پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

حال سوال این‌جاست که تا چه اندازه از ظرفیت وزارتخانه‌ها، نهادهای حاکمیتی و سازمان‌های غیردولتی با فراهم کردن زمینه فروش و صادرات دانش فنی آن‌ها و اتصال این ارگان‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان در کاهش این فاصله و رسیدن به چشم‌انداز برنامه‌ریزی شده است؟

در کنار تمامی سازمان‌ها و ارگان‌های موجود در کشور که در دل هر کدام از آن‌ها بخش قابل توجهی دانش فنی قابل فروش و صادرات نهفته است، شهرداری‌های کلانشهرهای کشورمان، به عنوان ابرسازمان تخصصی و اجرایی، ظرفیت‌های بسیاری برای افزایش سهم دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی دارند.

مدیریت شهری در کلانشهرهای کشورمان، با منابع درآمدی مستقل از دولت برای انجام فعالیت‌های متعدد در 8 حوزه تخصصی و علمی، توانسته‌اند مصرف و ارائه خدمات را به تولید پیوند بزنند و بازار بزرگی را شکل دهند.

از زمان تصویب قانون شهرداری‌ها تاکنون، شهرداری‌های کلانشهرهای کشور، علی‌رغم وجود دستگاه‌ها و نهادهای متعدد در شهر، وظایف و ماموریت‌های گسترده‌ای را برعهده گرفته‌اند. این گستردگی وظایف باعث شده است عملکرد شهرداری‌ها تاثیر قابل توجهی در کیفیت و سبک زندگی شهروندان در ابعاد مختلف داشته باشد.

از همین رو، می‌توان همه وظایف و ماموریت‌های امروز شهرداری‌ها را به 8 حوزه محیط زیست، عمران شهری، برنامه‌ریزی شهری، مالی و اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، ایمنی، حمل و نقل و معماری شهری تقسیم کرد که روزانه بیش از 250 خدمت در شهر در این حوزه‌ها ارائه می‌شود.

این گستردگی و تاثیرگذاری حوزه‌های تخصصی باعث شده است از مجموع 909 واحد پژوهشی زیر نظر وزارت علوم و تحقیقات، 499 واحد آن با حوزه‌های تخصصی شهرداری‌ها مرتبط باشند از همین رو فرصت بسیار ویژه‌ای در اختیار دانشگاه و شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته است.

این حوزه‌های تخصصی در ساختار شهرداری‌ها در قالب معاونت‌ها و سازمان‌ها شکل اجرایی گرفته است. بر همین اساس، شهرداری‌های کلانشهرهای کشور در حوزه‌های ذیل در بخش‌های دانش و برنامه‌ریزی، اجرا، تکنولوژی و تجهیزات فعالیت می‌کنند:

صنعت حمل و نقل شهری (اتوبوسرانی، قطار شهری، ترافیک و تجهیزات ترافیکی)

فنی و عمران (آسفالت، بتن، رنگ، میلگرد، شیوه‌های جدید ساخت، ماشین‌آلات مهندسی، مصالح ساختمانی سبک و مقاوم و...)

معماری و شهرسازی

فضای سبز و صنعت گل و گیاه

صنعت بازیافت

صنایع رفت و روب شهری

محیط زیست (مدیریت و فناوری آب، خاک و هوا، کاهش آلودگی آب، خاک و هوا و...)

فناوری اطلاعات و ارتباطات

ایمنی شهری (آتش‌نشانی، پیش‌بینی سیل و زلزله و مقابله با آن، پدافند غیرعامل و...)

صنایع فرهنگی

برنامه‌ریزی شهری

صنعت گردشگری

شهرداری‌های کلانشهرهای کشور در 12 موضوع فوق از 3 مزیت ویژه برخوردار هستند: برخورداری از دانش ضمنی فنی فراوان و قابل صادرات به بسیاری از کشور‌های منطقه و دنیا، توانایی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای تامین بسیاری از نیاز‌های فناورانه فوق و ادبیات همکاری و کلید خوردن آشنایی شهرداری‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان با یکدیگر که خود فرصت بی‌بدیلی را فراهم کرده است.

دانش فنی نهفته

با ادبیات، جریان‌سازی‌ها و تاکیداتی که در فضای کشور در یک دهه اخیر شکل گرفته است، مجموعه مدیریت شهری نیز همکاری‌های خود را با شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز کرده است.

در دومین نمایشگاه «فناوری‌های نوین مدیریت شهری» که تابستان سال جاری در تهران برگزار شد، بیش از 400 نیاز فناورانه شهرداری‌ها شناسایی و در نهایت بیش از 900 تفاهمنامه میان شرکت‌های دانش‌بنیان و شهرداری‌های کلانشهرهای کشور منعقد شد.

البته آغاز این حرکت به این اقدام محدود نمی‌شود؛ شهرداری تهران برای بهره‌گیری بیشتر از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، در سال جاری اقدام به تاسیس «مرکز رشد شهری» کرده است. شهرداری مشهد نیز در همین راستا برای سال 94 اعتباری بالغ بر 9 میلیارد تومان برای انعقاد قرارداد با شرکت‌های دانش‌بنیان تخصیص داده است. دیگر شهرداری‌ها نیز به فراخور نیازهای فناورانه و ظرفیت‌های خود در این راستا اقداماتی را انجام داده‌اند.

علاوه بر اقداماتی که بیان شد، دانش ضمنی فراوانی در حوزه‌های یاد شده در شهرداری‌ها وجود دارد. برای مثال، شرکت قطار شهری شهرداری مشهد توانسته است به دانش فنی ساخت 46 قطعه از تجهیزات قطار شهری دست پیدا کند و آن‌ها را به مرحله تولید برساند. همچنین، سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد توانسته است، با اعتماد به تکنسین‌ها و مهندسان خود، به دانش فنی تعمیر و بازسازی 100 قطعه از قطعات و تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی اتوبوس‌های اسکانیا دست یابد در حالی که قبل از این، برای تعمیر هر قطعه از سوی نمایندگی اسکانیا، مدت‌ها اتوبوس نیازمند تعمیر قابل استفاده نبود.

در موضوع تجهیزات ایمنی و آتش‌نشانی هم سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران با تاسیس مدیریت خودکفایی توانسته است به جای خرید تعدادی از تجهیزات از خارج کشور، خود این تجهیزات را تولید کند. یا سازمان آتش‌نشانی شهرداری مشهد توانسته است به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان به توانایی ساخت 6 عدد از تجهیزات ایمنی دست یابد.

البته هنوز تجهیزات و قطعات فراوان و البته استراتژیکی هست که با وجود توان تولید آن از سوی نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان، هنوز از آن سوی مرزها خریداری می‌شوند.

با توجه به این‌که دانش‌ها و تجهیزات متعدد و فراوان مدیریت شهری مورد نیاز تمام شهرهای دنیاست و از طرفی تامین آن‌ها موضوعی تخصصی است و وظیفه ذاتی شهرداری‌ها نیست، در صورتی که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و پارک‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه بیشتر به شهرداری‌ها توجه کند و نقش تسریع‌کننده کارها و راهبری را بر عهده بگیرد، می‌تواند بدون کمترین هزینه بازاری چند میلیارد دلاری در این بخش برای کشورمان به ارمغان بیاورد.

منبع: ماهنامه دانش بنیان