پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

اقتصاد دانش‌بنیان؛ جایگزینی ایده‌آل برای اقتصاد نفتی

سورنا ستاری، معاون علمی ‌و فناوری رئیس‌جمهور، از جمله کسانی است که اعتقاد جدی به جایگزینی اقتصاد دانش‌بنیان با اقتصاد نفتی دارد. آن‌طور که وی در دومین مراسم رونمایی از دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان که تحت حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی قرار گرفته‌اند اعلام کرده بود، به نظر می‌رسد در حال حاضر افقی روشن فراروی اقتصاد دانش‌بنیان قرار دارد و از این‌جا به بعد است که به قول ستاری، «باید با سرعت و توان بیشتری در مسیر گسترش اقتصاد دانش‌بنیان حرکت کنیم». این در حالی است که دو سال پیش تعریف دقیقی از مدل‌های بومی ‌ایجاد شرکت دانش‌بنیان و ساختار اقتصاد دانش‌بنیان در دست نبود اما امروز معاون علمی ‌و فناوری رئیس‌جمهور اذعان می‌کند که پازل اقتصاد دانش‌بنیان به مرور در حال شکل‌گیری است و اگرچه در حوزه بازار و بسیاری از زمینه‌های فرهنگی نیازمند رفع کاستی‌ها، فرهنگسازی و حل مشکلات هستیم اما به ساختار مناسبی از این اقتصاد رسیده‌ایم. در همین راستاست که ستاری پایین آمدن قیمت نفت را تهدید نمی‌داند و می‌گوید: «با بهره‌مندی از اقتصاد دانش‌بنیان هر چقدر قیمت نفت کاهش یابد، عاقلانه‌تر رفتار خواهیم کرد. کاهش یافتن سهم درآمدی کشور از محل فروش نفت تا 15 درصد فرصتی استثنایی و به نفع کشور ما است به شرط آن‌که بتوانیم از این فرصت به بهترین نحو در جهت گسترده‌تر کردن روزافزون اقتصاد دانش‌بنیان بهره ببریم.» بنابراین به نظر می‌رسد امضای تفاهم‌نامه مشترک همکاری میان معاونت علمی ‌و فناوری ریاست‌جمهوری و سازمان صدا و سیما می‌تواند پاسخی اثربخش به نیازهای فناورانه رسانه ملی در چارچوب اهدافی باشد که دارد و از سوی مقام‌ معظم رهبری ابلاغ شده است. همچنین می‌تواند اقدامی ‌موثر در جهت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و مقاومتی باشد.

صدا و سیما برای تبلیغ کالای دانش بینان تخفیف می‌دهد

همکاری و هم‌افزایی صدا و سیما و معاونت علمی ‌و فناوری هدف اصلی امضای این تفاهم‌نامه است تا نه‌تنها توامندی‌های شرکت‌های داخلی برای توسعه فناوری‌های حوزه رسانه شکل بگیرند و ارتقا پیدا کنند، بلکه زیرساخت‌های مورد نیاز رسانه‌های نوین و ایجاد یک بستر پایدار، ایمن، به‌روز و کارا به منظور سیگنال‌رسانی رسانه ملی نیز تامین شود. یکی دیگر از موضوعات این تفاهم‌نامه، تلاش برای فرهنگ‌سازی و ترویج علم و فناوری در جامعه از طریق تولید برنامه‌های تلویزیونی مشترکی است که در حمایت از محصولات و خدمات دانش‌بنیان ساخت داخل تولید می‌شوند و از خرداد‌ماه امسال تا امروز که حدود شش ماه از امضای این تفاهم‌نامه گذشته، تعدادی از این برنامه‌ها از جمله «نسیم دانش»، «فناور»، «جیوگی»، «628»، «تا ثریا» و... روی آنتن رفته‌اند.

تامین پایدار، باکیفیت و بهره‌ور محصولات و خدمات دانش‌بنیان مورد نیاز صدا و سیما نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که ستاری و سرافراز بر سر آن به توافق رسیده‌اند. اما مهم‌تر از همه، تخفیف فرهنگی است که قرار است از جانب سازمان صدا و سیما به شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی داده می‌شود تا کالاهای خود را در رسانه ملی تبلیغ کنند. این مساله فرصتی ایده‌آل را برای ملت فراهم می‌کند تا به قول ستاری، «مردم به صورت ملموس احساس کنند دانش و فناوری می‌تواند زندگی بهتری را برای آنان رقم بزند».

چتر حمایت مادی و معنوی صدا و سیما بر سر شرکت‌های دانش‌بنیان

بر اساس این تفاهم‌نامه، سازمان صدا و سیما قرار است ساز و کار مشخصی را برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کند تا از یک طرف مسیرشان برای تحقیق و توسعه و تولید تجاری محصولات مورد نیاز سازمان هموار شود و از طرف دیگر با ایجاد راهکارهای قانونی، موانع حقوقی که بر سر راه خرید محصولات بومی ‌مورد نیاز سازمان وجود دارد، رفع شود.

از آن‌جا که فناوری‌های حوزه رسانه نیز می‌توانند از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تولید شوند و توسعه پیدا کنند، سازمان صدا و سیما در این زمینه نیز متعهد به ایجاد زیرساخت‌ها و نهادهای پشتیبان شده است. همچنین، قرار است این سازمان از تجاری‌سازی و بومی‌سازی فناوری‌ها و نوآوری‌های شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه رسانه هم به شکل مادی و هم حمایت معنوی کند.

قول‌های مهم معاونت علمی ‌و فناوری ریاست‌جمهوری برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان

«اقتصاد دانش‌بنیان از اولویت‌های مهم دولت تدبیر و امید است». نه‌تنها معاونت علمی ‌و فناوری ریاست‌جمهوری بر این مساله تاکید دارد بلکه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، نیز در همایش سالانه سفرا و روسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ‌ایران در خارج از کشور که آبان‌ماه برگزار شد، به آن اشاره کرد. با توجه به اهمیت این امر، ستاری به عنوان معاون علمی‌ و فناوری دکتر روحانی، در تفاهم‌نامه مشترک با صدا و سیما متعهد شده است که از تجاری‌سازی و بومی‌سازی محصولات و خدمات دانش‌بنیان در حوزه فناوری‌های رسانه از راه‌هایی چون مساعدت در تسریع فرایند اخذ تسهیلات ارزان‌قیمت برای نمونه‌سازی و تولید محصولات دانش‌بنیان، صندوق نوآوری و شکوفایی را مورد حمایت مادی و معنوی قرار دهد.

راهکارهای حمایتی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری که در این تفاهم‌نامه به آن‌ها اشاره شده است عبارتند از: تجاری‌سازی طرح‌های کلان ملی فناوری، ایجاد ستادهای توسعه فناوری راهبردی، ارائه تسهیلات ارزان به بخش خصوصی برای تولید نمونه اولیه در قالب بومی‌سازی طرح‌های فناوری کلیدی مرتبط با حوزه رسانه و... همچنین این معاونت متعهد شده است که طرح‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه رسانه را به سازمان صدا و سیما معرفی کند تا آن‌ها سهمی ‌در بازارسازی و ایجاد تقاضا در سازمان و سازمان نیز سهمی در حمایت از این شرکت‌ها و تجاری‌سازی فناوری داشته باشند.

علاوه بر این، قرار است شرکت‌هایی از سوی سازمان صدا و سیما به عنوان کارگزار تشخیص صلاحیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه تجهیزات و فناوری‌های رسانه به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری معرفی شوند و حداقل یکی از این شرکت‌ها به تایید کارشناسان این معاونت برسد.

صدا و سیما برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان چه می‌کند؟

سرافراز که در جلسه امضای تفاهم‌نامه مشترک با معاونت علمی ‌و فناوری ریاست‌جمهوری تاکید کرده بود «رویکرد رسانه ملی این است که اقتصاد دانش‌بنیان در جامع نهادینه شود»، با امضای این تفاهم‌نامه متعهد شده است برای بازارسازی و به کارگیری فناوری‌های بومی‌ شرکت‌های دانش‌بنیان در سازمان همکاری و این مهم را با برگزاری نمایشگاه‌های تجهیزات رسانه‌ای ساخت داخل محقق کند. علاوه بر این، همکاری برای طراحی و نهادینه کردن ساز و کارهای خرید تجهیزات، خدمات و فناوری‌های داخلی با محوریت پروژه‌های کلیدی سازمان، حمایت از ایجاد شبکه نوآوری و فناوری با شرکت‌های بخش خصوصی طرف قرارداد با سازمان و ایجاد تقاضای پایدار و مستمر در این شبکه بر اساس طرح‌های توسعه آتی و نیازهای گلوگاهی و دانشی و... از دیگر تعهدات سازمان صدا و سیما در قبال این تفاهم‌نامه است. همچنین قرار است سازمان از حداکثر ظرفیت‌های داخلی کشور استفاده کند و به سمت نخریدن تولیدات خارجی (در مواردی که امکان  تولید داخلی وجود دارد) پیش برود.

تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی با موضوع ترویج علم و فناوری و فرهنگ‌سازی و عرضه تجهیزات دانش‌بنیان داخلی نیز از دیگر موضوعاتی است که سرافراز و ستاری بر سر آن به توافق رسیده‌اند. از آن زمان تاکنون شاهد تولید و ساخت برنامه‌های این‌چنین در شبکه‌‌های مختلف سیمای ملی و استانی و معاونت صدای سازمان صدا و سیما هستیم که بعضی از آن‌ها مانند «چرخ» (هر چند که بیشتر به مسائل و موضوعات خارجی می‌پردازد) و «اسطرلاب» و «برنامه 626» و «تا ثریا» و «ثریا» روی آنتن رفته‌اند و بعضی دیگر در حال تولید و آماده‌سازی برای پخش هستند. و در این میان هم  نباید نقش ویژه شبکه‌های نسیم، شبکه یک و دو و شبکه اقتصاد (پنج) مستند و آموزش را از نظر دور داشت.

این تعهدات در حالی قرار است اجرایی شوند که سرافراز در جلسه با ستاری گفته بود: «می‌توان برنامه‌هایی را پیش‌بینی کرد که در آن‌ها این موسسات [دانش‌بنیان] به عنوان الگو‌هایی که بر پایه فکر و اندیشه گروهی به موفقیت رسیده‌اند، به جامعه معرفی شوند که در این خصوص نیز شبکه خبر و خبرگزاری صدا و سیما اقدامات خوبی انجام داده‌اند. استمرار پخش این برنامه‌ها در ساعاتی منظم و در دوره‌ای خاص تاثیرگذار خواهد بود و به ترویج تفکر مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان منجر می‌شود.» وی با استقبال از پیشنهاد ایجاد پارک فناوری رسانه ملی تاکید کرده بود که از وظایف اصلی صدا و سیما، ترویج علم و معرفی عالمان در حوزه‌های مختلف است.

منبع: «ماهنامه دانش بنیان»