پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی عاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،  در آغاز این نشست صمیمانه، با اشاره به این که طی 15 سال گذشته، اتفاقات مثبتی در حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری افتاده است، نبود توازن، اساسی‌ترین مشکل حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری کشورمان دانست و افزود:  در سیاست های علمی و فناوری دچار نوعی کج روی هستیم.  علی‌رغم این‌که می‌پذیریم از نظر کیفی، بخش آموزشی و پژوهشی کشور با استانداردهای جهانی فاصله‌هایی دارد، اما نسبت به میانگین ظرفیت‌های علمی و فناوری کشور جلوتر است.

 وی افزود: بخش عمده ای از منابع معاونت علمی و فناوری، حمایت از پژوهش‌های بنیادین و تولید دانشی است، اما در حقیقت به دلیل نبود توازن میان تولید دانش و عرصه فناوری، نیازمند برقراری این توازن هستیم.

الیاسی، چهار حوزه‌ی اقتصاد، امنیت، سلامت و فرهنگ عمومی را به‌عنوان اساسی‌ترین مشتریان علم و فناوری برشمرد و گفت: به جرات می‌توان گفت تقریبا هچ نسبتی میان اقتصاد کشورمان و علم و فناوری برقرار نیست و کماکان در مسیر اقتصاد نفتی در حرکتیم. بخش‌های گوناگون اقتصادی کشورمان، وابسته به نفت هستند و در بخش اقتصادی، فاصله‌های زیادی با علم و فناوری داریم.

وی با تاکید بر ضرورت اجرایی شدن ارتباط علم و فناوری با مشتریان خود از جمله اقتصاد بهداشت، فرهنگ گفت: امنیت و حوزه نظامی همواره مشتری علم و فناوری بوده و هست؛ چراکه سیاست‌های بخش نظامی، هسته‌ای و امنیتی کشور بنابه تحریم‌ها، طوری هستند که به حوزه علم و فناوری توجه ویژه داشته است.

الیاسی ادامه داد: در معاونت علمی و فناوری بخش عمده ای از حمایت ستادها بر روی پژوهش‌های بنیادین متمرکز است عدم توازن حمایت از علم و فناوری، در هر چهار عرصه‌ای که مشتری علم و فناورانه هستند وجود دارد و عقب هستیم در حال برطرف‌سازی این عدم توازن و اعوجاج هستیم و علیرغم انتظار بالایی که در حوزه دانش، پژوهشی  و علوم بنیادین باید به‌طور جدی کار کنیم.

معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی با تاکید بر توازن‌بخشیدن به سیاست‌های علم و فناوری کشور، اظهار کرد:  بر اساس یک مقایسه نسبی جهانی، مشاهده می‌کنیم، شاخص‌های آموزش و پژوهش 40 و 50 است اما وقتی به اقتصاد می‌رسیم، این شاخص به بالای 100 می‌رسد که نشان‌دهنده‌ی وجود اعواج در حوزه علمی و فناوری است. لذا در عین حال که باید در تولید علم، پژوهش‌های بنیادین باید به طور جدی کار کنیم، باید ایجاد توازن را در دستور کار قرار دهیم.

وی خاطرنشان کرد: علم و فناوری در عرصه‌های دیگر از مشتریان مهم و اثرگذار، خود یعنی فرهنگ عمومی و سلامت نیز فاصله دارد و به طور مثال، آماری که تصادفات جاده ای نشان می‌دهد، حاکی از این است که در این عرصه‌ها نیز نیازمند ارتباط و کاهش فاصله علم و فناوری هستیم.

آینده‌نگاری علم و فناوری با همکاری شورای عالی عتف

معاونت علمی و فناوری سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری، آغاز فرآیند آینده‌نگاری علم و فناوری با همکاری شورای عتف را از یکی از فعالیت‌های معاونت علمی و فناوری برشمرد و افزود: آینده‌نگاری ملی به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم کشور، در دولت مصوب و به عنوان یک از ماموریت‌های معاونت علمی و فناوری ابلاغ شده است.

طی پژوهشی از میان 150 نفر از وزیران و مسئولان بعد از انقلاب اسلامی، که در حوزه علم و فناوری صاحب نظر بودند انجام شد و ازایشان پرسیده شددر حوزه آینده‌نگاری علم و فناوری چه مواردی باید اولویت قرار بگیرند و این 150 کارشناس، بهینه‌سازی مصرف انرژی، تامین آب سالم، سنجش و کنترل آلودگی هوا، کنترل ترافیک جاده‌ای و کاهش تصادفات، تامین داروهای خاص، کنترل آفات، سموم و اصلاح نباتات، کنترل و دفع پسماندها و زباله‌ها تامین امنیت و بهداشت غذا و دارو، کنترل پساب و فاضلاب،‌ ناوگان سیستم های انتقال انرژی، تجهیزات و لوازم پزشکی را به عنوان 12 اولویت‌ عمده مطرح کردند.

معاون سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی تصریح کرد: آینده نگاری یکی از ضروریاتی است که باید در تمام طرح‌ها و برنامه‌های علمی و فناوری به آن توجه شود زیرا با این کار بحران های آینده و پیش رو قابل پیش بینی خواهد بود و ریسک فعالیت در حوزه علم و فناوری و اقتصاد دانش بنیان به حداقل می رسد.

وی خاطرنشان کرد:آینده نگاری در پروژه های دانش بنیان کمک همه دستگاه‌ها را می طلبد و دولت، نخبگان و مردم بازی‌گردانان اصلی آینده نگاری علم و فناوری کشورمان هستند.  

الیاسی در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگان در خصوص اولویت بخشی سیاست‌گذاری معاونت علمی و فناوری به حوزه دریا، تدوین سیاست‌های فناوری دریایی گفتک ستاد توسعه صنایع دانش‌بنیان دریایی، به طوری جدی موضوع فناوری‌های دریایی را دنبال می‌کند و گسترش اقتصاد حوزه راهبردی و شناساندن دریا به عنوان یک مزیت بزرگ در دستور کار این ستاد قرار گرفته است.

وی افزود: در حال حاضر اکثر ستادهای فناوری‌های راهبردی، به طور تخصصی در مسیر سیاست‌گذاری و تدوین نقشه را ستاد قرار دارند و معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری، می کند، سیاست‌های ستادها بر اساس نقشه راهی که تدوین می‌کنند، در راستای توسعه اقتصاد فناورانه در کنار این ستادها به عنوان ناظر و مشاور ایفای نقش می‌کند و محتوای اصلی را خودِ ستادها تعیین می‌کنند.

معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی، راه ‌کار برطرف‌کردن ضعف عدم مهارت اقتصادی و کارآفرینی دانش‌جویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، توجه به راه حل‌های ارائه شده در دیگر کشورها، اشاره کرد و با بیان این‌که نوآوری و مهارت‌افزایی دانشجویان در دل دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد، افزود: بخش عمده‌ای از توانمندسازی مهارتی تربیت دانشجویان برای عرصه کارآفرینی باید در دانشگاه‌ها اتفاق می‌افتد و در همین راستا، معاونت علمی نیز کارهایی که با دانشگاه‌ها صورت می‌دهد یا در راستای حمایت از پژوهش‌های بنیادین با ارائه گرنت‌های پژوهشی و تولید علم است، یا از طریق ایجاد مرکز نوآوری و حمایت از استارت‌آپ‌ها تلاش می‌کند این مهرات‌ها را افزایش دهد.

الیاسی با بیان این‌که استارت‌‌آپ‌ها، مراکز نوآوری و فناوری برای رفع این مشکل و کمک به ایجاد فرهنگ کارآفرینی و باروری خلاقیت و نوآوری فارغ ‌التحصیلان دانشگاهی، از سوی معاونت علمی و فناوری به طور ویژه مورد حمایت قرار می‌گیرند، گفت: در استارت‌آپ‌ها کمک می‌کنند یک فارغ‌التحصیل دانشگاهی در موقعیت کسب و کار قرار بگیرد. مهم‌ترین هدف مرکز نوآوری این است که دانشجو یا فارغ‌التحصیل دانشگاهی را با فرهنگ ایجاد اشتغال و تبدیل نوآوری به کار تجاری آشنا کند و در موقعیت کارآفرینی قرار بگیرد.

ضرورت اصلاح فرهنگ نادرست آماده‌خوری

معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری،‌ به مسئولیت صنعت در قبال تربیت نیروی انسانی کارآمد برای عرصه صنعت اشاره کرد و گفت: در کشورهای پیشرفته دنیا، در کنار این که دانشگاه فارغ‌التحصیلانی با توانمندی‌های صنعتی و کارآفرینی تربیت می‌کند، صنعت نیز آموزش‌هایی را به  نیروی انسانی ارائه می‌کند و می‌پذیرد که باید برای داشتن نیروی انسانی کارآمد هزینه بپردازد و سرمایه‌گذاری کند.

وی به فرهنگ نادرست آماده خوری به‌عنوان یکی از غالب صنعت اشاره کرد و با بیان این‌که مشکلاتی چون تکیه بر واردات،  عدم وجود نیروی کارآزموده و کارآمد برای صنعت از پیامدهای این فرهنگ است ادامه داد: فرهنگ آماده خوری، صنعت‌گر صرفا به‌دنبال یک مدیر، یک قطعه‌ساز، یا طراح آماده و کامل است و برای ساختن و تربیت چنین افرادی هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری و تلاشی نمی‌کند. در حالی‌که در دنیا این‌گونه نیست و مثلا شرکتی ژاپنی با شبکه تامین موفق، برای ساخت و تربیت نیروی انسانی کارآمد این شبکه تامین، سرمایه‌گذاری کرده است. اما از آن‌جایی‌که متاسفانه سیاست‌های کشورمان به‌گونه ای هستند که به واردات قطعه و ماشین‌‌آلات کمک می‌کند، صنعتگر ترجیح می‌دهد از چین قطعه وارد کند و لزومی در تربیت قطعه‌ساز نمی‌بیند.

فرهنگ، بزرگ‌ترین مشتری علم و فناوری

معاون سیاست گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری فرهنگ را بزرگ‌ترین مشتری علم و فناوری دانست و گفت: شرکت‌های بزرگی مثل فیس بوک در حوزه اجتماعی هستند و بنیان‌گذاران آن فرهنگی هستند. بنابراین خود حوزه فرهنگ، جزو یکی از  پرسودترین و مهم ترین مشتریان حوزه‌های گوناگون علم و فناوری است.

فناوری‌اطلاعات و ارتباطات و علوم شناختی را جزو سود‌ده‌ترین و پول‌سازترین فناوری‌های عرصه فرهنگ دانست و افزود: وقتی بازاری ساخته می‌شود که اساس آن فرهنگی و اجتماعی است، بیش‌ترین بهره را از علوم و فناوری می‌برد و به طور مثال، یک بازی رایانه‌ای با بهره گیری از علوم و فناوری‌های شناختی، می‌تواند ضمن اثرگذاری بالاتر، به درآمد و ارزش افزوده بالایی دست پیدا کند.

وی ادامه داد: حوزه رسانه نیز یکی از بزرگ‌ترین مشتریان علم و فناوری است و می تواند، مشتری بسیار خوبی برای عرصه دانش و فناوری باشد. حجم عمده تجهیزات و فناوری‌های رسانه، ارتباط حوزه فرهنگ با علم و فناوری نشان می‌دهد در عصر امروزی، تعریف‌ها بسیار گسترده‌تر شده و این‌طور نیست که رسانه، صرفا در قلم، کاغذ و کتاب خلاصه شود.

هماهنگی و هم افزایی با نهادها در راستای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان

در بخش دیگری از این نشست، دبیر ستاد توسعه فرهنگ سازی اقتصاد دانش‌بنیان، با اشاره به نقش‌ آفرینی ستادهای توسعه فناوری در راستای تحقق سیاست‌های علمی و فناوری و حرکت چرخ اقتصاد فناورانه، به نقش هماهنگ‌کننده و سازمان‌دهنده معاونت علمی و فناوری اشاره کرد و گفت: معاون علمی و فناوری، در حقیقت به‌عنوان بازوی اجرایی و تفکری شخص رییس‌جمهوری ایفای نقش می‌کند و ضمن ایجاد هماهنگی و ایجاد هم‌افزایی میان وزرا و هماهنگی ساختارهای بانکی تلاش می‌کند تا حجم ارائه وام‌ها و تسهیلات و حمایت‌ها را به سمتی ببرد که برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان مطلوب باشد. وی همچنین قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و صندوق نوآوری و شکوفایی،   در راستای تحقق این اقتصاد بهره‌ می‌گیرد.

کرمی با اشاره به این‌که میزان منابع اختصاص داده شده به اقتصاد دانش‌بنیان صندوق نوآوری و شکوفایی از دارایی‌های اختصاص داده شده توسط بانک‌های کشور به حوزه دانش‌بنیان بالاتر است، گفت: منابعی که از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی به حوزه دانش بنیان اختصاص داده شده، ظرفیت بسیار خوبی را برای تحقق اقتصاد علم و فناوری از طریق ارائه تسهیلات به شرکت های دانش‌بنیان فراهم کرده است.

الیاسی با اشاره به این‌که توانمندی کشورمان در حوزه تولید دانش نسبت به ......... ظرفیت فناوری کشور بالاتر است ، اما وقتی به محیط کسب و کار وارد می‌شویم، چندان موفق عمل نکرده‌ایم. بنا به اذعان صاحب‌نظران بین‌المللی که با وجود ضعف نظام اطلاعاتی،‌ غالبا اظهار نظرهای دقیقی نیست، اما نشان‌دهنده این موضوع است که وضعیت کشورمان در حوزه دانش و فناوری، نسبت آموزش و پرورش بهتر است.

قانون حمایت از تولید

 معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری، به تعامل با وزارت‌خانه‌ها از جمله وزارت اقتصاد اشاره کرد و گفت:  در حالی که تلاش می‌کنیم با حمایت از پژوهش از طریق تقویت صندوق حمایت از پژوهشگران، اشناسازی فارغ التحصیلان دانشگاهی با فرهنگ کارآفرینی و اقتصاد دانش‌بنیان ارتباط علم و فناوری با مشتریان آن بهبود ببخشیم، بیش‌تر با وزارت‌خانه ‌ها در تعامل هستیم تا با رفع موانع تولید به اقتصاد دانش‌بنیان و نقش‌آفرینی علم و فناوری در این عرصه کمک کنیم.

الیاسی با بیان این‌که یکی از موضوعاتی که در قانون رفع موانع تولید پیگیری می‌کنیم، تحقق برنامه حمایت از تولید محصول دانش‌بنیان است، تصریح کرد: قانون رفع موانع تولید دارای 60 ماده است که 15 ماده آن به صورت بالقون، دارای ظرفیت بالفعل دارند تا به حمایت از تولید دانش‌بنیان بپردازند. با تعامل و پیگیری اجرایی شدن بندهای این قانون،‌ تلاش می‌کنیم تا ظرفیت‌های تحقق تولید داخلی بر مبنای اقتصاد دانش‌بنیان محقق شود.

ما زنجیره‌های با ارزش افزوده بالا را واردات می‌کنیم و با بسته‌بندی، تحت عنوان  تولید داخلی عرضه می‌کنیم. بیش‌ترین حوزه کا و چالش ما با حوزه با حوزه وزارت خانه ها و وزارت اقتصاد است تا موانع تولید رفع شوند. جایی که مشتری علم و فناوری است،

مشکل نبود ابزارهای نفوذ علم و فناوری در عرصه اقتصاد

الیاسی یکی از مشکلات موجود این است که مدیران برای تحقق اقتصاد دانش بنیان ابزار کافی در اختیار ندارند به طور مثال نهادی نیازمند یک هزار و 500 تخت است و این در حالی است که یک شرکت دانش بنیان توانایی ساخت 200 تخت دارد، اما مناقصه‌گذار ناچار است به جای شرکت دانش‌بنیان داخلی، شرکت خارجی را انتخاب کند. در قانون حمایت از تولید رقابت‌پذیر، بندی وجود دارد که ضریب دانش را معیار قرار می‌دهد و با توجه کردن به چنین بندهایی در این قانون،‌تلاش می‌کنیم مناقصه گذار برای خرید کالای دانش‌بنیان داخلی، از اقتصاد دانش بنیان حمایت کنیم.

به گفته وی، در دیالوگ سازی و تثبیت گفتمان اقصاد دانش بنیان اصلا مشکلی نداریم و تنها مشکل ما در حوزه نفوذ و تحقق اقتصاد دانش بنیان است به طور مثال یکی از اهداف معاونت ارتباط با شورای اقتصاد است با این هدف که اگر این شورا به صنعتی مجوز ورود یک محصول را می دهد باید پیوست فناوری آن را نیز رعایت کند.

الیاسی با اشاره به همکاری معاونت علمی و وزارت اقتصاد برای تحقق بندهای دانش‌بنیانی  قانون تولید رقابت پذیر در کشور، گفت: اگر قانون تولید رقابت پذیر در کشور ایجاد شود می تواند مکمل خوبی برای قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان باشد و به توسعه تولید ملی و رونق اقتصادی کشور کمک کند.

در ابتدای این نشست پرویز کرمی دبیر ستاد توسعه علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان با اشاره به اینکه این دومین جلسه از سلسله نشست های گپ و گفت صمیمانه بود و هربار یکی از معاونان یا دبیران ستادهای چهارده گانه معاونت علمی وفناوی ریاست جمهوری پاسخگوی اصحاب رسانه خواهند بود ادامه داد: رویکرد برگزاری این جلسات به صورت باز است و ابتدا 15 دقیقه مسول مربوط موارد مورد نظر خودش را بیان میکند سپس افراد سخنرانی 5 دقیقه ای می کنند یا آزادند سوال کنند.

دبیر ستاد توسعه علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان افزود: در این جلسات طرح موضوعات به خواست افراد مربوط است برخی مطلع و برای دانستن بیشتر و برخی هم صرفا برای تهیه خبر از آن مسئول می آیند که از حضور هردو گروه استقبال می کنیم. این سلسله نشست ها از سوی ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان شروع شده است و جدای ازبرنامه های مرکز ارتباطات و روابط عمومی است.

وی گفت: هدف ستاد توسعه علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان از برگزاری این نشست ها صرفا ارائه خبر و نشست خبری نیست و هدف ایجاد تعاملی دو سویه است.

مشاور معاون علمی وفناوری رئیس جمهوری ادامه داد: ستاد توسعه علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان قصد مشورت، همفکری و تولید راهکار در نشست با خبرنگاران و اصحاب علمی دارد و این روند را ادامه خواهد داد.