رتبه‌بندی شانگهای به عنوان اولین رتبه‌بندی بین‌المللی دانشگاه‌ها از سال 2003 تاکنون از میان 1200 دانشگاه رتبه‌بندی شده به صورت سالانه، فهرست 500 دانشگاه برتر را منتشر می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، تمرکز این رتبه‌بندی که روش‌شناسی آن از ابتدا تاکنون تغییرات اندکی داشته است، بر بعد پژوهش از ماموریت‌های دانشگاه است، به طوری که 80% از وزن ارزیابی را به پژوهش اختصاص می‌دهد، و هر دو سطح فردی، همانند پژوهشگران پراستناد و برندگان جوایز نوبل و فیلدز، و سازمانی، همانند تعداد مقالات ISI، نیچر و ساینس، را در بر می‌گیرد. از جمله انتقادات مطرح شده برای این رتبه‌بندی می‌توان به اختصاص سهم قابل‌توجه به جوایز فیلدز و نوبل، عدم توجه کافی به بعد آموزش و کیفیت آن (که چالشی فراگیر برای تمامی رتبه‌بندی‌هاست)، عدم توجه کافی به سایز دانشگاه و عملکرد سرانه و در نتیجه تورش نتایج به سمت دانشگاه‌های بزرگ، و عدم توجه به کیفیت انتشارات علمی از جمله توسط شاخص‌های ضریب تاثیر مجلات یا نرمال ارجاعات اشاره نمود.
دانشگاه تهران به عنوان اولین دانشگاه ایرانی حاضر در این رتبه‌بندی، از سال 2010 تاکنون بطور مستمر در این رتبه‌بندی حضور داشته است و به تدریج از رتبه400-500 در سال 2010به رتبه 300-400 در سال 2016 رسیده و آن را تثبیت نموده است. بجز دانشگاه تهران، تاکنون تنها دانشگاه صنعتی شریف در سال 2015 و دانشگاه صنعتی امیرکبیر در سال 2016 از ایران حائز رتبه بوده اند (400-500). طی مکاتبات به عمل آمده، مشخص شد که دانشگاه صنعتی شریف امسال حائز رتبه 575 شده است و از اینرو در فهرست منتشر شده حضور نداشته است. هر چند عدم دسترسی رایگان (هزینه خدمات مشاوره‌ای و اطلاعاتی از 2000 دلار به بالا می‌باشد) به اطلاعات دانشگاه‌های حائز رتبه بیشتر از 500 باعث می‌شود تا مقایسه دقیق روند و وضعیت دانشگاه‌های صنعتی شریف و صنعتی امیرکبیر در این رتبه‌بندی امکان‌پذیر نباشد، اما با توجه به داده‌های در دسترس می‌توان برآوردی کلی از وضعیت آنها ارائه داد.
مطابق با نمودار ذیل که براساس امتیازات در دسترس برای دانشگاه صنعتی شریف در سال 2015 و برای دانشگاه صنعتی امیرکبیر در سال 2016 و برای دانشگاه تهران در هر دو سال ترسیم شده است، دانشگاه صنعتی شریف تنها در شاخص دانش‌آموختگان برنده جوایز نوبل و فیلدز وضعیت بهتری نسبت به دو دانشگاه دیگر دارد، و در دیگر شاخص‌ها وضعیت مشابه یا پایین‌تری کسب نموده است. در شاخص اعضای هیئت علمی برنده جایزه نوبل و فیلدز، همانند دو دانشگاه دیگر هیچ امتیازی دریافت نکرده است. در شاخص مقالات نیچر و ساینس تنها دانشگاه تهران در رتبه‌بندی 2016 امتیاز ناچیز 1.5 از 100 را دریافت نموده است و دانشگاه‌های صنعتی شریف و امیرکبیر فاقد امتیاز هستند.
با توجه به اهمیت نسبی شاخص‌های رتبه‌بندی و امتیازات کسب شده در آنها، می‌توان عمده امتیاز کسب شده توسط دانشگاه‌های ایران را مرتبط با دو شاخص اصلی تعداد مقالات ISI و تعداد پژوهشگران پراستناد دانست. با توجه به سایز مشابه (تعداد اعضای هیئت علمی تمام وقت) دو دانشگاه صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف، رقابت در دو شاخص پیش‌گفته پررنگ‌تر می‌گردد. دانشگاه صنعتی شریف در شاخص تعداد پژوهشگران پراستناد، امتیازی بسیار پایین‌تر از دو دانشگاه دیگر دارد که نیازمند تامل و بررسی است و شاید بتوان جایگاهش در این رتبه‌بندی را تا حد زیادی به‌طور منفی متاثر از این شاخص دانست. در شاخص تعداد مقالات ISI نیز دانشگاه صنعتی شریف به نسبت عملکرد ضعیف‌تری داشته است.
