به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان در این نشست ضمن اشاره به اجرای موفق «آیین‌نامه جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعدادبرتر» در سال گذشته تحصیلی، گفت: باتوجه به بررسی‌های انجام شده و همچنین تجربه یکساله در اجرای این آیین‌نامه در سال آتی نیز آیین‌نامه جایزه تحصیلی با جدیت بیشتر و البته واگذاری اختیارات بیشتر به دانشگاه‌ها اجرا خواهد شد.
وی اشاره کرد: این برنامه یکی از سیاست‌های بنیاد برای حمایت از دانشگاه‌های برتر در چارچوب ماده 20 برنامه پنجم توسعه نیز هست زیرا از طریق آن هم دانشجو و هم استاد و هم دانشگاه از پشتیبانی بنیاد بهره‌مند می‌شوند.
وی افزود: با توجه به زمان باقی‌مانده تا شروع سال تحصیلی جاری، از هم اکنون برنامه‌ریزی‌ها آغاز شده است.
منتظر با اشاره به لزوم نهادینه شدن واژگان نخبگانی و پرهیز از استفاده نابجا از این واژه‌ها در فضای تخصصی، گفت: در فضای عمومی ممکن است به هر فرد متخصص و خبره‌‍‌ای (حتی برای احترام) واژۀ «نخبه» اطلاق شود، در این مورد نمی‌توان به فرد خرده گرفت؛ اما باید دانست در فضای تخصصی هر واژه علاوه بر رساندن مفهوم، بار حقوقی نیز به همراه دارد، بنابراین در حوزه کاری بنیاد نمی‌توان هر دانش‌آموز، دانشجو، استاد یا متخصصی را نخبه نامید.
وی با بیان ویژگی‌های فرد نخبه از نگاه بنیاد ملی نخبگان، اظهار داشت: در نگاه بنیاد، اگر فردی استعداد و هوش برتری در قیاس با دیگران داشته باشد و بتواند این نعمت الهی را به یک تخصص تبدیل کند و سپس با استفاده از تخصص خود تاًثیری بی‌بدیل و یا کم‌بدیل در جامعه تخصصی خود به جا بگذارد، به عنوان نخبه شناسایی و معرفی می‌شود. فردی که در این مسیر قرار دارد اما هنوز به اثرگذاری نرسیده است «مستعدبرتر» نامیده می‌شود. بر این اساس برنامه‌های بنیاد ملی نخبگان نیز برای شناسایی این افراد از بین نزدیک به پنج میلیون دانشجو و سپس هدایت و حمایت از آنان برای رسیدن به نقطه هدف که همان نخبگی است، طراحی و در حال اجرا است.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: طبق آمار علمی اگر جامعه‌ای متوازن باشد، بین 1 تا 1.2% جمعیت آن می‌توانند به لحاظ استعداد برتری که نسبت به دیگران دارند، در مسیر نخبگی قرار بگیرند. با این حساب حدود یک میلیون نفر از جمعیت کشور می‌توانند در مسیر نخبگی گام بردارند. امید است با اقدامات انجام شده بتوان از بین این افراد، نخبگان که در واقع همان لوکوموتیورانان قطارهای توسعه و پیشرفت همه‌جانبه کشور هستند را به جامعه عرضه کرد.
وی اشاره کرد: «نخبگی» برساختی اجتماعی است بدین معنا که تمام آنچه گفته شد باید در ذیل گفتمان انقلاب اسلامی و اصول پذیرفته شده نظام شکل بپذیرد به این معنا که فرد حتی در صورت داشتن تمام ویژگی‌های نخبگی و به رغم اثرگذار بودن در جامعه تخصصی خود، مادامی که داشته‌های خود را در راه آرمان‌ها و اهداف جامعه ایرانی بکار نگیرد به عنوان «نخبه ایرانی» شناخته نخواهد شد.
منتظر اضافه کرد: علاوه بر اشخاص حقیقی، گروه‌ها(اشخاص حقوقی) هم که بتوانند در این مسیر فعالیت کنند به عنوان «گروه نخبگانی» شناخته می‌شوند. بنیاد ملی نخبگان برای این گروه‌ها برنامه‌های مناسبی در نظر گرفته است که البته در اجرای آنها به مساعدت دیگر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط مانند وزارتخانه‌های و فرهنگستان‌ها نیازمند است.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان بیان داشت: طرح جایزه تحصیلی از سال 86 در بنیاد شروع شد. این طرح در ابتدا شامل تسهیلاتی مانند کمک هزینه تحصیلی ماهانه، کمک هزینه مسافرت‌های علمی، اعتبار پژوهانه برای پایان‌نامه و کمک هزینه فرصت مطالعاتی ویژه دانشجویان دوره دکتری تخصصی و نیز کمک هزینه سفر عمره مفرده بود. نکته مهم در فرایند قبلی، اول شناسایی افراد صرفا براساس نتایج کنکور، المپیاد، و ثانیا تصدی‌گری مستقیم بنیاد نسبت به دانشجویان بود.
منتظر با اشاره به تغییرات آیین‌نامه، اضافه کرد: «آیین‌نامه جایزه‌های تحصیلی دانشجویان صاحب استعدادبرتر» در خرداد 1393 به تصویب رسید و در سال تحصیلی گذشته نیز اجرایی شد. این آیین‌نامه چند رویکرد اصلی را مورد توجه قرار داد: تنوع استعداد در مقابل یکسان نگری؛ به دلیل اینکه نوع فعالیت و حیطه‌کاری رشته‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است، رشد باغچه‌ای در مقابل نگهداشت گلخانه‌ای؛ چراکه بنیاد قائل به جدا کردن فرد صاحب استعدادبرتر از میان همسالان خود و بر چسب زدن به او نیست و تداوم فعالیت نخبگانی شرط اصالت نخبگانی است که این تداوم از طریق دانشگاه‌ها ارزیابی می‌شود. اما نکته مهم در آیین‌نامه جدید جایزه تحصیلی این است که دانسته شود داشتن استعدادبرتر نعمتی تعهدآور است نه مزیتی توقع‌آفرین. به عبارت دیگر فرد نخبه به دلیل برخورداری از هوش و استعداد بیشتر از دیگران مسؤولیت بیشتری را نیز در قبال جامعه خود دارد. البته بنیاد به عنوان یک نهاد حکومتی قدردان زحمات این فرد است اما صاحب استعدادبرتر باید بداند در قبال جامعه خود بیش از دیگران مسؤول است.
وی با اشاره به دیدار اخیر رهبری با دانشجویان، ادامه داد: حسب فرمایش ایشان «هوش و استعداد بیشتر نسبت به دیگران یکی از مصادیق رزق الهی است و افراد باید بدانند حتی اگر نسبت به دیگران تلاش و پشتکار بیشتری نیز دارند بازهم این تلاش و پشتکار از دسته ارزاق الهی محسوب می‌شود. خداوند در قرآن کریم تأکید می‌کند انسان باید از آنچه به عنوان رزق به او عطا شده است در راه خدا انفاق کند». بنیاد ملی نخبگان نیز در آیین‌نامه جدید جایزه تحصیلی به دنبال نهادینه کردن این فرهنگ گام برداشته است که البته در این مسیر به کمک سایر دستگاه‌ها نیز احتیاج است.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان در ادامه به جوایز تحصیلی در نظر گرفته شده برای دانشجویان صاحب استعدادبرتر اشاره کرد و گفت: این جوایز در چهار دسته آموزشی، پژوهشی، فناوری و فرهنگی تقسیم‌بندی شده‌اند که به تفکیک مقطع تحصیلی به افراد مشمول اختصاص خواهد یافت. برای دانشجویان رشته پزشکی چهار سال اول معادل دورۀ کارشناسی، سال پنج تا هفتم معادل دورۀ کارشناسی ارشد و دورۀ تخصصی معادل دورۀ دکتری تخصصی محسوب می‌شود.
وی تأکید کرد: به جز اعتبار ودیعه مسکن که فرد تا پایان همان دوره تحصیلی می‌تواند از آن برخوردار شود، تمامی جوایز در نظر گرفته شده برای افراد یکساله است و فرد برای برخورداری مجدد از آنها باید دوباره در چرخه رقابت قرار گیرد.
منتظر یادآور شد: با رایزنی‌های انجام شده با سازمان تأمین اجتماعی، افراد می‌توانند از تسهیل بیمه تکمیلی و نیز بیمه اشتغال نیز به شرط فعالیت دانشجویی برخوردار شوند. به این ترتیب فرد علاوه بر فعالیت در دانشگاه و برخورداری از راتبه‌های مالی، در صورت فعالیت به عنوان آموزش‌یار، پژوهش‌یار یا فن‌یار، از سابقه کار مورد تائید سازمان بیمه نیز بهره‌مند می‌شود که این تسهیل در سبد تسهیلات فرهنگی آیین‌نامه جایزه تحصیلی گنجانده شده است.
وی افزود: در سال تحصیلی آتی، پرداخت راتبه دانشجویی صرفا با انجام کار دانشجویی در محیط دانشگاه صورت می‌پذیرد، ضمن اینکه پرداخت کارمزد دستیار پژوهشی، دستیار آموزشی و دستیار فناوری صرفا براساس قرارداد دانشجو با دانشگاه پرداخت می‌شود و اگر قراردادی بین دو طرف منعقد نشود، بنیاد ملی نخبگان مسؤولیتی در قابل هزینه‌ها به عهده ندارد. ضمن اینکه فرم قرارداد قابل قبول بنیاد در اختیار دانشگاه‌ها قرارگرفته است.
منتظر در ادامه با اشاره به اینکه در سال گذشته هیچ درخواستی برای استفاده از تسهیلات «اعتبار هسته پژوهشی» که در ذیل تسهیلات پژوهشی قرار دارد، به بنیاد ارائه نشده است، افزود: گروه پژوهشی و فعالیت گروهی همواره مورد تأکید مسؤولان و خاصه رهبری معظم انقلاب بوده و هست اما متاسفانه در سال گذشته درخواستی برای استفاده از آن نبود. اگر در گروه پژوهشی یکی از افراد به عنوان مستعدبرتر مورد تائید بنیاد ملی نخبگان شناخته شود، گروه می‌تواند از تسهیل اعتبار هسته پژوهشی بهره‌مند شود.
وی در بخشی از سخنان خود درباره اعزام به فرصت مطالعاتی تصریح کرد: این امکان تنها برای دانشجویان دوره دکتری تخصصی و به دو صورت اعزام داخلی و اعزام خارجی در نظر گرفته شده است.بر اساس سیاست جدید، بنیاد در تلاش برای تقویت فرصت مطالعاتی داخلی است چراکه نهادها و سازمان‌های خوبی ازجمله مپنا و یا سازمان انرژی اتمی در کشور فعال هستند از طرفی برای برخی رشته‌های علوم انسانی نیز می‌توان شرایط گذراندن فرصت مطالعاتی در حوزه‌های علمیه را فراهم کرد.
وی افزود: برای هر دانشگاهی سهمیه‌ای خاص برای اعزام به فرصت مطالعاتی در نظر گرفته شده که در متن تفاهم نامه با دانشگاه آمده است.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان درباره تسهیل نظام‌وظیفه اظهار داشت: با انعقاد تفاهم‌نامه مشترک با ستاد کل نیروهای مسلح مقرر شد بنیاد ملی نخبگان افراد تحت حمایت خود را که مشمول استفاده از طرح نظام‌وظیفه تخصصی می‌شوند به این ستاد معرفی کند و ستاد یادشده تصمیم‌گیری نهایی را درباره مکان و موضوع تحقیق افراد بگیرد. البته مقرر شده چنانچه شرکت دانش‌بنیان، پژوهشگاه و یا دانشگاهی طرحی ملی مورد تائید ستاد کل نیروهای مسلح در دست داشته باشد، بتواند بابت آن طرح از سهمیۀُ خدمت نظام وظیفه نیز بهره ببرد.
منتظر درباره عدم اشاره به تسهیلات نظام‌وظیفه در «آیین‌نامه جایزه تحصیلی دانشجویان صاحب استعدادبرتر» نیز تأکید کرد: فرد در زمان دانشجویی به دلیل تحصیل در دانشگاه نیازی به تسهیلات نظام‌وظیفه ندارد به همین دلیل امکان مذکور به آیین‌نامه مربوط به حمایت از دانش‌آموختگان منتقل شده است. ناگفته نماند دانشجویان دوره دکتری تخصصی که از طرح نامۀ رساله خود دفاع موفقیت آمیز کرده باشند می‌توانند با اجازه کتبی از استاد راهنمای خود از این امکان برخوردار شوند.
منتظر در ادامه درباره سهمیه‌بندی دانشگاه‌ها عنوان کرد: به دلیل وجود دانشگاه‌های بزرگ در تهران، اغلب صاحبان استعدادبرتر در مراکز علمی تهران حضور دارند به همین دلیل به هر یک از این دانشگاه‌ها سهمیه مشخصی تعلق می‌گیرد و لازم است دانشگاه حدود یک‌چهارم سهمیه تخصیص‌یافته را به دانشجویان نو ورود اختصاص دهد. البته تمام تسهیلات فقط در سنوات قانونی به افراد پرداخت می‌شود. لازم به ذکر است سنوات برای دوره کارشناسی 8 ترم، ارشد 4 ترم و دوره دکتری تخصصی 9 ترم است.
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بنیاد ملی نخبگان در ادامه با بیان اینکه امسال بنیاد طی تفاهم‌نامه‌ای همه اطلاعات و نیز دسترسی به سامانۀ اطلاعاتی بنیاد را در اختیار دانشگاه‌های برتر قرار داده است، به فرصت مناسب تابستان اشاره و ابراز امیدواری کرد: دانشگاه‌ها با بررسی سوابق دانشجویان، اسامی برگزیدگان را براساس سامانه الکترونیک بنیاد تا نیمه شهریورماه به بنیاد اعلام کنند تا فرایند اعطای جایزه‌ها از ابتدای سال تحصیلی آغاز شود.
وی افزود: در این مسیر بنیادهای نخبگان استانی به ویژه (بنیاد نخبگان استان تهران و استان البرز) وظیفه همراهی با دانشگاه‌ها و نظارت بر اجرای صحیح آن را برعهده دارند.
بر اساس این گزارش، در پایان این جلسه دو ساعته، متن تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های برتر، به همراه نسخه‌ای از کتاب راهنمای جایزه‌های تحصیلی (راجا) و اطلاعات دسترسی به پایگاه اطلاعاتی بنیاد به معاونان آموزشی دانشگاه تحویل داده شد.
