مهمترین بخش فرهنگ ساز و پیش برنده علوم و مهارتهای انسان ها، انتشار کتاب است. کتاب علاوه بر فرهیختگی و روشنگری، می تواند سندی ماندگار و جاودانه برای ملت‌ها باشد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری به نقل از ویژهنامه جایزه علم و فناوری پیامبر اعظم(ص)، در این گزارش تلاش شده تا با گزینشی کوتاه و انتخاب کتاب هایی که به روشن سازی ثمرات و تاثیرات علوم اسلامی در ایران و جهان پرداخته است،در واقع منابعی را برای مطالعه هر چه بیشتر درباره علوم اسلامی معرفی کرده باشیم که البته این قطره ای از دریای تالیفات نویسندگان گوناگون در این زمینه است که در اختیار خوانندگان این ویژه نامه قرار می گیرد.
شکوفایی علم در جهان اسلام، موانع و راهبردها
مجموعه حاضر حاوی مقالاتی در باب نسبت علم و دین، دیدگاه اسلام به دو رویکرد دنیاگرایی و دین‌گرایی، وضعیت علمی کشورهای اسلامی و موانع و راهبردهای شکوفایی علم در اسلام است. اصل کتاب از شش بخش تشکیل شده است که مترجمان فقط به ترجمة تعدادی از مقالات که دارای اهمیت بیشتری بوده است، همت گمارده‌اند. این مقالات تقریباً یک‌سوم عناوین متن اصلی را در بر می‌گیرند که از نظر حجمی دوسوم متن و از نظر محتوایی، دربرگیرنده مهمترین نظرهای دکتر عبدالسلام است. در ابتدای کتاب شرح کاملی از حیات علمی دکتر عبدالسلام آمده است. به دنبال آن در فصل اول مقاله «درآمدی بر نسبت علم و دین در اسلام» مورد کنکاش قرار گرفته است و عبدالسلام در بیان نسبت این دو، به بُعد مهمی از تعامل دین و علم پرداخته است که به خدمت دین و علم مربوط می‌شود و اینکه چگونه باورهای دینی به پالایش و پرورش معلومات علمی کمک می‌کنند. در فصل دوم کتاب تحت عنوان مقاله‌ای به نام تفکر علمی بین دنیاگرایی و دین‌گرایی (شرحی بر دیدگاه اسلامی) به شرح دیدگاه اسلام در خصوص پژوهشهای علمی می‌پردازد که بین دو رویکرد دین‌گرایی تمام‌عیار و دنیاگرایی تمام‌عیار قرار دارد. این مطلب به زبان دیگری در فصل سوم تحت عنوان مقاله‌ای به نام «گام‌های عملی برای تولید علم» تبیین شده و جایگاه علم در دین اسلام مشخص شده است. در فصل چهارم مقالة «آزادی عقاید علمی در اسلام» به ظرفیت علمی بالای اسلام اشاره می‌کند. دو مقاله آخر در فصل‌های پنجم و ششم به ترتیب با عنوان‌های «آینده علوم در جهان اسلام» و «علم، فن‌آوری و پیشرفت» به وضعیت علمی کشورهای اسلامی اختصاص دارد و مؤلف مشکلات جاری را بیان و سعی می‌کند با ارائه‌ای تحت عنوان «تأسیس جامعه مشترک‌المنافع علمی»، راه ورود کشورهای جهان سوم را به دنیای «جهان اولی‌ها» نشان دهد.
پیشگامان علمی جهان اسلام
این کتاب که توسط «دکتر جعفر مهراد» و «مژگان بینش» تهیه شده است، تولیدات علمی کشورهای اسلامی را مورد بررسی قرار داده و وضعیت علمی هریک از کشورها را در رشته های موضوعی مختلف مورد تحلیل قرار داده است. نشان دادن سهم تولید علم به زبان فارسی در نشریات معتبر، ایجاد بستر مناسب برای راهبری علم در سطح ملی، نمایاندن تاثیرگزارترین نشریات معتبر فارسی، نشان دادن پر تالیف ترین نویسندگان ایرانی، نمایاندن معتبرترین ناشران، تعیین میزان مشارکت نویسندگان در نگارش مقالات علمی و اهداف دیگر از جمله اهداف موردنظر در تدوین این اثر بوده است .این کتاب که در 443 صفحه نگارش یافته است دارای جداول و نمودارهای مختلف می باشد و وجود فهرست مطالب، فهرست جداول و فهرست نمودارها استفاده از این اثر را آسانتر می کند.
چهارمین رصد پویای جهان اسلام
رصد پویای فکری – فرهنگی جهان اسلام به بررسی و رصد کتاب‌های علمی و فرهنگی، همایش‌ها و اخبار حوزۀ جهان اسلام می‌پردازد.ترجمان (دفتر رصد و ترجمۀ جبهۀ فکری انقلاب اسلامی) چهارمین رصد پویای فکری فرهنگی جهان اسلام را منتشر کرد. جهان اسلام، شامل کشورهای مسلمان عربی آسیا و شمال آفریقا، از مهمترین حوزه‌های تمدنی جهان امروزند که رویدادهای فکری و فرهنگی در آنها در رسانه‌های ایران اسلامی، بازتابی کمرنگ دارد.رصد پویای فکری – فرهنگی جهان اسلام که پیش از این سه شمارۀ آن به چاپ رسیده است، به بررسی و رصد کتاب‌های علمی و فرهنگی، همایش‌ها و اخبار حوزۀ جهان اسلام می‌پردازد. در این شماره علاوه بر معرفی کتاب‌های برگزیدۀ اخیر جهان عرب، از ده کتاب مهم گزارش‌هایی به چاپ رسیده است. در بخش دوم رصد، دیدگاه‌های علمای جهان عرب دربارۀ فتنۀ سوریه، اتفاقات مصر و بحرین به تفصیل ارائه شده است.
تولیدات علمی کشورهای جهان اسلام
کتاب تولیدات علمی کشورهای برتر جهان اسلام در حوزه پزشکی ، دندانپزشکی و پرستاری توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام منتشر گردید.این اثر حاصل تلاش فکری خانم ها فروغ رحیمی، مرضیه کهندل جهرمی و طاهره دهداری راد در پاییز 1391 است که تقدیم جامعه علمی دانشگاهی ایران گردید. این کتاب به بررسی تولیدات حوزه پزشکی، دندانپزشکی و پرستاری کشورهای پیشگام اسلامی در پایگاه اسکوپوس می پردازد و ضمن مقایسه حوزه های مذکور در هرکشور و مقایسه با سایرکشورها، طی یک دوره ده ساله 2010-2001 در پی بررسی برترین های هر حوزه، برترین موسسات، مجلات هدف هر کشور برای چاپ مقالات حوزه پزشکی و... است.بر اساس یافته ها در مجموع سه رشته مورد بررسی کشورهای ترکیه ، ایران و پاکستان در بین کشورهای اسلامی از لحاظ تولیدات علمی بالاترین تولیدات را به خود اختصاص داده اند.کتاب حاضر در وب سایت استنادی علوم جهان اسلام و مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری نصب شده و کاربران علاقمند به استفاده از این کتاب می توانند آن را دانلود کنند
تاریخ جهان دراسلام در قرن بیستم
تألیف راینهارد شولتسه با ترجمه ابراهیم توفیق توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه اندیشه و تمدن ایران و اسلام منتشر شد.این کتاب در 6 فصل تدوین و نگارش شده است که فصل اول آن به فرهنگ اسلامی و مدرنیته استعماری، فصل دوم به آرمانخواهی و استقلال مدنی کشورهای مسلمان، فصل سوم به دوره احیا یا بازگشت، فصل چهارم به فرهنگ اسلامی و جمهوریخواهی جهان سوم و فصل پنجم به ایدئولوژی اسلامی و فصل ششم به پیشروی آن می‌پردازد.در بخشی از این کتاب آمده است: اسلام از زمان ظهور در شبه جزیره عربستان همواره مورد توجه بوده است. این مساله ناشی از ماهیت فراگیر و جهانشمول دینی است که با ارائه آموزه‌های بدیع، تحولات برجسته‌ای را در حیات انسان به همراه داشته است در این میان تاریخ جهان اسلام در عصر حاضر ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را از بخش‌های دیگر تاریخ متمایز می‌کند و لازم است به‌طور جداگانه و مبسوط مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
ظرفیت‌های فراروی جهان اسلام در فضای مجازی
کتاب «ظرفیت‌های فراروی جهان اسلام در فضای مجازی» طرح پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات بوده است که پس از طی مراحل داوری و ارزیابی با همکاری انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است.
این کتاب توسط دکتر علی مرشدی زاد،عضو هیات علمی دانشگاه شاهد، و در گروه مطالعات جهان اسلام پژوهشکده مطالعات ارتباطات فرهنگی بین الملل پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات تحقیق شده است.کتاب «ظرفیت‌های فراروی جهان اسلام در فضای مجازی» در 480 صفحه و در قطع وزیری و به صورت مشترک میان پژوهشگاه و دانشگاه امام صادق (ع) با قیمت 13500 تومان منتشر شده است. اسدزاده همچنین به محتوای این کتاب اشاره کرد و گفت:در این کتاب به بررسی وضعیت و ظرفیت فضای مجازی در جهان اسلام- با توجه با گسترش اینترنت و فضای مجازی و فراگیر شدن آن طی دو دهه گذشته- پرداخته شده است.
نهاد اسلامی اخلاق در علم و فناوری آیسسکو
کتاب «نهاد اسلامی اخلاق در علم و فناوری آیسسکو» توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام چاپ و منتشر شد.
این کتاب ارزشمند توسط دکتر محمود عباسی و دکتر احسان شمسی گوشکی ترجمه و تالیف شده است.کتاب حاضر در هزار نسخه چاپ شده و به صورت رایگان میان کتابخانه‌ها و مراکز اسناد دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی سراسر کشور توزیع می‌شود. فلسفه توزیع رایگان کتاب‌ها و مجلات توسط پایگاه استنادی علوم جهان اسلام ترویج علم و گسترش عرصه‌های تحقیق در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی است.آیسسکو یا سازمان اسلامی، آموزشی، علمی و فرهنگی یک سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی وابسته به سازمان کنفرانس اسلامی است که در مه ۱۹۷۹ تأسیس شد.
فلسفه علم و دین در اسلام و مسیحیت
بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، «فلسفه علم و دین در اسلام و مسیحیت» و برگزیده بیست و چهارمین دوره کتاب فصل با گردآوری تد پیترز، مظفر اقبال و سید نعمان الحق و ترجمه جواد قاسمی را در قطع وزیری و شمارگان یک هزار نسخه چاپ و منتشر کرد.این اثر، برگزیده‌ای از مقالات بازبینی شده محققان برجسته و نامدار رشته‌های گوناگون علم، فلسفه و کلام است که در همایش بین‌المللی اسلام آباد پاکستان در سال 2000میلادی، با عنوان (خدا، حیات و جهان هستی، دیدگاه های الهی) برگزار شد. این کتاب «فلسفه علم و دین در اسلام و مسیحیت» در نوع خود نخستین اثری است که محققان و نمایندگان دو سنت اصلی دینی با روش جدید و بسیار دقیق علمی در خصوص مسائل اصلی مربوط به سرچشمه حیات، هدف از آن و جهان هستی پیرامون، تعارض‌ها، وجوه مشترک میان علم و دین و کمک آنها به یکدیگر، در آن به تفکر پرداخته‌اند.این کتاب از 14 مقاله در سه بخش تشکیل شده در بخش اول که زمینه‌ساز کل کتاب است، مبانی فلسفی، تاریخی و روش شناختی ارتباط میان علم و دین در دو سنت دینی مورد بحث قرار گرفته، بخش دوم پیرامون جهان شناسی و بخش سوم به حیات، شعور و اخلاق در پزشکی می‌پردازد.
زندگی نامه علمی دانشمندان اسلامی
زندگی نامه علمی دانشمندان اسلامی نوشته چارلز کلستون گیلیسپی و با ترجمه احمد آرام و بهاء الدین خرمشاهی و کامران فانی توسط انتشارات علمی فرهنگی چاپ شده و بیان شرح احوال و آثار و آراء علمی 126 تن از دانشمندان اسلامی است که در ریاضیات و علوم وابسته به آن (مثل نجوم، نورشناسی، موسیقی و علم الحیل) و علوم طبیعی (مثل فیزیک، شیمی، کیمیا، طب و زیست شناسی) کار کرده اند. همچنین احوال برخی از جغرافی دانان و تاریخ نویسان و بعضی از فلاسفه نیز بیشتر از باب حکمت طبیعی ایشان در این مجموعه آمده است. می توان گفت زندگی و کار مهم ترین دانشمندان اسلامی در این مجموعه بررسی شده و برخی مقالات آن از لحاظ تفصیل و عمق و وسعت دامنه تحقیق بی نظیر یا کم نظیرند.دانشمندانی که احوالشان در این مجموعه آمده همه اسلامی اند، بی آنکه همه مسلمان و همه - از ایرانی و عرب و مغربی و مسلمان و یهودی و مسیحی - در سایه درخت پربار تمدن اسلامی زیسته اند و کار کرده اند.
دایرة المعارف پزشکی اسلام و ایران
جلد اول دائرة المعارف پزشکی اسلام و ایران تمرکز اصلی خود را بر گسترۀ دانش مسلمانان از قرن اول تا اواسط قرن سیزدهم هجری قرار داده و شامل متون پزشکی، داروها، معرفی پزشکان مشهور و تصاویری بکر است. اولین جلد دایرة المعارف پزشکی اسلام و ایران زیر نظر علی اکبر ولایتی منتشر شد. از نظر زمانی هم این دایرة المعارف ضمن نگاه به ریشه های پیش از اسلام دانش پزشکی دورۀ اسلامی، تمرکز اصلی خود را بر گسترۀ دانش مسلمانان از قرن اول تا اواسط قرن سیزدهم هجری یعنی هنگام ورود علوم نوین به ایران و دیگر کشورهای اسلامی قرار داده است و بر این اساس؛ تنها پزشکان مشهور مشمول این دورۀ زمانی، در این دانشنامه معرفی خواهند شد. این دانشنامه یک دائرة المعارف الفبایی است و ورود به آن از طریق مدخل ها امکانپذیر است. کلیه مدخل های این دائرة المعارف اشهر سازی شده و مستند شده اند.
هزار و یک اختراع، میراث مسلمانان در جهان ما
هزار و یک اختراع، میراث مسلمانان در جهان ما» یکی از فرهنگ‌نامه‌های انتشارات طلایی است که ایده‌های درخشان مسلمانان سده‌های میانه را با زبانی ساده برای مخاطبان نوجوان معرفی می‌کند.کتاب «1001 اختراع، میراث مسلمانان در جهان ما» نوشته‌ی پروفسور سلیم الحسنی است.این کتاب که به شیوه‌ای آسان‌یاب نوشته شده، از عصر طلایی تمدن اسلام، یعنی قرن اول تا دهم هجری حدود 600 تا 1600 میلادی، پرده برمی‌دارد. بنابراین با این کتاب راهنما راحت باشید و سفر تحقیقی خود را در طول هزار سال تاریخ علم و فن‌آوری در زندگی پیشروان علم در سده‌های میانه آغاز کنید؛ کسانی که با نوآوری‌های خلاقانه‌ی خود دنیای امروز ما را آفریده‌اند.پروفسور سلیم الحسنی، نویسنده کتاب «1001 اختراع، میراث مسلمانان در جهان ما» استاد بازنشسته‌ی مندسی مکانیک و استاد افتخاری گروه زبان‌شناسی و تمدن در دانشکده‌ی علوم انسانی منچستر انگلستان است.
