ویژه‌نامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم (mustafaprize)/محمد باقر خرمشاد- رئیس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: امروزه جهان اسلام در شرایطی قرار دارد که کشورهای اسلامی به صورت پراکنده و
به اصطلاح نقطه‌ای یا جزیره‌ای دارای سهم و قدرتی در حوزه علم و فناوری
هستند، اگر شرایطی فراهم شده این نقطه‌ها به هم مرتبط شود می‌تواند جهان
اسلام را به یک قدرت علمی ـ فناوری قابل اعتماد و اتکا در جهان تبدیل کند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، در پیامی که محمدباقر خرمشاد به مناسبت برگزاری جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم در اختیار ویژه نامه این جایزه قرار داده، آماده است: در جهان کنونی به صورت کاملاً رسمی، آشکار و شفاف یک دیپلماسی رسمی و یک دیپلماسی عمومی وجود دارد که از اقدامات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی می‌توان به عنوان دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی فرهنگی یاد کرد. دیپلماسی عمومی یعنی ارتباط گیری یک کشور با توده‌ها و گروه‌های مختلف مردمی، تشکل‌های مردمی و مجموعه‌ای از کسانی که در سطح غیر رسمی کار فرهنگی انجام می‌دهند یا مخاطب فرهنگی هستند.
همه کشورهای جهان برنامه‌هایی در راستای دیپلماسی عمومی خود دارند، که این اقدامات از طیف بسیار گسترده در میان کشورهای قدرتمند تا طیف ضعیف‌تر در میان کشورهای ضعیف را در برگرفته است. البته کشورهایی که به لحاظ سنتی مرجع فرهنگی محصوب می‌شوند به دیپلماسی عمومی و یا دیپلماسی فرهنگی بیشتر توجه نشان می‌دهند.
بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله ترکیه، مصر، عربستان و ... برای تحقق دیپلماسی فرهنگی خود با محوریت اشتراکات دینی، فرهنگی، زبانی و ... تلاش کرده اند. در برخی مناطق جهان زبان را به عنوان محور تأثیرگذاری و ارتباط فرهنگی قرار مبنا قرار می‌دهند و در برخی دیگر دین به عنوان بخشی از دیپلماسی عمومی است.
شناسایی و معرفی دانشمندان مسلمانی که در یک رشته علمی واحد در حال تحقیق در کشورهای خود هستند نیز می‌تواند به عنوان هدف دیپلماسی فرهنگی یک کشور قرار گیرد. طبیعتاً یکی از شرح وظایف دیپلماسی عمومی و دیپلماسی فرهنگی که برای همه کشورها تعریف شده است، ارتباط گیری دانشگاهی است و اساساً معاونت و یا بخشی با همین هدف در نهادها و سازمان‌ها طراحی می‌شود که از جمله اهداف آن تسهیل و ارتباط‌گیری بین دانشگاه‌ها برای مبادله استاد و دانشجو و نیز برگزاری همایش‌های علمی است.
حوزه فعالیتی جدیدی با عنوان دیپلماسی فناوری یا دیپلماسی دانشگاهی به حوزه دیپلماسی عمومی طی سه سال اخیر وارد شده است. یکی از وظایفی که همه کشورهای دارای دیپلماسی عمومی دارند فعال کردن پدیده دیپلماسی فناوری یا دیپلماسی دانشگاهی است. حتی برخی از کشورها به ویژه کشورهای قدرتمند دیپلماسی فناوری و دانشگاهی را در اولویت اول دیپلماسی خود قرار داده از رایزنان فرهنگی خود می‌خواهند در سایر کشورها وظیفه شناسایی نخبگان علمی کشور میزبان و کمک به تسهیل ارتباط گیری آنها را بر عهده داشته باشند.
جایگاه وحدت علمی کشورهای اسلامی با هدف ایجاد تحول و هم‌افزایی علمی در جهان اسلام امر مهمی است. از سوی دیگر یکی از بهترین کارهایی که معاونت علمی ریاست جمهوری در حال انجام دادن آن است، تلاش برای شناسایی و معرفی بهترین اندیشمندان جهان اسلام است. امروزه جهان اسلام در شرایطی قرار دارد که کشورهای اسلامی به صورت پراکنده و به اصطلاح نقطه‌ای یا جزیره‌ای دارای سهم و قدرتی در حوزه علم و فناوری هستند، اگر شرایطی فراهم شده این نقطه‌ها به هم مرتبط شود می‌تواند جهان اسلام را به یک قدرت علمی ـ فناوری قابل اعتماد و اتکا در جهان تبدیل کند.
برخی از کشورها به صورت پراکنده تلاش می‌کردند تجمعی از دانشمندان جهان اسلام را ایجاد کنند اما این اقدامات به صورت مداوم، نهادوند و همه جانبه محقق نمی‌شد. باید گفت وجود پشتوانه‌های فرهنگی، تمدنی، مالی و علمی برای برگزاری چنین جایزه‌ای در سطح جهان اسلام بسیار برای ما اهمیت دارد. ما امیدواریم که با برگزاری درست این جایزه خلاء موجود در برقراری ارتباط و هم‌افزایی دانشمندان جهان اسلام پر شود؛ البته تمامی مسئولان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز آماده کمک به برگزاری جایزه جهانی مصطفی هستند.
برگزاری این مسابقه می‌تواند منشأ اثرات و ثمرات بسیار زیادی در حوزه علم و فناوری در جهان اسلام باشد و اقل آن این است که بتواند ظرفیت‌های موجود در کشورهای مختلف اسلامی را به هم نشان داده اندیشمندان و عالمان علمی و فناوری را به هم متصل کند تا بتوانند کمبود‌های همدیگر را جبران کنند.
البته نباید برگزاری این مسابقه به عنوان موضوعی بخشی و محدود مورد توجه قرار داشته باشد. برای برگزاری این مسابقه باید ظرفیت ملی تمام نهادهای کشور و روابط فرهنگی بین‌الملل به کار گرفته شود و تمام نهادهایی که در حوزه ارتباطات فرهنگی و بین‌المللی در کشور و جهان اسلام فعال هستند باید به برگزاری آن کمک کنند تا بتوان با چشمانی بازتر و دقتی بیشتر این مهم را انجام داد.
از آنجایی که برگزاری این جایزه در گام‌های اول خود قرار دارد باید قدم‌های اول هر چه روشن‌تر و شفاف‌تر برداشته شود تا مسیرهای بعدی آن نیز مشخص و عیب‌یابی شوند؛ اینگونه می‌توان به نتیجه‌ای در خور و مطلوب برای جهان اسلام دست یافت.
یکی از راه هایی که می توانیم مسئولان سایر کشورهای اسلامی را نیز به مشارکت در برگزاری این مسابقه ترغیب کنیم، از طریق دیپلماسی رسمی دو جانبه و چند جانبه است. سفرا و رایزنان فرهنگی ایران در کشورهای اسلامی می‌توانند طی نشست‌هایی اهداف و ضرورت‌های برگزاری چنین مسابقه‌ای را تشریح و با وزارت خانه‌های علوم، اموزش، تحقیات و فناوری سایر کشورها ارتباط برقرار کنند. برای برگزاری این مسابقه سازمان‌های اکو، آیسسکو، سازمان کنفرانس اسلامی و سایر نهادهای بین‌المللی که کشورهای اسلامی عضو آن هستند نیز باید فعال شوند.
سازمان‌هایی مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سایر سازمان‌های هم‌هدف در کشورهای اسلامی می توانند با بدنه‌های دانشگاهی، دانشگاه‌های جهان اسلام، انجمن‌ها علمی، آکادمی‌ها و فرهنگستان‌های کشورهای مختلف و در کل محیط‌های علمی تشکل‌دار در همه کشورهای اسلامی ارتباط برقرار کرده و اهمیت این مسئله را تشریح و از آنها دعوت به همکاری کنند.
امیدوارم این گام مهم به صورت مستحکم برداشته شود و نوید دهنده یک اینده خوب برای جهان اسلام باشد.
