دکتر غلامعلی منتظر؛ معاون پژوهش و برنامه‌ریزی بنیاد ملّی نخبگان، در جلسه تبیین فرآیندهای جدید بنیاد و نقش دانشگاه‌ها در اجرای مقررات آیین‌نامه جدید «اعطای جایزه‌های تحصیلی به صاحبان استعداد برتر» به پرسش‌های متداول درباره فرایند اجرایی سازی این آیین‌نامه پاسخ گفت.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، دکتر غلامعلی منتظر؛ معاون پژوهش و برنامه‌ریزی بنیاد ملّی نخبگان، در جلسه تبیین فرآیندهای جدید بنیاد و نقش دانشگاه‌ها در اجرای مقررات آیین‌نامه جدید «اعطای جایزه‌های تحصیلی به صاحبان استعداد برتر» به پرسش‌های متداول درباره فرایند اجرایی سازی این آیین‌نامه پاسخ گفت که در ذیل میخوانید:
1. دانشجویان ممتاز مؤسسه براساس چه معیاری انتخاب می‌شوند؟
دانشجویان ممتاز هر مؤسسه براساس معیارهایی که همان مؤسسه تعیین می‌کند انتخاب می‌شوند. بنابراین دانشگاه‌ها خود باید آیین‌نامة دانشجویان ممتاز را تدوین و تصویب کنند و ملاک اعتبار برای بنیاد آیین‌نامة مصوّب دانشگاه است.
2. اجرای آیین‌نامة جایزه‌های تحصیلی چنانچه بتواند در سالهای آتی نیز استمرار داشته باشد می‌تواند مفید باشد، آیا در این زمینه تدبیری اندیشیده شده است؟
بنیاد اعتبار مربوط به این جایزه را هر ساله در بودجة خود پیش‌بینی می‌کند و تحقق این امر مستلزم تصویب بودجة بنیاد از سوی مجلس شورای اسلامی است. همچنین در این زمینه به‌دنبال این است تا از مکانیزم‌های دیگری از قبیل حمایت مالی سایر سازمان‌ها و حتی اشخاص خیّر استفاده کند.
3.انتخاب دانشگاه‌هایی که بنیاد در دور اول بنیاد با آنان مکاتبه کرده و سهمیه به آنان اعلام کرده است براساس چه معیارهایی بوده است؟
بنیاد براساس میزان تجمع دانشجویان در دانشگاه‌ها اقدام به انتخاب دانشگاه‌ها و تخصیص سهمیه به آنان کرده است. باتوجه به اینکه تجمع 65% دانشجویان در 12 دانشگاه است در مرحلة اول با آنان مکاتبه شده است. سپس در مرحلة دوم با 20 دانشگاه دیگر مکاتبه صورت گرفته است که در مجموع 95% ظرفیت مربوط به این جایزه‌ها را تکمیل کرده است در نهایت 5% از این ظرفیت باقی مانده است که مربوط به دانشگاه‌هایی است که کمترین ظرفیت دانشجویان را به خود تخصیص داده است که مکاتبه و اختصاص سهمیه به آنها در برنامه آتی بنیاد قرار دارد.
4. آیا دانشجویان برگزیده می‌توانند از تمام تسهیلاتی که در هر جایزه وجود دارد بهره‌مند شود؟
دانشجویان مشمول هریک از چهار نوع جایزة پژوهش، آموزش، فنّاوری و فرهنگ می‌توانند از تمام تسهیلات مربوط به هر جایزه استفاده کنند.
5. سهمیة اعلام شده از سوی بنیاد به دانشگاه با توجه به حجم دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری که در برخی دانشگاه‌ها وجود دارد بسیار کم است. آیا بهتر نیست این سهمیة متناسب با حجم دانشجویان هر دانشگاه تخصیص یابد؟
باتوجه به اینکه بنیاد با محدودیت منابع روبه‌رو است رویکردی که در تخصیص سهمیه به دانشگاه‌ها دارد میزان جمعیت دانشجویی دانشگاه‌ها نیست بلکه بنیاد براساس جامعه‌ای از دانشجویان که شرایط اولیه بنیاد را کسب کرده‌اند این سهمیه‌ها را تخصیص داده است و تلاش می‌کند این جامعه را تا آنجا که می‌تواند به سمت تحصیلات تکمیلی بزرگتر کند.
6. آیا تنها دانشجویان روزانة دانشگاه‌ها، مشمول این جوایز می‌شوند یا سایردانشجویان (غیر ایرانی، شبانه، نیمه حضوری و ...) نیز می‌تواند از این جوایز بهره‌مند شوند؟
ملاک بنیاد دانشجویانی است که دانشگاه‌ها طبق معیارهای بنیاد معرفی می‌کنند و نوع نظام آموزشی دانشجویان مبنای عمل بنیاد نیست.
7. دانشگاه براساس چه شاخص‌هایی فعالیت دانشجویان را بررسی و انتخاب کند؟ (آیا شاخص‌های شناسایی و انتخاب دانشجویان برگزیده برای همة دانشگاه‌ها یکسان است؟)
باتوجه به اینکه ماهیت دانشگاه‌ها باهم متفاوت است شاخص‌هایی که در هر دانشگاه می‌تواند وجود داشته باشد نیز متفاوت است. بنیاد به دنبال یکسان‌سازی نیست رویکرد بنیاد سیاست‌گذاری و دادن چارچوب‌ها است. نگاه بنیاد در این زمینه نگاه تکثر است. از این رو دانشگاه‌ها به فراخور مسؤولیتی که دارند لازم است شاخص‌های خود را تعریف کنند. این تنوع و تکثر برای کشور مفید است. لیکن چنانچه هر دانشگاه در این راستا نیاز به کمک داشته باشد بنیاد با آنان همکاری می‌کند.
8. آیا این آیین‌نامه با آیین‌نامه‌های استعداد درخشان وزارت علوم وحدت رویه دارد؟
بنیاد درصدد است که با دو وزارتخانه به توافق و یکسان سازی برسد و آمادگی این را دارد تا براساس سند راهبردی کشور در امور نخبگان که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است، تعاریف را با وزارتین یکسان کند. اما باید توجه داشت که تعاریف یکسان دلیل بر مشابه بودن شاخص‌ها نیست و هر دانشگاه مناسب با ماهیت آن دانشگاه باید شاخص‌های خود را استخراج کند.
9.آیا امکان بهره‌مندی از اعتبار فرصت مطالعاتی خارجی جایزه‌های تحصیلی برای دانشجویانی که از اعتبار فرصت مطالعاتی اداره بورس وزارت علوم،تحقیقات و فنّاوری استفاده کرده‌اند وجود دارد؟
بله. چنانچه دانشجویی مشمول جایزه‌های تحصیلی شود می‌تواند از این اعتبار بهره مند شود و این منافاتی با اعتباری که اداره بورس پرداخت می‌کند ندارد.
10. باتوجه به اینکه ممکن است دانشجو در زمان تصویب پروپوزال مشمول این جایزه ها شود و مرحلة اول اعتبار پایان‌نامه‌ها را دریافت کند ولی دفاع نهایی آن بعد از اتمام مشمولیت فرد انجام شود آیا مرحلة دوم این اعتبار به فرد پرداخت می‌شود؟
بله. چنانچه دانشجو در زمان تصویب پروپوزال مشمول جایزه‌های تحصیلی باشد و مرحلة اول اعتبار را دریافت کند هرزمان که از پایان‌نامه یا رساله خود دفاع کند حتی اگر مدت مشمولیت آن به پایان رسیده باشد می‌تواند مرحلة دوم اعتبار را دریافت کند.
11. به منظور استفاده از اعتبار فرصت‌مطالعاتی داخل، چه معیارها و شرایطی وجود دارد؟
برای بهره مندی از اعتبار فرصت مطالعاتی داخل، چنانچه دانشجو مشمول جایزه‌های تحصیلی باشد باید از یکی از مؤسسه‌های داخلِ کشور پذیرش دریافت کند. چنانچه دانشگاه محل تحصیل با فرصت مطالعاتی دانشجو و محل گذراندن فرصت مطالعاتی موافقت کند، بنیاد نیز آن را تأیید می کند. چنانچه برای استفاده از تسهیلات فرصت مطالعاتی، موضوع‌های مرتبط با اولویت‌های ستادهای راهبردی توسعة فنّاوری معاونت علمی و فنّاوری باشد ممکن است بنیاد بتواند حمایت‌های بیشتری در این زمینه انجام دهد و افراد بیشتری را مورد حمایت قرار دهد.
12. آیا در سهمیه‌هایی که برای دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده انعطافی هم وجود دارد تا چنانچه دانشگاه به مورد خاص برخورد کرد بتواند از آن استفاده کند؟
ظرفیت هر دانشگاه باتوجه به پیشینة دانشگاه (مبنی بر حضور دانشجویان مستعدبرتر) و با توجه به منابع اعتباری بنیاد برای بهره‌مندی از تسهیلات این آیین‌نامه تعیین شده است. لیکن اگر در حد یکی دو نفر دانشجوی خاص و قابل رقابت در دانشگاهی وجود داشته باشد بنیاد سوابق آنها را نیز بررسی می‌کند.
13. آیا توجهی که بنیاد به دانشجویان دورة تحصیلات تکمیلی دارد با دانشجویان مقطع کارشناسی یکی است؟
خیر. بنیاد توجه ویژه به دانشجویانی که در تحصیلات تکمیلی هستند دارد، به همین دلیل افزایش سهمیه‌ای که برای مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری در نظر گرفته است بیشتر از مقطع کارشناسی است و قصد دارد حمایت از دانشجویان را به سمت تحصیلات تکمیلی افزایش دهد.
14. آیا دانشگاه می‌تواند به‌صورت مستقل برای دانشجویان فراخوان اعلام کند و با توجه به معیارهای خود آنان را انتخاب و به بنیاد معرفی کند؟
بله. بنیاد درصدد است تا اعطای این جایزه‌ها را به‌تدریج به دانشگاه منتقل کند به همین دلیل دانشگاه‌ها می‌توانند بارعایت شرایط آیین‌نامه اقدام به بررسی و گزینش دانشجویان کنند و درنهایت اسامی آنان را برای تأیید نهایی برای بنیاد ارسال کنند.
15. نحوة اعطای جوایز به دانشجویان و دریافت مدارک از آنان به چه نحوی انجام می شود؟
لازم است دانشگاه مدارک و مستندات دانشجویان مشمول را دریافت و از طریق نام کاربری که بنیاد برای آن تعریف کرده است در سامانة ثریا بارگذاری کند تا پس از بررسی اعتبار مربوط به تسهیلات در اختیار دانشجویان مشمول قرار گیرد. ضمناً بنیاد قصد دارد تمام فرایند اجرایی این کار را به دانشگاه‌ها منتقل کند. با این وجود چنانچه هر دانشگاهی در این راستا نیاز به کمک داشته باشد بنیاد با آن همکاری می‌کند.
16. چنانچه دانشجو عضو بنیاد باشد و هیچ یک از معیارهای مورد تأیید دانشگاه را نداشته باشد مشمول جوایز تحصیلی قرار خواهد گرفت؟
باتوجه به اینکه بنیاد ملّی نخبگان عضو ندارد بلکه به عنوان نهادی حاکمیتی برای سیاست‌گذاری در خصوص شناسایی و توانمندسازی مستعدان و به‌کارگیری و الگوسازی نخبگان در جامعه فعالیت می‌کند. بنابراین اصالتاً دانشجویی عضو بنیاد نیست و دانشجویان با انتخاب دانشگاه (و براساس معیارهای بنیاد) مشمول جایزه‌های تحصیلی خواهند شد.
17. باتوجه به اینکه در دانشگاه‌ها رشته‌های متفاوتی وجود دارد و میزان سهمیه‌ای که بنیاد به دانشگاه تخصیص داده بسیار کم است، مقایسة دانشجویان رشته های مختلف و انتخاب آنان به چه نحوی امکان پذیر است؟
این موضوع براساس آیین‌نامه‌ای است که دانشگاه تصویب می‌کند و طبعاً در آن اقتضائات رشته‌ها را لحاظ می‌کند.
18. دانشجویان به چه نحوی می‌توانند از اعتبار پژوهش‌یاری بهره مند شوند؟
برای اخذ این جایزه، دانشجو باید دستیار پژوهشی استاد راهنمای خود وچنانچه استاد راهنمای دانشجو مشخص نشده باشد می تواند دستیار پژوهشی یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه محل تحصیل خود باشد، در این‌صورت پس از بارگذاری مدارک مثبته (قرارداد بین دانشگاه و دانشجو) مبنی بر همکاری دانشجو در طرح‌های پژوهشی مصوّب اعضای هیئت علمی دانشگاه متبوع به‌عنوان دستیار پژوهشی در سامانة ثریا، مبلغ مذکور به دانشجو پرداخت می‌شود.
19. دانشجویان به چه نحوی می‌توانند از اعتبار آموزش‌یاری بهره مند شوند؟
برای اخذ این جایزه، دانشجو باید دستیار آموزشی استاد راهنمای خود وچنانچه استاد راهنمای دانشجو مشخص نشده باشد می تواند دستیار آموزشی یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه محل تحصیل خود باشد، در این‌صورت پس از بارگذاری مدارک مثبته (قرارداد بین دانشگاه و دانشجو) مبنی بر پذیرش دانشجو از سوی اعضای هیئت علمی دانشگاه متبوع به‌عنوان دستیار آموزشی در سامانة ثریا، مبلغ مذکور به دانشجو پرداخت می‌شود.
20. دانشجویان به چه نحوی می‌توانند از اعتبار فن یاری بهره مند شوند؟
برای اخذ این جایزه، دانشجو باید دستیار فنّاورانه در یکی از شرکت‌های زایشی دانشگاه محل تحصیل خود باشد، در این‌صورت پس از بارگذاری مدارک مثبته (قرارداد بین دانشگاه و دانشجو) مبنی بر پذیرش دانشجوی مشمول در یکی از شرکت‌های زایشی دانشگاه متبوع به عنوان دستیار فنّاورانه در سامانة ثریا، مبلغ مذکور به دانشجو پرداخت می‌شود.
21. باتوجه به اینکه دانشجویان در تابستان در کلاس‌ها آموزشی و کارگاه‌ها شرکت می‌کنند می‌توانند از این اعتبار بهره‌مند شوند؟
دانشجویان مشمول به مدت یک‌سال تحصیلی (از ابتدای مهرماه تا پایان شهریور ماه هر سال) در زمان مشمولیت می توانند از این جوایز بهره‌مند شوند.
22. برای قراردادهای مربوط به دستیار آموزشی، دستیار پژوهشی و دستیار فن‌یاری الگوی مشخصی از سوی بنیاد وجود دارد؟
خیر. بنیاد هر الگویی که دانشگاه تنظیم کند تأیید می‌کند.
23. نحوة دسترسی دانشگاه‌ها به سامانة ثریا به چه نحوی است؟
بنیاد برای همة دانشگاه‌ها یک کاربری در سامانة ثریا تعریف می‌کند و کلمة عبور آن را در اختیار دانشگاه قرار می‌دهد تا کارشناسان مربوطه در هر دانشگاه بتوانند به این سامانه دسترسی داشته باشند.
24.باتوجه به اینکه دانشجویان رشته‌های کارورزی، پیش‌کارورزی و... رشتة پزشکی مشغول به کار هستند، آیا می توان آن را به عنوان دستیار پژوهش یا آموزش درنظر گرفت؟
چنانچه دانشگاه مربوطه فعالیت دانشجویان کارورزی، پیش کارورزی و ... را به عنوان دستیار آموزشی / پژوهشی تأیید کند مورد تأیید بنیاد است.
25.چرا اعتبار پژوهش یاری برای دانشجویان کارشناسی در نظر گرفته نشده است؟
بنیاد در زمینة پژوهش انتظار زیادی از دانشجویان این مقطع ندارد و سعی دارد به آنان کمک کند تا با فضای پژوهش آشنا شوند. به همین دلیل اعتبار ارتباطات علمی را برای آنان در نظر گرفته تا به آنان کمک کند تا با این فضا آشنا شوند.
26. آیا دانشجویانی که مشمول جوایز تحصیلی بنیاد در سالهای قبل بوده است یا افتخار مورد تأیید بنیاد داشته باشند، براساس آیین‌نامه جدید مشمول جوایز می‌شوند؟
چنانچه در بین همگنان خود در دانشگاه بررسی شوند و بیشترین امتیاز را کسب کنند می‌توانند از این جوایز بهره‌مند شوند.
27.نحوة اعطای وام ودیعة مسکن به دانشجویان مشمول به چه نحو انجام می شود؟
این جایزه صرفاً به دانشجویان متأهل اعطا می‌شود. به‌همین منظور بنیاد اسامی دانشجویان مشمول را به صندوق‌های رفاه دانشجویی در وزارت علوم/ وزارت بهداشت اعلام می‌کند و هماهنگی لازم برای پرداخت این جایزه به دانشجویان را با آنان انجام می‌دهد. دانشجو می‌تواند از این جایزه از زمان دریافت (در دورة مشمولیت دانشجو) تا پایان دورة تحصیل در آن مقطع بهره‌مند شود.
28.اگر دانشجویی به‌صورت حق‌التدریس در دانشگاه دیگری تدریس کند، آیا این فعالیت دانشجو را می‌توان به عنوان دستیار آموزشی در نظر گرفت؟
خیر. دانشجو باید زیر نظر استاد راهنمای خود، در دانشگاه محل تحصیل براساس قراردادی که دانشگاه محل تحصیل با ایشان منعقد می کند به عنوان دستیار آموزشی فعالیت کند.
29. آیا می‌توان دستیار آموزشی دانشگاهی غیر از محل تحصیل خود بود؟
خیر. دانشجو باید زیر نظر استاد راهنمای خود، در دانشگاه محل تحصیل براساس قراردادی که دانشگاه محل تحصیل با ایشان منعقد می کند به عنوان دستیار آموزشی فعالیت کند.
30. شرایط لازم برای استفاده از اعتبار مربوط به راتبة تحصیلی چیست؟
دانشجویان مشمول باید در ازای دریافت این مبلغ، ماهانه12،20 و 8 ساعت به ترتیب دانشجویان مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری کاردانشجویی در دانشگاه محل تحصیل خود داشته باشند و دانشگاه گزارش آن را هر سه ماه یک بار در سامانة ثریا بارگذاری کند.
اجرای درست آیین‌نامه «جایزه‌های تحصیلی» نیاز به وحدت رویه دارد
تشریح جزییات آیین‌نامه جدید «جایزه‌های تحصیلی» در نشست با معاونان آموزشی دانشگاه‌ها
