به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، رشد فزاینده دانشگاه ها، دانشگاهیان و دانشجویان، نرخ خیره کننده رشد مقالات علمی محققان ایرانی در سالهای اخیر و پیشرفت های حاصل شده در عرصه های مختلف علم و فناوری از جمله پزشکی و داروسازی، فناوری های زیستی و نانو، فناوری هسته یی، هوا فضا و ... که در شرایطی سخت و با وجود کمبود شدید اعتبارات، نابسامانی های نظام برنامه ریزی و افت و خیزهای ناشی از تحولات و دشواری های سالهای جنگ و تحریمهای همه جانبه خارجی، حاصل شده نشان از عزم و اراده ای استوار در حرکت مستمر در مسیر ارتقای علمی و فناوری کشور طی سه، چهار دهه پس از انقلاب دارد. کافی است، تقویم سالهای پس از انقلاب را ورق بزنیم تا انبوهی از روزها و مناسبتها را ببینیم که با نام حوزه ای از علم و فناوری از دانش و ترویج علم و نجوم و مهندسی تا فناوری های هسته یی و فضایی گره خورده اند.
در این راستا، حمایتها و تاکیدات مستمر حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر جمهوری اسلامی بر ضرورت خودکفایی و استقلال همه جانبه کشور و تاکید ایشان بر توانایی ها و ظرفیتهای نیروهای جوان داخلی و رهنمودها و سیاستگذاری های مدبرانه رهبر معظم انقلاب در مسیر پیشرفت علمی و فناوری کشور که با تاکید همیشگی بر بهینه سازی ساختارها و رفع موانع مالی و اداری توسعه آموزش و تحقیقات، توجه توامان به تولید علم، تحقیقات بنیادی و کاربردی و فناوری های پیشرفته، حمایت از نخبگان و استعدادهای برتر و ارتقاء جایگاه جهانی کشور در علم و فناوری همراه بوده در طول این سالها، پشتوانه ای استوار در مسیر بالندگی علمی و تحقیقاتی کشور بوده است.
افزایش 27 برابری دانشجویان
افزایش 11 برابری تعداد دانشگاه ها و 27 برابری تعداد دانشجویان نسبت به قبل از انقلاب از موفقیتهایی است که طی 37 سال اخیر در حوزه آموزش عالی حاصل شده است. تعداد دانشجویان کشور پیش از انقلاب حدود 176 هزار نفر بود که به رغم دو برابر شدن جمعیت کشور طی سه دهه اخیر تعداد دانشجویان با رشدی 27 برابری به بیش از چهار و نیم میلیون نفر رسیده است. تعداد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور هم که در سال 57 حدود 223 واحد بود با رشد 11برابری به بیش از دو هزار و 500 رسیده است به طوری که هم اکنون در هر شهری حتی در دور افتاده ترین نقاط کشور دانشگاه برای تحصیل فراهم است.
در سایه توسعه دانشگاه ها و راه اندازی دوره های مختلف تحصیلات تکمیلی ضمن تامین نیاز کشور به نیروی متخصص در بخش های مختلف مثل افزایش تعداد پزشکان عمومی از 9 هزار و 441 نفر در سال 1356 به 70 هزار نفر در سال 92 و افزایش پزشکان متخصص از 259 نفر به 45 هزار نفر طی این دوره، زمینه بی سابقه ای برای رشد تولیدات علمی و توسعه تحقیقات در کشور فراهم شده است.
پیشتازی ایران در تولیدات علمی جهان اسلام و منطقه
بررسی آمار تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه استنادی بین المللی اسکوپوس نشان می‌دهد که ایران با رشدی مستمر طی دو دهه اخیر در پایان سال 2014 میلادی در رتبه نخست کشورهای اسلامی و منطقه و در رتبه شانزدهم جهان قرار گرفته است.
ارتقای ایران به این جایگاه با پنج برابر شدن آمار تولیدات علمی کشور در 10 سال اخیر محقق شده به طوری که ایران در سال 2005 با تولید تنها چهار دهم درصد از کل علم دنیا در جایگاه سی و چهارم تولید علم دنیا قرار داشت اما در سال 2014 سهم ایران یک و نیم درصد از کل تولید علم دنیا رسید. 10 سال پیش ایران تنها هشت هزار و 147 مدرک در مجلات معتبر بین المللی منتشر کرده بود، اما در سال 2013 این مقدار به 39 هزار و 995 مدرک رسیده است.
جمهوری اسلامی ایران از سال 2011 تاکنون رتبه نخست تولید علم در بین تمام کشورهای اسلامی را دارا است. همین وضعیت در خصوص رتبه تولید علم کشور در بین کشورهای منطقه هم صادق است. این در حالی است که ایران در سال 2005 در رتبه سوم و در سال 2008 پس از ترکیه در رتبه دوم تولید علم منطقه قرار داشت.
پیشتازی ایران در عرصه تولید علم منطقه و جهان اسلام در حالی است که رقبای ایران نیز در سال های گذشته از رشدی در خور توجه در حوزه تولید علم برخوردار بوده اند به طوری که رتبه جهانی تولید علم مالزی از چهل و ششم در سال 2005 به بیست و سه در سال 2014 ارتقا یافته و میزان تولیدات علمی آن کشور در این دوره حدود هفت برابر افزایش داشته است.
عربستان سعودی هم میزان مدارک خود در مجلات معتبر بین المللی را از 2 هزار و 382 مدرک در سال 2005 به 14 هزار و 613 مدرک در سال 2013 افزایش داده است؛ اما این کشور با وجود دارا بودن بودجه‌های هنگفت پژوهشی، هنوز از نظر تولیدات علمی فاصله بسیار زیادی با جهموری اسلامی ایران دارد.
البته سرعت رشد کیفی تولیدات علمی ایران در سالهای اخیر همپا با افزایش شمار تولیدات علمی ما نبوده با این حال براساس شاخص «خروجی تحقیقات با کیفیت بالا» (NATURE INDEX)، ایران در رتبه 37 و ترکیه در رتبه 38 دنیا قرار دارند.
دستیابی ایران به جایگاه شانزدهم تولید علم دنیا در حالی محقق شده که آمار تولیدات علمی ایران در سال 1971 تنها 51 مدرک بوده و براساس یکی از شاخص های موجود، ایران در سال 1351(1972) در بین 60 کشور جهان سوم بعد از هند، آرژانتین، مصر، برزیل، مکزیک، شیلی، نیجریه، ونزوئلا و تایوان در رتبه دهم قرار داشته است.
با پایان جنگ و افزایش سرمایه گذاری و حمایت از تحقیقات آمار تولید علم ایران در سال 1991 به 203 و در سال 2001 به دو هزار و 78 مدرک بالغ شده است تا 10 سال بعد در 2010 به 29 هزار و 498 مقاله برسد.
ایران در رتبه هفتم تولید علم نانوی جهان
با ورود هوشیارانه و به هنگام به عرصه فناوری نوین نانو، جمهوری اسلامی ایران، امروز با اختصاص ۴.۲۵ درصد از مقالات فناوری نانوی دنیا به خود در جایگاه هفتم تولید علم این حوزه قرار دارد.
ایران صرف نظر از پیشتازی در عرصه تولید علم نانو در سطح جهان اسلام و منطقه غرب آسیا در زمینه تولید بیش از 300 قلم محصولات مختلف صنعتی، دارویی و پزشکی از فناوری نانو، تولید تجهیزات مورد نیاز صنایع مرتبط، استانداردسازی، آموزش و ترویج و کاربرد فناوری نانو در بخش های مختلف هم دستاوردهای قابل توجهی داشته است.
درحال حاضر بیش از 150 شرکت در کشور وجود دارد که از فناوری نانو در محصولات خود استفاده می کنند که حدود 50 شرکت در عرصه محصولات مربوط به فناوری نانوپزشکی و تولید نانوداروهای مختلف مثل نانوداروهای ضدسرطان فعالند.
ورود به باشگاه کشورهای فضایی
توجه به فضا و ورود ایران به عرصه طراحی و ساخت موشک ها و ماهواره برها که بیش از هر چیز از دل نیازهای حیاتی دفاعی کشور در سالهای دفاع مقدس برخاست امروز ایران را در شمار پنج قدرت نوظهور فضایی جهان قرار داده است. با پرتاب ماهواره ایرانی امید در 15 بهمن 1387 ایران به جرگه معدود کشورهای صاحب فناوری ساخت و پرتاب ماهواره قرار گرفت.
طی شش سال گذشته، ایران با پرتاب ماهواره های نوید، رصد و فجر که دیروز به مدار زمین پرتاب شد و همچنین پرتاب چندین کاوشگر حامل موجود زنده در شرایط تحریمهای همه جانبه نشان داده برنامه های فضایی ایران، حرکتی مقطعی نیست و شاهد تداوم موفقیتهای آن هستیم.
فناوری هسته یی، نماد ایستادگی انقلاب در دستیابی به فناوری
دستیابی ایران به چرخه کامل تولید سوخت هسته یی، خودکفایی در تولید رادیوایزوتوپ های صنعتی و رادیوداروهای مختلف و طراحی و ساخت انواع لیزر و سامانه های مختلف پرتودهی و شتابگر به رغم تحریم ها و تهدیدهای فزاینده ای که با ادعای انحراف ایران از برنامه هسته یی صلح آمیز از سوی غرب تحمیل شده، نشان از عزمی جدی در دستیابی به فناوری های نوین به رغم هزینه ها و دشواری های آن دارد.
با وجود همه تلاش های غرب برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری هسته یی که تا ترور ناجوانمردانه تعدادی از برجسته ترین دانشمندان هسته یی کشور پیش رفته، محققان ایرانی در حوزه های مختلف فناوری هسته یی و کاربرد آن در بخش های گوناگون صنعت، سلامت و کشاورزی دستاوردهای فراوانی داشته اند که به دنبال این موفقیت ها و دستیابی محققان کشور به فناوری غنی سازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنی سازی در نطنز از سال 86 روز 20 فروردین ماه روز جشن هسته ای نامگذاری شده و در پی تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی، این روز در تقویم رسمی ایرانیان، روز ملی فناوری هسته ای نام گرفته است.
