ویژه‌نامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم (mustafaprize): نگاهی آماری به منابع سایبری نمایانگر این مطلب است که سالانه بیش از 10 عنوان و جایزه علمی معتبر در سطوح گوناگون و با موضوعات متنوع علمی در کشورمان برگزار شده و برترین های خود را می شناسد.این حرکت علمی و به نوعی فرهنگی از سالیان بسیار دور روند رو به رشد خود را داشته است و موازی با پیشرفت علمی کشور و درخشش در بخشهای متغیر علمی شاهد تولد یکی از این جوایز و جشنواره ها در کشور بوده ایم که البته باید به وجود بسیاری از خلاء ها و کاستی ها نیز اعتراف کرد که منجر به شکست پروژه ها و همچنین تلف کردن سرمایه های علمی می شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری به نقل از ویژه‌نامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم (mustafaprize) مسیر توسعه در هر زمینه ای نیاز به فراهم آوردن مقدماتی در قالب یک برنامه ریزی مدون و حساب شده دارد.یکی از الزامات توسعه در هر کشوری توجه ویژه و بنیادین به ساختارهای علمی و در اصل غنی کردن پایه های دانش و همچنین انضباط در نظام آموزشی در یک پروسه بلند مدت است که در این زمینه از مقاطع نمو ابتدایی نیروهای انسانی تا تحصیلات عالیه علمی باید مد نظر قرار گرفته و کارهای اساسی و ریشه ای صورت گیرد.
در این راستا فاکتورها و عوامل مختلفی به روند تعالی علمی کمک شایانی می کنند که از مهمترین آنها می توان به رابطه علم و فرهنگ و مدد جستن از پتانسیل های فرهنگی برای ترسیم الگویی کم نقص با توجه و درک ویژه از شرایط و محیط‌های پرورش،سیاستگذاری های هوشمند و کلان و ایجاد ضوابط هدفدار و همچنین تامین منابع اقتصادی برای اجرای برنامه ها اشاره کرد تا پتانسیل های بالقوه علمی را به انگیزه ای قابل باور رساند.
همچنین یادآوری و جدیت در نگرش سازنده به جامعیت برنامه ها و تمرکز زدایی از مراکز تجمع تکنولوژی و فناوری و کشف استعدادهای محرومی که در زیر نور چراغ های اراده و تعصب خود تلاش میکنند و با تکیه به همین خصیصه درونی و ذاتی گهگاه توان نمایش قدرت علمی خود را در خارج از محدوده عاری از امکانات خود دارند نیز ضروری است و سیاستگذاری های کلان برای تقویت پایه های علمی در داخل کشور با بهره مندی از منابع برون مرزی و ارتباط صحیح و منطقی با صاحبان علم در دنیا برای زایش تفکرات نوین علمی حائز اهمیت ویژه ای است که نباید از آنها غافل شد.
با این اوصاف وقتی پیش از این سطور سخن از ایجاد انگیزه می شود نمی توان از یک بستر و عامل محرک و کارساز در مسیر علمی کشور به راحتی عبور کرد و باید سخن اصلی در این گزارش را آغاز کرد که برگزاری جوایز علمی در کشور را بعنوان یکی از حرکت های مثبت و پایه ای برای کشف استعدادهای علمی،ایجاد انگیزه و همچنین قرار دادن در یک فضای رقابتی برای آمد و شد دانسته ها و ذخایر علمی قلمداد می کند.
نگاهی آماری به منابع سایبری نمایانگر این مطلب است که سالانه بیش از 10 عنوان و جایزه علمی معتبر در سطوح گوناگون و با موضوعات متنوع علمی برگزار شده و برترین های خود را می شناسد.این حرکت علمی و به نوعی فرهنگی از سالیان بسیار دور روند رو به رشد خود را داشته است و موازی با پیشرفت علمی کشور و درخشش در بخشهای متغیر علمی شاهد تولد یکی از این جوایز و جشنواره ها در کشور بوده ایم که البته باید به وجود بسیاری از خلاء ها و کاستی ها نیز اعتراف کرد که منجر به شکست پروژه ها و همچنین تلف کردن سرمایه های علمی می شود.
صرف نظر از این جریان بعد قابل توجه ای که ظهور این جوایز دارد استقبال و حضور پررنگ مولدان علم و نخبگانی است که با عطشی فراوان و ارسال تولیدات خود در قالب های گوناگون از قبیل تولیدات نوشتاری و همچنین اختراعات بر موجودیت تاثیرگذار و مثبت این رویدادها صحه می گذارند و پیدایش این روند را فی نفسه تایید می کنند.
شکی نیست که ضمن سالم سازی فضای برگزاری این جشنواره ها و برنامه ریزی با اهداف متعالی علمی و اجرای صحیح می توان به تاثیرگذاری در تقویت بنیه نخبه پروری و ترمیم زیرساختها و بازسازی غنای انگیزه ها از سنین پایه امیدوار بود تا در ادامه مسیر با اعتماد به نفسی درخور پا به عرصه های جهانی گذاشت تا در نتیجه خورشید علم ایران و اسلام بر فراز کوههای علم و دانش جهان پرتو افشاند.
اینک مروری خواهیم داشت بر مهمترین جوایز علمی کشور.
جشنواره علمی خوارزمی
یکی از این رویدادها جشنواره بین المللی خوارزمی است که از سال 1366 در کشور برگزار می شود و با محورهای پژوهشی بنیادی،توسعه ای،کاربردی و اختراع و نوآوری با زمینه های علمی گوناگون از قبیل برق و کامپیوتر،مکانیک،هوافضا،عمران،زیست فناوری،نانو ،صنایع شیمیایی،فناوری نرم افزار و ارتباطات،علوم پایه و بسیاری دیگر از زمینه ها به کار خود ادامه می دهد. جشنواره بین‌المللی خوارزمی بستری است که ضمن تکریم مقام والای اندیشمندان و نخبگان عرصه علم و فناوری، زمینه‌های تعامل و همکاری علمی بین دانشمندان داخل و خارج را نیز فراهم می‌سازد.این جشنواره که با حمایت بین المللی برگزار می شود از لحاظ مادی و معنوی با اهدای جوایز نقدی (ارزی ـ ریالی) به پژوهشگران، مبتکران و مخترعان برگزیده،اهدای تقدیرنامه و جوایز توسط ریاست محترم جمهوری،استفاده از آئین نامه نحوه پذیرش برگزیدگان جشنواره‌ها و مسابقات علمی در دوره‌های آموزش عالی،فراهم نمودن تسهیلات، امکانات و معرفی جهت دریافت وام به صندوقها،ارائه تسهیلات به برگزیدگان به منظور شرکت در نمایشگاههای داخل و خارج از کشور و فراهم آوردن عضویت آنان در مراکز رشد حمایت می کند. هیات داوران بالاترین نهاد علمی و تخصصی جشنواره و وظیفه آن بررسی علمی، فنی و رتبه‌بندی طرح‌ها است. اعضای هیات داوران با حکم وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری برای هر دوره منصوب می‌شوند.
جایزه علمی و فرهنگی بوعلی سینا
یکی دیگر از جوایز علمی و فرهنگی کشور جایزه بوعلی‌سینا است که بنابر مراجعه به سایت بنیاد بوعلی سینا که متولی اصلی برگزاری است با هدف بستر سازی برای شناخت و انتشار آثار این حکیم دانشمند ایرانی در گستره جهانی، تشویق پژوهشگران و مراکز علمی و فرهنگی برای خلق آثار برجسته، تعمیق و گسترش حوزه‌های علمی مرتبط با او، و پرداختن به اهم مسائل و موضوعات جامعه بشری است.این جایزه نیز شامل مجموعه هدایایی معادل یک‌صد هزار دلار است و به شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی که بر اساس زمینه موضوع اعلام شده و ضوابط مربوط، موفق به فعالیت یا خدمات برجسته علمی و فرهنگی شده باشند، اهداء می‌شود . بنابر استناد به ماده پنجم اساسنامه این جایزه شورای راهبردی متشکل از 5 نفر از اعضاء هیأت امنا (3 نفر به انتخاب هیأت امنا، استاندار و رئیس بنیاد)، 2 یا 4 نفر از صاحب‌نظران (به پیشنهاد استاندار یا رئیس بنیاد و تایید رئیس هیأت امنا) می‌باشد. شورای راهبردی مرجع تعیین و تعریف موضوع یا موضوعات جایزه، خط مشی، زمان و مکان یا مکان‌های اهداء جایزه؛ و عهده‌دار نظارت عالیه بر مجموعه برنامه‌های موردنظر است.
جایزه علمی شهید چمران
دستورالعمل اجرایی آئین نامه حمایت از دانشجویان دوره پسا دکتری یکی از مصوبات جدید بنیاد ملی نخبگان است که بر اساس آن دانشجویان دکترایی که برای ادامه تحصیل به دوره پسا دکتری وارد می‌شوند در صورت داشتن شرایط بنیاد ملی نخبگان، تسهیلات دریافت میکنند. برای این افراد حقوق ماهیانه‌ای به اندازه حقوق استادیار پایه یک در نظر گرفته می‌شود. این حقوق به مدت یک سال به افراد واجد شرایط اعطا می‌شود .بر اساس آیین نامه اعطای جایزه علمی شهید چمران بنیاد ملی نخبگان به محققان دوره‌های پسا دکتری، حائزان افتخارات مشمول جوایز علمی و تحصیلی بنیاد به شرط حفظ پویایی هر گاه با تعیین موضوع تحقیق و استاد راهنمای برجسته از یکی از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی معتبر کشور در دوره پسا دکترا پذیرش دریافت کنند، با تایید بنیاد ملی نخبگان از جایزه علمی شهید چمران برخوردار شوند . جایزه علمی شهید چمران هم شامل مواردی از جمله؛ مقرری ماهیانه حداکثر معادل حقوق ومزایای استادیار پایه یک بر اساس قوانین و مقررات استخدامی اعضای هیئت علمی، کمک هزینه شرکت در یک همایش بین‌المللی و دو همایش ملی، کمک هزینه عمره مفرده طبق ضوابط بنیاد است.
جایزه ترویج علم ایران
کمیته جایزه ترویج علم ایران به منظور قدردانی از کوشش‌های مروجین علم و تشویق عموم به فعالیت و زمینه‌سازی برای ارتقای بینش و تفکر علمی در جامعه، هرساله مراسم جایزه ترویج علم را برگزار و از افراد یا سازمان‌هایی که بهترین و مؤثرترین فعالیت‌ها را برای همگانی کردن علم، گسترش اندیشه و فرهنگ علمی در ایران و کاربرد علم در هریک از سطوح زندگی اجتماعی انجام داده‌اند، تقدیر می‌کند .معیارهای اهدای جایزه ترویج علم ایران شامل انگیزه،همت،قدمت،گستردگی،برنامه ریزی کلان،تنوع محصول،ارزش علمی، کار گروهی و زمینه‌سازی برای فعالیت‌های علمی جوانان و نوجوانان به طور مستقیم یا غیر مستقیم است و در اصل جایزه ترویج علم مبانی تشویقی دارد و نوعی ارج نهادن به فعالیت های ترویجی است و بیشتر جنبه معنوی آن حائز اهمیت است.قدمت جایزه انجمن ترویج علم از انجمن بیشتر است و اولین دوره آن در سال 1377 در دانشگاه کیش برگزار شده و چهاردهمین دوره این جایزه نیز آبان ماه سال 1392در برج میلاد تهران برترین های خود را شناخت.
جایزه ملی علامه طباطبایی
جایزه ملی علامه طباطبایی ویژه اساتید و محققان برجسته یکی از مهمترین جوایز و تسهیلات بنیاد ملی نخبگان محسوب می‌شود که دو دوره خود را تاکنون پشت سر گذاشته و سومین دوره آن نیز در اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد. اولین دوره این جایزه سال 1390 به 40 نفر از اساتید و محققان برجسته اعطا شد که تسهیلات و امکانات کافی برای انجام فعالیت‌های علمی و پژوهشی در اختیار آنها قرار گرفت.
طبق ماده ۴ آیین نامه تسهیلات اهدایی به برگزیدگان شامل نامگذاری جوایز علمی اعطایی از سوی بنیاد به دانشجویان نخبه و استعداد برتر، معرفی بعضی از برگزیدگان به فرهنگستان‌های کشور - برای بررسی عضویت، معرفی بعضی از برگزیدگان به کمیسیون اعطای نشان‌های علمی، اعطای کرسی علمی به مدت ۳ سال، اعطای عنوان مشاور عالی پژوهشی بنیاد برای راهنمایی نخبگان، معرفی برگزیدگان دارای رتبه استادی به وزارتخانههای علوم و بهداشت برای صدور مجوز پذیرش ۳ دانشجوی دکتری، اهدای کمک هزینه حج عمره، اهدای جایزه بنیاد و میزبانی 4 محقق پسادکتری و همچنین میزبانی همکار پژوهشی از دیگر کشورها در قالب فرصت مطالعاتی به مدت 6 ماه می شود. براساس همین آیین نامه 10 مورد از افتخارات ضروری برای اساتید اعلام شده است که شامل سردبیر یا عضو هیات تحریریه در نشریات معتبر بین المللی در 5 سال اخیر، سخنرانی کلیدی یا سخنرانی مدعو در کنفرانسهای معتبر بین المللی در 3 سال اخیر، عضو کمیته علمی با راهبردی کنفرانسهای علمی بسیار معتبر بین المللی، عضویت در هیان مدیره انجمن های علمی بین المللی، مجری پروژه های مهم و موفق فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و صنعتی در کشور با گوهی مراجع معتبر ذی ربط مبنی بر تاثیر نتایج پروژه در سطح ملی، موسس شرکت دانش بنیان غیر دولتی موفق که کالا و خدمات خود را مستمر به بازار عرضه کرده باشد، موسس آزمایشگاه پژوهشی مجهز، فعال و اثر بخش، انتشار کتاب درسی بین المللی مورد تدریس در دانشگاه های معتبر دنیا، ثبت اختراع بین المللی و ارائه نظریه معتبر علمی برای اولین بار در دنیا با مقبولیت و اعتبار عام می شود.
جایزه علمی شهید علیمحمدی
جایزه علمی دکتر علیمحمدی توسط پژوهشگاه دانش‌های بنیادی از سال 1390 برگزار شده و تاکنو ن 3 دوره از آن پشت سرگذاشته شده و در آستانه برگزاری چهارمین دوره قرار دارد. اعطای این جایزه به پاس خدمات علمی و دانشگاهی شهید دکتر مسعود علیمحمدی اولین دانش‌آموخته دکتری فیزیک داخل کشور و استاد شهید دانشگاه تهران و نقش مهم وی در ایجاد زیرساخت‌های تکمیلی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی انجام می‌شود. این جایزه به رساله‌های دکتری که مراحل دفاع را گذرانده باشند، اعطا می‌شود و برای ورود به مرحله داوری لازم است کارهای پژوهشی در دوره دکتری و رساله حاصل از آن به تشخیص استاد راهنما و حداقل ۲ عضو هیئت علمی دیگر با مرتبه استادیار به بالا به عنوان رساله ممتاز شناخته شده باشد.
جوایز علمی ایران بستری برای درخشش جایزه علمی مصطفی (ص)
با نگاهی به جشنواره ها و جوایز مهمی که در سال برگزار می شود و کلیدی ترین آنها که به تشریح مختصری از شاکله آنان پرداختیم می توان با تمامی اهداف مورد نظر این جشنواره ها و جوایز روبرو شد.یکی از اصلی ترین هدف های مذکور ایجاد زیرساخت های علمی و همچنین مهیا کردن فضای رقابت برای درخشش در عرصه جهانی است که در اصل این جوایز می تواند بهترین های علمی کشور را وارد میدان جهانی کند و پس از اینکه از این مرحله داخلی عبور کردیم و این رویدادها را با موفقیت و حاصل جمعی مثبت گذراندیم، گامی بزرگتر در عرصه برگزاری این جوایز برداریم و به رقابت با نمونه های خارجی بپردازیم که اکنون و با تولد جایزه علمی مصطفی (ص) در سطح جهانی این مهم در حال انجام است و ثمره های غربال برترین های دانش کشور که از فیلتر داوران معتبر داخلی عبور کرده اند می توانند در میدانی جهانی و رقابت با اندیشمندان جهان اسلام توفیقاتی را حاصل کنند که نه تنها برای جمهوری اسلامی ایران،بلکه در سایه پرچم اسلام حس غرور و افتخار را برای عالمان اسلامی به ارمغان آورد.
