مهندس علی‌مرتضی بیرنگ گفت: تسهیل و ایجاد انگیزه برای همکاری با دانش‌آموختگان و محققان ایرانی غیرمقیم از جمله مهمترین اهداف بنیاد ملی نخبگان در حوزه بین‌الملل است.
مهندس علی‌مرتضی بیرنگ؛ مشاور امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان ضمن اشاره به اینکه بنیاد ملی نخبگان حدود 8 سال پیش بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری تاسیس شد، گفت: طی 7 سال گذشته تمرکز بیشتر روی شناسایی و استفاده از ظرفیت نخبگان و استعدادهای برتر داخل بود؛ به همین دلیل موضوع متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم مغفول واقع شده بود.
وی افزود: از آذرماه پیش با نظر مساعد دکتر ستاری؛ ریاست بنیاد ملی نخبگان فعالیت‌های حوزه بین‌الملل آغاز شد و اخیرا دفتر امور بین‌الملل با تصویب هیئت امنای بنیاد در چارت بنیاد ملی نخبگان قرار گرفت.
مهندس بیرنگ با تاکید بر اینکه هدف دفتر امور بین‌الملل استفاده از ظرفیت متخصصان و دانشمندان ایرانی غیرمقیم است، پیرامون طرح «پایگاه تخصصی جذب» ادامه داد: این طرح در راستای نیل به اهداف بلند مدت چشم انداز علمی کشور و بهره‌گیری از ذخایر علمی دانشمندان و متخصصان ایرانی غیرمقیم «محقق» و به منظور انتقال دانش، تجربه، و ایده‌های فناورانه به کشور صورت میپذیرد.
مشاور امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان با عنوان اینکه رویکرد بنیاد ملی نخبگان به استعدادهای برتر داخل کشور توانمندسازی و هدایت این افراد برای اثرگذاری مثبت در جامعه است، خاطرنشان کرد: بسیاری از متخصصان و دانشمندان غیرمقیم به دلیل سال‌ها فعالیت در مراکز علمی و پژوهشی و همکاری با اساتید برجسته و همچنین فعالیت‌های پژوهشی در شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی به جایگاهی رسیده‌اند که برای اثرگذاری مثبت در روند توسعه علمی و فناوری کشور کاملا آماده هستند. هدف دفتر امور بین‌الملل بنیاد ملی برقراری ارتباط مناسب بین ظرفیت‌های این افراد و نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف است.
وی در ادامه گفت: دفتر امور بین‌الملل به دنبال ایجاد زیرساخت‌های لازم برای برقراری این ارتباط است. در تلاش هستیم با کمک مراکز علمی معتبر در کشور مانند مراکز رشد، پارک‌های علم و فناوری، پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و همچنین با کمک گرفتن از سازمان‌های مختلف که با حوزه ایرانیان خارج از کشور در ارتباط هستند مانند وزارت امور خارجه و شورای عالی ایرانیان خارج از کشور و همچنین NGO های ایرانیان غیرمقیم، متخصصان و اساتید برجسته غیرمقیم را برای همکاری با داخل کشور ترغیب کنیم.
مهندس بیرنگ ادامه داد: متخصصان غیرمقیم در سال‌های گذشته تشکل‌ها و انجمن‌هایی را تشکیل داده‌اند که این تشکل‌ها ظرفیت خوبی را در اختیار دارند و می‌توان از طریق آنها ارتباط مناسب و سازنده‌ای با این افراد برقرار کرد.
مشاور امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان تأکید کرد: مطالعات بسیاری روی مدل‌های کشورهای دیگر برای همکاری با نخبگان غیرمقیم خود، انجام دادیم؛ از طرف دیگر بر اساس واقعیت‌های موجود در کشور و در نهایت با مشورت افراد ذی‌صلاح و با تجربه در حوزه نخبگان برنامه‌ای در قالب پایگاه همکاری با متخصصان و دانشمندان غیرمقیم طراحی و تدوین شده است.
وی با بیان اینکه ذهن فردی که سال‌ها در خارج از کشور زندگی کرده است مملو از ابهام است و آگاهی لازم پیرامون دستاوردها و فعالیت‌های فناوری و علمی انجام شده در کشور ندارد، اظهار داشت: نهادهایی را که آمادگی لازم برای همکاری با متخصصین غیرمقیم دارند شناسایی کرده‌ایم. در قدم اول با 7 مرکز قرارداد منعقد شده است که فاز اول پایگاه جذب را تشکیل می‌دهند.
مشاور امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان افزود: این مراکز در مباحث ICT، سلول‌های بنیادی، علوم شناختی، بیوشیمی، بیوفیزیک، مهندسی پزشکی و رباتیک پزشکی فعال هستند. از طرفی حضور و استفاده از تسهیلات و حمایتهای پارک فناوری پردیس نیز برای افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در فناوری پیشرفته (مشابه آنچه که در خارج از کشور انجام می‌داده‌اند) را دارند، در نظر گرفته شده است.
مهندس بیرنگ با اشاره به محدودیت‌های موجود در جذب و همکاری با متخصصان و دانشمندان غیرمقیم، گفت: متخصصین غیرمقیم زیادی داریم که متاسفانه به دلیل محدودیت‌های موجود در حال حاضر نمی‌توانیم با همه آنها همکاری کنیم؛ بنابر این در گام نخست جامعه هدف خود را تعدادی از بهترین‌های آنان قرار دادیم که این افراد عبارتند از: افرادی که در دانشگاه‌های برتر تحصیل کرده‌اند، متخصصانی که کارنامه قوی و مورد تائید داشته باشند، افراد فعال در شرکت‌های فناوری پیشرفته و همچنین افرادی که در دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و آزمایشگاه‌های معتبر دنیا در حال فعالیت هستند.
وی با بیان اینکه پنج راه برای همکاری متخصصان و دانشمندان غیرمقیم با مجموعه داخلی کشور در نظرگرفته شده است، افزود: حمایتهای در نظر گرفته شده در این توافق‌نامه در 5 سطح مختلف شامل تسهیل حمایتی دوره پسا‌دکترا، تسهیل حمایتی دوره فرصت مطالعاتی، تسهیل حمایتی فعالیت‌های فناورانه (شرکت‌های دانش بنیان) و مهارت افزا، تسهیل حمایتی اساتید مدعو و معین (Adjunct Professors) و تسهیل حمایتی برگزاری سخنرانی و کارگاه‌های تخصصی انجام میپذیرد.
معاون امور بین‌الملل و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ادامه داد: دوره پسادکتری، ویژه دانش‌آموختگان دوره دکتری تخصصی که از 400 دانشگاه برتر دنیا فارغ‌التحصیل شده باشند و ترجیحاً کمتر از سه‌سال از فارغ‌التحصیلی‌شان گذشته باشد، یکی از تسهیلات در نظرگرفته شده است.
وی ادامه داد: برخی از این افراد متقاضی جذب در هیئت علمی پژوهشگاه، دانشگاه و یا دیگر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور هستند. از آنجایی که فرآیند جذب، تأیید مدارک و همچنین انجام مصاحبه به بازه زمانی حدود یکسال نیازمند است؛ این افراد می‌توانند به موازات طی کردن فرآیند جذب، در مراکز مربوطه دوره پسادکتری را سپری کنند. حقوق این افراد به علاوه گرنت پژوهشی تماماً توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و بنیاد ملی نخبگان پرداخت خواهد شد.
مهندس بیرنگ خاطرنشان کرد: استفاده از تسهیل دوره پسادکتری از طرفی باعث جلوگیری از ایجاد وقفه در فعالیت‌های پژوهشی و علمی افراد می‌شود و از طرف دیگر شخص فرصت دارد در مدت یکسال توانایی‌های خود را به مرکز اثبات کند. بر اساس تجربه‌های گذشته، غالباً این افراد پس از پایان دوره پسا دکتری به دلیل قابلیت بالای علمی و تحقیقاتی در همان مراکز به عنوان عضو هیئت علمی یا پژوهشی جذب می‌شوند.
وی از امکان فرصت مطالعاتی شش‌ماهه تا یکساله‌ای برای اساتید ایرانی برجسته دانشگاه‌های خارج از کشور که علاقمند به همکاری با کشور باشند خبر داد و گفت: در این مدت حقوقی معادل استاد دانشگاه داخلی با درجه علمی مشابه به علاوه گرنت پژوهشی و همچنین کمک هزینه سفر و اقامت به افراد پرداخت می‌شود. در طول این مدت نیز تمام امکانات لازم برای انجام فعالیت‌های علمی در اختیار فرد قرار می‌گیرد.
مشاور امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان در ادامه گفت: اگر استاد برجسته پس از پایان فرصت مطالعاتی قصد فعالیت در ایران به عنوان استاد مدعو را داشته باشد معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و بنیاد ملی نخبگان شرایط لازم برای اسکان و فعالیت فرد به علاوه حقوق وی را در زمان حضور در کشور پرداخت خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه استاد برجسته‌ای که قصد برگزاری کارگاه‌های تخصصی در کشور را داشته باشد نیز از هر نظر مورد حمایت معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و بنیاد ملی نخبگان خواهد بود، اظهار داشت: کارآفرینان و مدیران ایرانی شرکت‌های فناوری پیشرفته که قصد فعالیت در کشور به عنوان کارآفرین و فن‌آور پیشرفته داشته باشند می‌توانند در پارک فناوری پردیس مستقر شوند و از تمام حمایت‌ها، تسهیلات و معافیت‌ها برخوردار شوند. از طرفی این افراد به بهترین پایگاه‌های تخصصی در حوزه خود معرفی می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه این برنامه به صورت آزمایشی به مدت یکسال انجام خواهد شد، بیان کرد: پس از نهادینه شدن فرهنگ جذب و همکاری با متخصصان و دانشمندان غیرمقیم و همچنین بررسی کارنامه یکساله، در فاز دوم به سمت استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی شامل شرکت‌ها و نهادهای مرتبط با حوزه‌های علم و فناوری به عنوان پایگاه‌های جذب حرکت خواهیم کرد.
مهندس بیرنگ پیرامون نحوه ارتباط متقاضیان شرکت‌کننده در این طرح با بنیاد ملی نخبگان گفت: متقاضیان از طریق شبکه‌های علمی و ارتباطی با سامانه «همکاری با متخصصان و دانشمندان غیرمقیم» آشنا خواهند شد و سپس می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه برای همکاری اعلام آمادگی کنند. کارنامه افراد در مدت زمانی کمتر از 20 روز بررسی و نتیجه به متقاضی اعلام خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه در بحث متخصصان و دانشمندان غیرمقیم، مسئله «چرخش مغز» بیش از «جذب مغز» اهمیت دارد، خاطرنشان کرد: در این فرآیند اگر مکانیزم همکاری درست تعریف شود، لزومی برای بازگشت افراد به کشور نیست هر چند حضور فیزیکی این افراد در کشور نقش بسزایی در رشد و توسعه کشور دارد؛ اما باتوجه به جمیع شرایط موجود اهتمام معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و بنیاد ملی نخبگان بر همکاری با این افراد و استفاده از ظرفیت‌های آنان در حوزه‌های تخصصی است. این مدل در کشورهای دیگر نیز انجام شده است و بازخوردهای خوبی نیز داشته است.
مهندس بیرنگ اظهار داشت: دفتر امور بین‌الملل به تازگی فعالیت خود را در بنیاد ملی نخبگان آغاز کرده است اما در همین مدت اندک نیز توانسته است به نتایج خوبی دست پیدا کند.با توجه به روند کنونی امیدا است در این حوزه موفقیت‌های بیشتری حاصل شود.
معاون امور بین‌الملل و تبادل فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در پایان گفت: بسیاری از این افراد با پیشرفت‌های علمی و فناوری و حتی تغییر رویکردها به حوزه نخبگانی در کشور آشنا نیستند با فعالیت‌های انجام شده تاکنون توانسته‌ایم تاحدودی این افراد را با گوشهای از دستاوردهای علمی کشور آشنا کنیم. این مهم هم در اصلاح نگرش آنان و هم در ایجاد انگیزه همکاری در آنان موثر است و امید است با آمد و شد این افراد به داخل کشور ظرف چند سال آینده، فرهنگ همکاری با متخصصان و دانشمندان غیرمقیم در کشور نهادینه شود.
