در توانمندسازی نخبگان
به گفته ستاری، بنیاد ملی نخبگان درحوزه شناسایی نخبگان خوب عمل کرده اما در حوزه توانمندسازی برنامه مناسبی برای نخبگان نداشته که باید در این حوزه کار کند.
آموزش سالانه 60 نخبه و استعداد برتر برای دوره‌های دکتری پژوهش‌محور
ستاری به برنامه‌های جانبی بنیاد ملی نخبگان در بحث توانمندسازی نخبگان اشاره کرد و گفت: به عنوان نمونه تفاهم‌نامه‌ای با وزارت بهداشت منعقد شده که طی آن سالانه 60 نخبه و استعداد برتر را به صورت خاص برای دوره دکتری پژوهش‌محور آموزش دهیم.
انتهای پیام
