پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

با توجه به اینکه بیمارانی از جمله جانبازان و بیماران سرطانی که دردهای طولانی مدت تحمل می‌کنند و از طرفی هم استفاده از روش‌های سنتی نیز برای درمان این دردها مورد استفاده قرار می‌گیرد موجب شد که این طرح ملی به تصویب برسد.

در این سامانه‌ها با حذف مصرف مکرر دارو به شکل‌های مختلف برای این دسته از بیماران که نیاز به مصرف روزانه دارو برای درمان خود دارند را بر طرف کرده و در یک بار استفاده از این پچ‌های ضد درد حداقل یک روز(پچ ضد درد کتوپروفن و دیکلوفناک) تا حداکثر چهار روز (پچ فنتانیل و بوپرنورفین) داروی مورد نیاز آنان را تامین می‌کنند.

مجتبی تقی‌زاده, مجری طرح ملی کسب انتقال دانش فنی ایجاد واحد تولید سامانه تراپوستی دارو در چسب ضد درد، گفت:‌ در این طرح، دانش فنی 4 عدد از پرمصرف‌ترین فرآورده‌های دارویی ضد درد شامل فنتانیل، بوپرنورفین، کتوپروفن و دیکلوفناک را که عمدتا توسط کشورهای توسعه یافته به شکل سامانه‌های تراپوستی پچ ضد درد تولید می‌شوند را بومی‌سازی کردیم.

وی افزود: ‌اساس کار در سامانه‌های تراپوستی به این صورت است که پوست به عنوان خارجی‌ترین عضو چند لایه در بدن، همانند یک مانع عمل کرده و از نفوذ مواد خارجی به بدن جلوگیری می‌کند، یکی از انواع سامانه‌های نوین دارورسانی، سامانه های تراپوستی هستند که در آنها دارو از طریق پوست وارد سیستم گردش خون می‌شود.

به گفته وی، اما تنها داروهایی که مولکولهایشان به اندازه کافی کوچک باشند و بتوانند از طریق پوست نفوذ کنند را می‌توان در تهیه‌ این سامانه‌ها استفاده کرد و به طور کلی در طراحی و ساخت سامانه‌های تراپوستی باید سه هدف عمده و کلیدی یعنی کوچکی ابعاد، رهایش مناسب دارو و همچنین چسبندگی مطلوب را مد نظر داشت.

کاربردهای چسب ضد درد

پچ های کتوبروفن و دیکلوفناک که از داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی بوده و برای تسکین التهاب آرتریت روماتوئید واستئوارتریت (آرتروز) در بالغین استفاده می‌شود، همچنین سردردهای عروقی مثل میگرن، حملات حاد نقرس، مشکلات قاعدگی و دیگر مشکلات التهابی غیر روماتوئید به صورت موضعی استفاده می‌شود، همچنین برای درد و التهاب مفاصل کاربرد دارد و با چسباندن آنها روی مفاصلی که دردناک هستند، موجب کاهش درد موضعی خواهند شد.

مجری طرح کسب انتقال دانش فنی ایجاد واحد تولید سامانه تراپوستی دارو در چسب ضد درد معاونت علمی در این باره گفت: میزان رهایش این پچ‌های ضد درد در این فرمولاسیون‌ها 24 ساعته است، همچنین پچ‌های فنتانیل (آگونیست گیرنده مو- اوپیوید) کاربردهایی از قبیل آرام‌بخش قبل بیهوشی نیز دارند.

وی تصریح کرد: بوپرونورفین (آگونیست نسبی گیرنده‌های مو و آنتاگونیست قوی گیرنده کاپا) کاربردهایی از قبیل ضددرد، مسکن قوی و جایگزین مواد مخدر)، جذب سیستمی دارند و کافیست که بر هر نقطه از پوست بدن قرار گیرند تا جذب بدن شده و درد را التیام دهند؛ اما بهتر است این چسب‌ها در نقاطی که تحرک کمتری دارند مانند روی بازوها یا پشت کتف قرار گیرند. میزان رهایش پچ فنتانیل در این سامانه 72 ساعته و رهایش پچ ضد درد بوپرنورفین 96 ساعته است.

در واقع فنتانیل و بوپرونورفین برای کاهش دردهای بسیار شدید مانند بیماران سرطانی یا دوران بعد از اعمال جراحی استفاده می‌شوند، زمان مصرف و مقاومت این پچ‌ها در برابر درد، بین 24 ساعت تا سه روز و نیم است.

پچ‌های ضد درد نسبت به داروهای مسکن که به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده می‌شوند، مزایای بیشتری دارند و برای بیمارانی که مشکلات گوارشی دارند یا به هر دلیل قادر به بلعیدن دارو نیستند مثل دوران بیهوشی، کودکان و افراد مسن مناسب است.

وضعیت تولید چسب‌های ضد درد در دنیا

در حال حاضر چسب‌های ضد درد به عنوان یک پکیج درمانی با نام‌های پچ فنتانیل و پچ بوپرنورفین در کشورهای آمریکایی و اروپایی از جمله آلمان و اسپانیا، پچ کتوپروفن در کشور چین و کره جنوبی و پچ دیکلوفناک هم در کشور کره جنوبی و سوییس تولید می‌شود که به همت متخصصان داخلی ایران نیز به جمع تولیدکنندگان این نوع چسب‌ها پیوست.

ایران تنها تولیدکننده چسب ضد درد در منطقه

با توجه به مزایای این سیستم از جمله اجتناب از خطرات و ناراحتی‌های همراه با درمان تزریقی، اجتناب از عبور اولیه کبدی، عدم ایجاد درد هنگام نصب سیستم روی پوست در مقایسه با راه تزریقی، سهولت استفاده و عدم نیاز به وسایل جانبی نظیر سرنگ، قاشق و غیره به ویژه در بیمارانی که مشکلات بلع دارند، پذیرش بیشتری از طرف بیمار برای مصرف این شکل دارویی وجود دارد از خرید این نوع چسب‌ها استقبال می‌شود.

این پچ‌ها در هیچ یک از کشورهای منطقه تولید نمی‌شود و تکنولوژی تولید آن بر اساس آخرین نسل تولید در دنیا است که امکان صادرات به سایر کشورها وجود دارد به همین دلیل تولیدکنندگان این چسب‌های ضد درد در صدد هستند در آینده نزدیک به موازات عرضه محصول در بازار داخل کشور، موضوع صادرات را نیز در دستور کار خود قرار دهند.

هزینه تولید در داخل کشور

مجری طرح ملی کسب انتقال دانش فنی ایجاد واحد تولید سامانه تراپوستی دارو در چسب ضد درد درباره هزینه تولید چسب ضد درد در کشور، بیان کرد:‌ با راه‌اندازی خط تولید پچ‌های ضد درد در کشور، بخش زیادی از نیاز به مصرف این داروها با هزینه بسیار کمتر در داخل تامین خواهد شد.

وی در ادامه بیان کرد:‌ بر اساس محاسبات اقتصادی اولیه صورت گرفته دراین طرح، پیش‌بینی می‌شود قیمت محصولات مشابه داخلی پچ‌های ضددرد سیستمی از جمله فنتانیل و بوپرنورفین نسبت به نمونه خارجی بین 8 تا 10 برابر ارزانتر باشند.

به گفته تقی‌زاده، پچ‌های ضددرد موضعی از جمله دیکلوفناک و کتوپروفن نیز  2 تا 3 برابر ارزانتر از پچ‌های ضددرد خارجی مشابه خود عرضه خواهد شد.

ایجاد فرصت شغلی با تولید چسب ضد درد در داخل

این فعال فناور همچنین گفت: تولید چسب ضد درد توسط متخصصان داخلی، علاوه بر ایجاد 15 فرصت شغلی مستقیم، فرصت‌های شغلی بسیاری از صنایع پایین دستی این صنعت نیز ایجاد خواهد شد.

وی افزود: در واقع برای فاز اول تولید این دارو، ظرفیت پیش‌بینی شده سالانه یک میلیون دوز از این فرآورده است که در آینده نزدیک با بهره‌برداری کامل از خط و بهبود بازار مصرف آن، نسبت به افزایش ظرفیت تولید و صادرات آن اقدام کنیم.

میزان حمایت معاونت علمی از این طرح

تولید پچ‌های پوستی ضد درد در قالب طرح  ملی « کسب و انتقال دانش فنی ایجاد واحد تولید سامانه های تراپوستی دارو در چسب ضد درد » از سال 1391 آغاز شد که برای اجرای آن کل میزان اعتبار طرح حمایتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به مبلغ 11 میلیارد و 140 میلیون ریال بود.

به گفته مجری طرح، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران نیز برای تولید این چسب‌های ضد درد و پیشرفت طرح کمک موثری به اجراکنندگان کرده‌اند.

تقی‌زاده با اشاره به اینکه کسب این دانش موجب ارتقا چشمگیر سطح دانش فنی صنایع دارویی به میزان قابل ملاحظه‌ای شده است، گفت: امیدواریم با تداوم حمایت‌های نهادها و موسسات مربوطه بتوانیم هر چه زودتر نسبت به اخذ پروانه سازمان غذا و دارو اقدام و محصولات خود را به عنوان یک تولیدکننده انحصاری و با بالاترین استانداردها در بازار عرضه کنیم.

وی در ادامه تصریح کرد: اگرچه تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز موجب تاخیر در تکمیل و افزایش هزینه‌های آن شد ولی  این مهارت را نیز بدست آوردیم که بتوانیم ماشین‌آلات مورد استفاده را با توجه به حساسیت‌های کاربردی دارای تکنولوژی و استاندارد بالا را با همت و توان سازندگان داخلی طراحی کرده و بسازیم.