سلحشور گفت: اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی در این است که دانش در تحولات اقتصادی نقشی اساسی دارد. به عبارت بهتر، از دانش می‌توان ضمن مشارکت با دیگران، بارها و بارها استفاده کرد بدون اینکه از ارزش و اعتبار آن کاسته شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، یکی از مهمترین مسائل‌روز کشور، موضوع اقتصاد مقاومتی و رویکردهای آن است. نگرشی که همگان معتقدند تنها راه برون‌رفت از اقتصاد آسیب‌پذیر و رسیدن به نظام‌اقتصادی پایداری است. در این بین، تفکر دانش‌بنیان را می‌توان مهمترین رکن اقتصاد مقاومتی دانست. بنا به ضرورت این موضوع، با دکتر پروانه سلحشوری؛ نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به گفت‌وگو نشسته‌ایم:
برای شروع بفرمایید تعریف شما از اقتصاد مقاومتی چیست و چرا تا این حد مورد تاکید رهبری معظم انقلاب است؟
واژه اقتصاد مقاومتی اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام‌معظم‌رهبری در شهریور سال 1389 مطرح شد. اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه‌های فشار و متعاقب آن تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن این فشارها که در شرایط آرمانی با تلاش و کوشش، این فشارها را می‌توان به فرصت تبدیل کرد. البته اقتصاد مقاومتی در راستای کاهش وابستگی‌ها و تاکید بر مزیت‌های تولید داخل و تلاش بر خوداتکایی نیز تعبیر شده است.
تفکر مقاومتی در اقتصاد امروز کشور چه جایگاهی دارد؟
در شرایط کنونی اقتصاد تک‌محصولی کشور که به صورت عمده به درآمد نفت متکی است سبب شده با تلاطم در بازار نفت، اقتصاد دچار مشکل شود. تکیه بر مولفههای اقتصاد مقاومتی مانند مردمی‌کردن اقتصاد، توجه ویژه به بخش‌خصوصی با اجرایی کردن اصل 44 قانون اساسی، مدیریت صحیح و علمی تولید و مصرف و همچنین کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، اهمیت اقتصاد مقاومتی برای کشور در شرایط کنونی را دوچندان کرده است. از سویی نباید امکان تحریم را فراموش کرد در حالی‌که هنوز آثار تحریمها بر اقتصاد آشکار است. بنابراین، امروزه مقاوم ساختن اقتصاد به یک وظیفه همگانی تبدیل شده است که مورد تاکید جدی مقام‌معظم‌رهبری نیز هست.
چرا اقتصاد مقاومتی تا این حد بر داشته‌ها و پتانسیل دورنی تأکید دارد؟
به این دلیل که نظام‌اقتصادی کشور در مقابل فشارها و تهدیدهای خارجی تاب مقاومت داشته و یک اقتصاد درونزا باشد. چنین اقتصادی در تعاملات بین‌المللی نقشی سازنده و پیشرو و مستقل را ایفا می‌کند. به عبارت دیگر اقتصاد مقاومتی در راستای کاهش وابستگی‌ها و تاکید بر مزیت‌های تولید داخل و تلاش بر خوداتکایی تاکید دارد.
اقتصاد و تفکر دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی چه نقشی دارد؟
در اقتصاد دانش‌بنیان از دانش برای ایجاد ارزش‌افزوده استفاده می‌شود و فناوری در اقتصاد دانش‌بنیان اصل و اساس است. بر خلاف سایر انواع بخشهای اقتصادی مانند کشاورزی و صنعتی که در آنها محور و زیرساخت تولید، زمین، آب و شرایط اقلیمی و یا منابع خام و انرژی (اعم از نیروی کار و برق یا زغال سنگ یا نفت و ... ) است، در اقتصاد دانش‌بنیان محور و زیرساخت تولید بر مبنای دانش، فناوری، خلاقیت و نوآوری است. اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی در این است که دانش در تحولات اقتصادی نقشی اساسی دارد. به عبارت بهتر، از دانش می‌توان ضمن مشارکت با دیگران، بارها و بارها استفاده کرد بدون اینکه از ارزش و اعتبار آن کاسته شود. بنابراین هرچه سهم اقتصاد دانش‌بنیان از کل اقتصاد کشور بیشتر شود، دستیابی به اهداف مدنظر در اقتصاد مقاومتی سهلتر است. در اسناد بالادستی اقتصادی کشور نیز این نقش بسیار پررنگ دیده شده است به‌گونهای که باید تا سال 1404، پنجاه درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از محل اقتصاد دانش‌بنیان پوشش داده شود.
نخبگان چگونه می‌توانند در این حوزه ایفای نقش کنند؟
به نظر می‌رسد در صورتی اقتصاد مقاومتی به پایداری رسیده و تثبیت می‌شود که شالوده و پایه‌های آن بر اقتصاد دانش‌بنیان بنا نهاده شده باشد. از طرف دیگر اقتصاد دانش‌بنیان را نخبگان شکل می‌دهند و به همین دلیل اساس کار اقتصاد مقاومتی بر اقتصاد دانش‌بنیان استوار است. بنابراین موتور محرکه در اقتصاد دانش‌بنیان و اقتصاد مقاومتی مبتنی بر علم، دانش، خلاقیت، نوآوری و فناوری، منبع انسانی ماهر، متخصص و توسعه‌یافته یا همان اجتماع نخبگانی است.
دولت و خاصه بنیاد ملی نخبگان و یا معاونت علمی‌وفناوری چگونه می‌توانند زمینه را برای اثرگذاری اقتصادی نخبگان فراهم کنند؟
یکی از وظایف بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی‌و فناوری ریاست‌جمهوری، شناسایی استعدادهای‌برتر و شکوفا کردن این استعدادها و در نهایت نخبه‌پروری است. از سوی دیگر اقتصاد دانش‌بنیان بدون وجود نخبگان تحقق نمی یابد این در حالی است که نخبگان برای اینکه بتوانند در اقتصاد دانش‌بنیان و در نتیجه اقتصاد مقاومتی تاثیرگذار باشند، ابتدا خود باید مورد حمایت قرار گیرند. در کنار آن اجتماع نخبگانی نیز باید استعدادها و قابلیت‌های خود را در خدمت اقتصاد دانش‌بنیان به کار بسته و از این راه به کشور خدمت کنند. البته در این بین از فراهم‌کردن ابزار و امکانات مورد نیاز برای اثرگذاری اقتصادی نخبگان نباید غافل شد. در این بخش، تاسیس شرکتهای ریسک‌پذیر(Venture Capital)، اقدامی مثبت است.
نقش مجلس در بهبود اثرگذاری نخبگان چیست؟
برای اینکه نخبگان بتوانند به راحتی، علم، دانش و نبوغ خود را در بخشهای مختلف اقتصادی در اختیار کشور قرار دهند، ابتدا لازم است قوانین و مقررات تسهیل کننده‌ای وضع شود تا آنها در پیچ‌وخم بوروکراتیک اداری خسته و دل‌آزرده نشوند. مجلس‌شورای‌اسلامی می‌تواند با وضع قوانین و مقررات تسهیل‌کننده، فضای کسب‌وکار و حضور فعال اجتماع نخبگانی در کشور خاصه در حوزه اقتصادی را فراهم کند.
با تراکم و انباشت قانون در حوزه دانش‌بنیان چگونه باید برخورد کرد؟
تمام قوانین و مقررات مربوط به اقتصاد دانش‌بنیان، اقتصاد مقاومتی و شرایط فعالیت اجتماع نخبگانی را باید در تعامل دوسویه، مورد بازبینی و بررسی قرار داد. باید توجه داشت تراکم و انباشت قانون به مفهوم حل همه معضلات و مشکلات نخبگان نیست. به عنوان نمونه برای راهاندازی یک کسب‌وکار کوچک از لحظه ثبت شرکت تا گرفتن سایر مجوزها از دستگاههای مربوطه و در نهایت اخذ تسهیلات بانکی، گاهی مدت‌ها طول می‌کشد. این رویه باید اصلاح شود. نخبه علاوه بر دانش‌فنی، ذهنی خلاق و نوآور دارد که می‌تواند در صورت فراهم‌بودن بستر لازم به شکوفایی برسد.از سوی دیگر دستگاههای متولی اقتصاد، علم، دانش، فناوری نیز لازم است در تعامل با مجلس ضمن بازبینی و بررسی قوانین و مقررات مرتبط موجود، آنها را با تأکید بر تسهیل‌گری به روز کنند.
