شناسایی رابطه بین دوک‌های خواب و فرآیند تثبیت حافظه عنوان طرحی است که با حمایت ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی در حال انجام است.
به
گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری،
سحر مقیمی مجری طرح "شناسایی رابطه بین دوک‌های خواب و فرآیند تثبیت حافظه"
درباره این طرح اظهار کرد: خواب به عنوان یکی از مکانیزم‌های موثر در
تثبیت حافظه شناخته شده است. در طول فرآیند تثبیت، حافظه‌ای که جدیداً ثبت
شده است به حافظه بلند مدت انتقال پیدا می‌کند. کیفیت ثبت حافظه به طول
زمان خواب، میزان انگیزه برای یادآوری، نوع حافظه و همچنین مراحل مختلف
خواب بستگی دارد. مقیمی عنوان کرد: خواب عموماً به دو نوع خواب NREM و
خواب REM طبقه بندی می‌شود. بر اساس تقسیم بندی جدید، خواب NREM خود دارای
سه مرحله است در مرحله 3 امواج آهسته با فرکانس پایین در محدوده فرکانسی
دلتا (کمتر از حدود4 هرتز) دیده می شوند که به نوسانات SWS مشهور هستند. عضو
هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: علیرغم مطالعات گسترده‌ای که در این
زمینه انجام شده است، هنوز به طور دقیق مشخص نشده که هر یک از مراحل خواب
چگونه بر روی حافظه‌های مختلف اثر می‌گذارد. شواهدی وجود دارد که نشان
می‌دهد دو نوع مجزا دوک خواب وجود دارد: دوک‌های آهسته با بازه فرکانسی
تقریبی 12-14 هرتز و دوک‌های سریع با بازه فرکانسی تقریبی 14-16 هرتز. به
گفته مقیمی، هنوز در بین دانشمندان اجماعی برای بازه فرکانسی دقیق دوک‌ها
وجود ندارد. عوامل مختلفی مانند سن و چرخه خواب بر روی تغییرات زمانی و
مکانی دوک‌ها موثر هستند. کیفیت و کمیت مراحل مختلف خواب، از جمله دوک‌های
خواب با افزایش سن تغییر می‌کند. وی یکی از مسائل در اغلب مطالعات
گذشته بر روی دوک‌ها را کاربرد بازه فرکانسی و دامنه مینیمم ثابت برای
شناسایی دوک‌ها دانست در حالیکه خواص دوک‌ها (مانند فرکانس و دامنه) با سن،
ریتم قلب و مکان آن ها در جمجمه تغییر می‌کند. مقیمی با بیان اینکه
نتایج تحقیقات مختلف براهمیت خواب NREM در حافظه و یادگیری تاکید می‌کنند
گفت: دوک‌های خواب NREM نقش کلیدی در ارتباط بین هیپوکمپ و نئوکورتکس درحین
تثبیت حافظه ایفا می‌کنند. ویژگی‌های مختلف دوک‌ها در شرایط مختلف و به
خصوص افزایش سن تغییر می‌کنند. وی با بیان اینکه پروژه "شناسایی رابطه
بین دوک‌های خواب و فرآیند تثبیت حافظه" با حمایت ستاد توسعه علوم و
فناوری‌های شناختی معاونت علمی در حال انجام است تصریح کرد: در این پروژه
با استفاده از ثبت سیگنال‌های SEEG افراد در خواب، دوک‌ها و ویژگی‌های آنها
را در افراد مختلف و در مراحل مختلف خواب بخصوص مرحله دو خواب NREM و
نوسانات SWS شناسایی و رابطه بین این ویژگی‌ها و عملکرد افراد در آزمون های
حافظه قبل و بعد خواب را بررسی می‌کنیم. مقیمی در پایان گفت: بررسی
رابطه ویژگی‌های دوک‌های خواب (چگالی، فرکانس و دامنه) و عملکرد افراد در
آزمون‌های حافظه، بررسی رابطه بین ویژگی‌های دوک‌های خواب و تثبیت حافظه در
حین خواب، و بررسی اثر متقابل نوسانات SWS و دوک‌های خواب بر روی تثبیت
حافظه از اهداف این طرح هستند.
