جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی سابقه‌اش به روزهایی برمی‌گردد که کمتر کسی به این دست موضوعات علاقه و توجه نشان می‌داد؛ زمانی که کارآفرینی واژه‌ای ناآشنا در فرهنگ واژگان مردم و سیاستمداران بود...
پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری: جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی که این روزها دارد خود را برای دوازدهمین دوره‌اش آماده می‌کند، سابقه‌اش به روزهایی برمی‌گردد که کمتر کسی به این دست موضوعات علاقه و توجه نشان می‌داد؛ زمانی که کارآفرینی واژه‌ای ناآشنا در فرهنگ واژگان مردم و سیاستمداران بود و کسی به افرادی که با زحمت فراوان شغل ایجاد می‌کردند، اهمیتی نمی‌داد. همین مساله باعث شد در سال 82 یک عده دور هم جمع شوند و به فکر برگزاری یک جشنواره باشند. به گفته دکتر کوروش خسروی، دبیر این جشنواره، آن روزها تنها هدف از چنین کاری این بود که کارآفرینان تشویق شوند و احساس کنند بالاخره در این کشور یک جایی برای دیده شدن دارند. دکتر خسروی می‌گوید: «در اصل هدفمان ترویج فرهنگ کارآفرینی و تقویت کارآفرینان برتر بود چون در آن زمان تعریف کارآفرینی کاملا ناشناخته بود. مانند این روزها نبود که رسانه‌های مکتوب و اینترنتی بسیار به این مقوله بپردازند. به همین دلیل نیاز بسیار جدی به یک فعالیت ترویجی احساس می‌شد تا کارآفرینان فکر نکنند هیچ‌کس به فکرشان نیست.»
همان عده در آن سال‌‌ها برای خودشان یک چشم‌انداز و ماموریتی تعریف کردند؛ ماموریتی که خسروی می‌گوید به عنوان یک سازمان یادگیرنده طی سال‌های گذشته بسته به شرایط به روز شده است. به‌طور مثال یک بار عنوان جشنواره از کارآفرینی به فن‌آفرینی تغییر پیدا کرد. دلیل این موضوع هم این بود که بحث کارآفرینی قوام پیدا کرده بود و موضوع کارآفرینی مبتنی بر فناوری اهمین ویژه‌ای پیدا کرده بود. از سال 90 نیز جشنواره با فرصت‌شناسی بورس عرضه و فروش فناوری با هدف جذب سرمایه‌گذاران ایجاد شد و در سال 92 بحث «تامین منابع» به عنوان راهکاری برای شدت گرفتن فرآیند جذب سرمایه‌گذاران به‌طور جدی در دستور کار جشنواره قرار گرفت. دبیر جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی می‌گوید: «در جشنواره هدفمان را تعامل کارآفرین و سرمایه‌گذار، بازاریابی و توسعه کارآفرینی قرار دادیم چون این نیاز عملیاتی جدی کارآفرینان است. بنابراین با سرمایه‌گذارهای مختلف وارد مذاکره شدیم و با امضای تفاهم‌نامه و گرفتن اولویت‌های سرمایه‌گذاری آن‌ها و اعلام آن به کارآفرینان، تلاش کردیم در این راه قدم برداریم. پیش از آن‌که جشنواره برگزار شود، همه این‌ها اعلام شد تا کارآفرینان از همان ابتدا تکلیف خودشان را بدانند که چه سرمایه‌گذارهایی از چه جاهایی و با چه هدف‌ها و اولویت‌هایی در جشنواره حضور خواهند یافت.»
فرصت‌های سرمایه‌گذاری
در این دوره از جشنواره، معاونت توسعه روستایی ریاست‌جمهوری در چندین بخش از طرح‌های فن‌آفرینان حمایت به عمل می‌آورد. اولویت‌های این معاونت در حوزه فناوری‌های بومی عبارت است از احصای موسیقی روستاهای ایران، احصای طب سنتی رایج در روستاها، احصای ورزش‌های بومی ایران در قالب تولید بازی‌های رایانه‌ای، فناوری‌های تامین و مصرف بهینه آب در مناطق کم‌آب روستایی، فناوری‌های بهینه جایگزین مصرف آب در مناطق کم‌آب روستایی و فناوری‌های نو و تلفیق آن با علوم و سنن بومی مناطق روستایی. همچنین در بخش صنایع دستی و گردشگری از طرح‌هایی با زمینه معرفی ابزارهای نوین که به کمک صنعت دستی بومی می‌آیند، تشکیلات و الگوی ایجاد زنجیره‌های توزیع و فروش صنایع دستی در قالب فروشگاه‌های آنلاین در گستره جهانی، الگوهای برتر گردشگری در کشورهای قطب گردشگری، معرفی برخی مناطق مستعد جذب گردشگر و شیوه‌ها و الگوهای جذب گردشگر با تکیه بر شناخت موانع پیش رو حمایت‌های لازم به عمل خواهد آمد.
در حوزه معادن از معرفی منطقهای روستاها به لحاظ ذخایر زیرزمینی و صنایع تکمیلی در جهت ایجاد ارزش افزوده برای معادن (با تاکید بر معدن خاص) پشتیبانی خواهد شد. در زمینه کشاورزی و دامپروری هم طرح‌هایی مورد حمایت قرار می‌گیرند که در راستای معرفی استعدادهای کشاورزی مناطق مختلف یک استان با در نظر گرفتن جمع شرایط، معرفی الگوهای موفق و ابزارهای نوین در صنعت کشاورزی، معرفی صنعت تکمیلی ارزش‌آفرین با تاکید بر استعدادهای بومی منطقه، معرفی دانش بومی مناطق و تلفیق آن با دانش روز، شیوه‌های جدید افزایش بهره‌وری در نگهداری و پرورش دام‌های گوشتی، معرفی نژادهای دام‌های شیرده با بهره‌وری بیشتر، الگوهای جدید دامداری و دامپروری برای مناطق روستایی، ابزارهای جدید دامداری در ابعاد صنعتی، نیمه‌صنعتی و خانگی، ایجاد زنجیره‌های ارزش‌آفرین دامی برای مناطق روستایی و محروم و فناوری‌های رایج تولید فرآورده‌های لبنی در روستاها باشند.
همچنین از مشاوره‌های مهندسی در صنایع کشاورزی روستا، ایجاد زنجیره موفق مشاوره خانواده در روستا، شیوه‌ها و الگوهای ایجاد زنجیره‌های درمانی روستا با تاکید بر الگوی پزشک خانواده، توانمندسازی روستاییان از طریق آموزش‌های عمومی و آشنایی با فناوری‌های روز در حوزه مشاغل روستایی، آی‌سی‌تی روستایی، توسعه روستایی و اقتصاد مقاومتی، اشتغال، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری در توسعه روستایی، بازاریابی کشاورزی و توسعه روستایی، نقش زنان در توسعه روستایی، جایگاه روستا و توسعه روستایی در برنامه ششم و سند چشم‌انداز و مدیریت منابع و شبکه آب در مناطق روستایی حمایت‌های لازم به عمل خواهد آمد.
از سوی دیگر، شرکت کارگزاری سهم آشنا، اولویت‌های سرمایه‌گذاری و سیاست‌ها و حمایت‌های مورد نظر خود را این چنین اعلام کرده است:
1- اختراعات و ابتکارهایی که ثبت آن‌ها در داخل یا خارج کشور انجام شده باشد و طرح کسب و کار مربوط به سرمایه‌گذاری‌شان تهیه شده باشد، برای معرفی در بازار مالکیت فکری فرابورس ایران و فروش به سرمایه‌گذاران و مشتریان علاقه‌مند
2- طرح توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان که امکان‌سنجی و طرح کسب و کار آن‌ها کامل باشد برای معرفی در بازار پایه فرابورس و تامین سرمایه مورد نیاز طرح توسعه
3- طرح‌های کسب و کار قابل ارائه در بازار فرابورس
علاوه بر این‌ها، دفتر منطقهای نخبگان شهید فهمیده نیز برای حضور در این جشنواره اعلام کرده است از طرح‌هایی حمایت می‌کند که اولا طرح‌های کسب و کار مرتبط با موضوع فناوری‌های دفاعی به منظور بررسی در دفتر منطقهای نخبگان شهید فهمیده و جلب سرمایه‌گذاران و مشتریان علاقه‌مند و طرح توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان باشد و البته امکان‌سنجی و طرح کسب و کار آن‌ها کامل باشد و دوما این توسعه به نوعی مرتبط با موضوع فناوری‌های دفاعی باشد.
حمایت‌هایی که از سوی صنایع دفاعی استان با پیگیری‌های دفتر منطقهای نخبگان شهید فهمیده از طرح‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مرتبط به عمل می‌آید، عبارتند از: اعطلای تسهیلات کسر خدمت به متقاضیان و مشمولین علاقه‌مند، اعطای جایزه که نوع آن بر حسب طرح متغیر است، انعقاد قرارداد پژوهشی با صاحب طرح که وابسته به نوع طرح است و تسهیل فرایندهای مربوط به اخذ مجوزهای قانونی برای شروع فعالیت.
بخش‌های جشنواره
از دوره یازدهم جشنواره به بعد، به منظور افزایش ضریب نفوذ محتوای طرح کسب و کار در سطح کشور به ویژه بین دانشجویان، اولین المپیاد طرح کسب و کار دانشجویی در سطح دانشگاه‌های کشور برگزار شده است. در این المپیاد پارک‌های علم و فناوری استان‌ها و حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه‌های سطح کشور با این جشنواره همکاری می‌کنند. در این بخش تلاش می‌شود ایده‌های نو مبتنی بر فناوری که قابلیت تجاری‌سازی آن‌ها به اثبات رسیده باشد در قالب یک نقشه راه تجاری‌سازی (طرح کسب و کار) پذیرفته شوند و مورد داوری قرار گیرند.
در مرحله اول داوری، طرح‌ها از نظر رعایت اصول و ساختار نگارش طرح کسب و کار و سطح فناوری بررسی می‌شوند. در مرحله دوم، علاوه بر نوآوری و فناوری، ساختار و محتوای طرح و عملیاتی بودن فناوری به کار گرفته شده در آن و پرداختن به جزئیات هر یک از سرفصل‌های طرح کسب و کار مورد بررسی قرار می‌گیرد. پس از طی چندین دوره داوری تخصصی روی طرح‌ها، تعدادی به عنوان کاندیدا به مرحله سوم راه می‌یابند. در نهایت در این مرحله از کاندیداها دعوت به عمل می‌آید تا در حضور داوران (اعضای کارگروه و داوران تخصصی بر حسب هر موضوع) به مدت یک ساعت طرح خود را معرفی کنند و به سوالات داوران پاسخ گویند.
همین شرایط در خصوص بخش طراح کسب و کار آزاد نیز وجود دارد.
در بخش فن‌آفرینان جشنواره شرکت‌هایی می‌توانند حضور یابند که حائز دو شرط اصلی تولید محصول و تجاری‌سازی (عرضه محصول به بازار و تولید ثروت) باشند. برای انجام داوری در شرایط برابر برای شرکت‌ها، داوری در سه بخش شرکت‌های نوپا، در حال رشد و رشدیافته با توجه به شرایط ذیل و تشخیص اعضای کارگروه فن‌آفرینان انجام می‌پذیرد. از میان فن‌آفرینان شرکت‌کننده در جشنواره، شرکت‌هایی که با محتوای جشنواره همخوانی دارند به مرحله اولیه داوری راه می‌یابند و داوری‌ها طبق فرم مربوطه و مشخصه‌های ذکرشده در کاربرگ انجام می‌پذیرد.
به طور کلی، داوری‌ها در چند بخش صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین شاخصه‌های داوری در این مراحل می‌توان به ویژگی‌های مدیریت (تدوین برنامه استراتژیک، به کارگیری ابزارهای مدیریتی، سوابق کاری مدیران اصلی، سوابق تحصیلی مدیران اصلی)، فناوری (نوآوری طرح، دارایی‌های فنی واحد، وضعیت واحد تحقیق و توسعه، سطح فناوری طرح) و مالی (نرخ رشد فروش واحد، تنوع تامین‌کنندگان، تنوع مشتری، وضعیت رقبای واحد، تحلیل شرکت‌ها با نسبت‌های مالی) اشاره کرد. دلایل مردود شدن طرح‌ها در مراحل داوری، عرضه نکردن محصول به بازار و فقدان نوآوری و فناوری شاخص است.
همچنین آن گروه از شرکت‌کنندگانی که در دوره‌های قبلی جشنواره موفق به دریافت لوح یا تندیس جشنواره شده‌اند، می‌توانند برای دریافت لوح تداوم فن‌آفرینی نامزد شوند.
بخش دیگری که از دوره هشتم به جشنواره اضافه شده است، بخش تقدیر از فن‌آفرینانی است که نوآوری، فناوری و توان اجرایی خود را در خدمت علوم انسانی و هنر قرار داده‌اند. کسانی می‌توانند در این بخش شرکت کنند که قدرت فن‌آفرینی خود را در خدمت علوم انسانی قرار داده باشند و این کار به عرضه محصولات یا خدماتی در این حوزه منجر شده باشد.
دوازدهمین جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی 23 تا 25 اردیبهشت سال 95 در شهر اصفهان برگزار خواهد شد.
