محققان موفق به ابداع روشی شدهاند که در آن میتوان بهطور نظری، با استفاده از امواج صوتی، مغز را کنترل کرد. این روش که سونوژنتیک نام دارد، نسبت به اپتوژنتیک که روشی تهاجمی است، بسیار ایمنتر است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، یکی از مهمترین کشفیات زیستی این دهه، اپتوژنتیک، یا توانایی فعال یا غیرفعالسازی سلولهای عصبی اصلاحشده ژنتیکی، با استفاده از پالسهای نور آبی بودهاست. مشکل اپتوژنتیک این است که بهطورمعمول، برای کار، باید یک سوراخ در جمجمه ایجاد کرد؛ اما در روشی که بهتازگی ابداع شدهاست، دانشمندان میتوانند با استفاده از فراصوت، به همان نتایج برسند. این امر اساساً بدان معنی است که در حال حاضر کنترل مغز یک موجود زنده با استفاده از امواج صوتی غیرتهاجمی، امکانپذیر است.
اپتوژنتیک به محققان امکان تماشای تشکیل خاطرات، فعال و غیرفعالکردن گیرندههای درد و شبیهسازی اثرات داروها را دادهاست. این روش هنوز در انسان استفاده نشدهاست؛ عمدتاً به این دلیل که بسیار تهاجمی است.
در اپتوژنتیک، پروتئینهای خاصی که حساس به نور ماوراءبنفش هستند، وارد ژنوم یک نمونه میشوند. برای فعال و غیرفعال کردن سلولهای عصبی، دانشمندان باید دسترسی فیزیکی به سلولها داشته باشند که به این معنی است که باید جمجمه نمونه آزمایشگاهی باز شود.
روش جدید مورد بحث که سونوژنتیک نامیده میشود، توسط سریکانت چالاسانی از موسسه مطالعات زیستی سالک (Salk) ابداع شده و شرح مقاله، در مجله Nature Communications منتشر شدهاست.
مزیت سونوژنتیک نسبت به اپتوژنتیک، این است که فراصوت غیرتهاجمی بوده و قادر به نفوذ به پوست و هدف قرار دادن سلولهای خاص، بدون آسیب رساندن به سلولهای دیگر است. همچنین سونوژنتیک امکان فعالسازی چند گروه مختلف سلولهای عصبی را فراهم میکند؛ چراکه در صوت، نسبت به نور، محدوده بیشتری از فرکانسها در دسترس است.
برای این کار، چالاسانی یک پروتئین حساس به فراصوت به نام TRP-4، پیدا کرد که بهطور طبیعی در بیمهرگان یافت میشود و از آن برای حساسکردن سلولهای عصبی به فراصوت و سپس فعالسازی یا غیرفعال کردن این سلولها استفاده میشود. او در حال حاضر بر روی شبیهسازی این آزمایش، در بدن موش تمرکز دارد.
این امکان وجود دارد که یک رویکرد اپتوژنتیک، بتواند برای فعال و غیرفعال کردن سلولهای عصبی مسئول بیماری پارکینسون در انسان استفاده شود؛ اما ازآنجاکه این روش بسیار تهاجمی است، هیچ دانشمندی آن را امتحان نکردهاست. با سونوژنتیک این خطر کاهش مییابد.