پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

سفر به فضا و ارضای حس کنجکاوی بشر در مورد آنچه در فراسوی نگاه ما به آسمان بالای سر‌مان دیده می‌شود، یکی از آرزوهای دیرین انسان بوده که در حدود چند دهه پیش با سفر به همسایه نزدیک یعنی ماه گردون آغاز شد. پس از موفقیت پروژه‌های مختلفی مانند کاوشگر کنجکاوی یا Curiosity در آگوست سال 2012، برنامه بزرگ بعدی پرتاب قدرتمندترین موشک تاریخ در سال 2017 میلادی است و پس از آن با تجهیزاتی ارتقاءیافته در سال 2021 چهار فضانورد به اعماق دنیای بالای سرمان ارسال می‌شوند. با وجود مشکلاتی در اقتصاد جهانی در یک دهه اخیر، علاقه به اکتشاف فضا آن‌قدر عمیق است که حتی شرکت‌ها و افرادی به‌صورت خصوصی فضا را به‌عنوان یکی از اهداف خود در نظر گرفته‌اند. همین الان هم برای علاقه‌مندان به فضا که به اندازه کافی ثروتمند هستند، سفر با سفینه و موشک‌های بزرگ دیگر قسمتی از ژانر علمی - تخیلی نیست.

کدام سیاره؟ به جای انتخاب یک طبقه خاص و فشردن دکمه آن در آسانسور، در آینده می‌توان یک سیاره را انتخاب کرد. خیلی‌ها اعتقاد دارند با پیشرفت علم و توسعه تکنولوژی‌های مورد نیاز امکان سوار شدن بر آسانسورهایی که مسافران را از زمین به ماه یا مریخ می‌‌برند، ممکن می‌شود. چنین تجهزاتی احتمالا در چهار یا پنج دهه آینده رنگ واقعیت به خود می‌گیرند. ممکن است در حال حاضر بیشتر شبیه رویاپردازی باشد، اما هم‌‌اکنون بحث‌هایی برای ساخت ریل‌های قوی صد هزار کیلومتری که مسیر حرکت آسانسورهای بین سیاره‌ای هستند، با شدت و قوت جریان دارد. فقط باید امیدوار باشیم چنین تجهیزاتی وسط راه گیر نکنند!

هک افکار

آیا ممکن است روزی فرا برسد که چنین جمله‌ای را به کار ببریم؟ نمی‌توانم ذهنت را بخوانم و بعد با این پاسخ روبه‌رو شویم که: «بس کن، البته که می‌توانی.» دانشمندان عصب‌شناس به دنبال راه‌هایی برای خواندن ذهن به کمک کامپیوترها و ماشین‌ها هستند. پژوهش‌هایی از این دست سال‌هاست که جریان دارند، اما یکی از موفقیت‌آمیزترین آن‌ها به‌تازگی در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی انجام شده است؛ ترجمه فعالیت‌های الکتریکی به صورت رمزگشایی از  امواج مغزی، راهی است برای درمان یا تسکین بیمارانی با آسیب‌های مغزی.

از سوی دیگر تصور آینده‌ای که در آن کامپیوترهایی ویژه به افکار خصوصی ما دسترسی یابند، اندکی ترسناک خواهد بود. کاربرد امکان هک افکار در رابطه با القای افکار به‌عنوان مثال ترغیب مشتریان برای خرید محصولی ویژه، سال‌هاست که مورد مطالعه قرار می‌گیرد. افکار و اعمال ما می‌تواند روزی توسط نوعی از رسانه که ما را به آنچه که آن‌ها می‌خواهند تبدیل می‌کند، کنترل شود.

مسئله داده‌ها

حتی اگر دانشمندان و شرکت‌های تبلیغاتی به مغز ما دسترسی یابند، آیا داده‌های ذخیره شده ما در امان خواهند بود؟ با حجم عظیم و بی‌سابقه تصاویر و متن‌های آنلاین که در پایگاه‌های دیجیتالی داده ذخیره می‌شوند، رسانه‌ها، دولت‌ها، بازاریابان و... در تلاشند از رفتار کاربران سر دربیاورند و علایق و جهت‌گیری‌ها و حتی روابط آن‌ها را مورد کاوش قرار دهند. با این حجم از داده‌ها قرار است چکار کنیم یا به صورت دقیق‌تر یا ضروری‌تر چگونه تمام فعالیت‌هایمان را در فضای مجازی از شکل دادن دنیای واقعی اطرافمان حفظ می‌کنیم؟ با تعریف متغیرهایی در جست‌و‌جوهای اینترنتی، دامنه یافته‌ها را محدود می‌کنیم. داده‌ها، ماشین‌ها و الگوریتم‌ها برای مدیریت درک آنچه نیاز داریم، در انبوه بی‌پایان داده به کار می‌روند. ما هنوز داده‌ها را کنترل می‌کنیم، اما یافتن این که چه کسی یا چه چیزی این کنترل را انجام می‌دهد و با این داده‌ها چه می‌کند، خود چالشی در دنیای بیشتر دیجیتالی شده آینده خواهد بود.

کنترل کوانتومی

قسمت بسیار کوچک یک چیپ مینیاتوری یا حتی میکروسکوپی را تصور کنید که می‌تواند مانند یک کامپیوتر بدون نیاز به مدارهای الکتریکی پیچیده محاسبه و پردازش انجام دهد و قادر به جا‌به‌جایی با صدا یا نور است؛ این فناوری کوانتوم به صورت ساده شده است. کنترل کوانتومی از تکنولوژی منشاء گرفته از فیزیک برای کاربردهای کامپیوتری استفاده می‌کند. الکترودینامیک کوانتوم یا QED برهم‌کنش ماده و نور را توصیف می‌کند و مدارهای QED این روابط متقابل را به چیپ‌های کامپیوتری منتقل می‌کنند تا از آن‌ها برای ساخت مدار‌ها استفاده شود. فوتون‌ها لرزش‌های فعال‌شونده به کمک صدا هستند که مدار‌ها را می‌سازند و مانند موتور ماشین در سطح چیپ عمل می‌کنند. تمام این پیشرفت‌ها در فناوری کوانتومی سبب افزایش سرعت پردازش می‌شود. چنین نوآوری‌هایی سبب تلفیق علم و تکنولوژی به چیزی جدید با کاربردهای بسیار زیاد می‌شود. بزرگی این تکنولوژی ریشه در کوچکی آن در ابعاد زیراتمی دارد.

تکنولوژی نانو

فناوری در سطح نانو یا تکنولوژی نانو پایه کپی کردن فعالیت‌های طبیعت با دقتی باورنکردنی می‌شود، اما فناوری نانو چقدر کوچک است؟ یک صفحه کاغذ صد هزار نانومتر قطر دارد و هر اینچ 4/25 میلیون نانو است. اگر یک متر را به یک میلیارد قسمت مساوی تقسیم کنیم، هر قسمت یک نانو متر طول خواهد داشت. اثر فناوری نانو بر تکنولوژی و آینده چگونه خواهد بود؟ تقریبا در تمام عرصه‌ها فناوری نانو استفاده می‌شود، مانند مهندسی، ابزارآلات پزشکی، کامپیوتر و بسیای دیگر. پزشکی نانو یکی از زمینه‌هایی است که انتظار می‌رود رشد سریع و تصاعدی را تجربه کند، زیرا بسیاری از بیماری‌ها و عوارض بدن در سطح سلولی رخ می‌دهد. بنابراین با استفاده از فناوری نانو می‌توان مشکلات مختلف را در منشاء پیدایش آن برطرف کرد. پزشکان می‌توانند با این فناوری‌ها به صورت پیشگیرانه یا درمان‌کننده به سراغ ناخوشی‌ها بروند. جراحی و ژن‌درمانی دو شاخه پزشکی نانو هستند که به کمک پیشرفت این رشته بسیاری از درد‌ها را درمان خواهند کرد.

استفاده عملی از نانو تکنولوژی به این معناست که بتوان ابزاری بسیار بسیار بسیار کوچک ساخت که همزمان دارای کارکرد هم باشند. ابزار نانو باید در سطح مولکولی سرهم‌بندی شود تا به اندازه کافی کوچک باشد و بتواند کارها را در سطح نانو انجام دهند و در بیشتر موارد کار فناوری نانو آن‌قدر تخصصی است که هر ابزار باید برای کارهایی ویژه طراحی و ساخته شود. کارکرد این وسایل شامل کارگذاری بسیار دقیق آن‌ها به دلیل طبیعت شکننده و ظریف این وسایل است. احتمالا در نسل‌های آینده متخصصان فناوری نانو از فرصت‌های خوبی برای ورود به بازار کار برخوردار خواهند بود.

شبکه تاریک

هرچه دنیا با اشتراک‌گذاری داده‌ها در فضای مشترک سایبری و شبکه‌های اجتماعی کوچک و کوچک‌تر می‌شود، دوست داشته باشیم یا خیر، بیشتر احتمال دارد هدف حملات خلافکاران دیجیتالی قرار بگیریم. همزمان با تجمع داده‌ها درباره تک‌تک ما آن هم با دستان خودمان، همین اطلاعات توسط کسانی که در شبکه‌های تاریک فعالیت می‌کنند، برای حملات اینترنتی گسترده‌تر به کار خواهد رفت. گروه ناشناس یا Anonymous یکی از این گروه‌هاست که به صورت بین‌المللی و از تعداد زیادی هکر تشکیل شده است. آن‌ها داده‌های حساسی مانند اطلاعات مالی شرکت‌های مهم پولی (ویزا، مسترکارد و...)، داده‌های دولتی و... را در تمام دنیا از ایالات متحده امریکا تا انگلستان و چین به سرقت برده‌اند. همزمان با افزایش حملات سایبری و حتی تهدید فراساختارها، سیستم‌های انتقال آب و الکتریسیته، میلیاردها دلار به سرقت می‌رود و تعداد زیادی به خطر می‌افتند. این ممکن است به افزایش ناامنی‌های دیجیتالی یا ترس عمومی از همان تکنولوژی‌هایی منجر شود که مردم هر روزه از تجارت گرفته تا حمل و نقل از آن‌ها استفاده می‌کنند.

زبان واحد

 براساس عهد عتیق انجیل، زمانی تمامی مردم به یک زبان واحد تکلم می‌کردند. شاید سازندگان ترجمه‌گر همسان قصدی برای اتحاد دوباره ملت‌ها و پایان اختلافات زبانی نداشته باشند، اما به طرز شگفت‌آوری روزگاری که دو نفر با دو زبان متفاوت بتوانند به کمک کلمات و جملات زبان مادری خود با یکدیگر مکالمه کنند بدون این که کلمه‌ای از زبان دیگری را بشناسند، نزدیک است. با فشردن یک دکمه، مشکل ندانستن زبان حل می‌شود. البته تمام کسانی که با کامپیوتر و مترجم‌های نرم‌افزاری مثل سیستم ترجمه گوگل کار کرده‌اند، می‌دانند ترجمه درست کلمات با معنایی دقیق در زبان دیگر کار دشواری است، اما امروزه نام‌های بزرگ دنیای دیجیتال و سیستم‌های اطلاعاتی نظامی در حال تلاش برای ابداع چنین مترجمان قابل اطمینانی هستند.

آواتار شما

ممکن است شما زیاد به این ایده‌پردازی‌ها درباره آینده و اصولا پیشرفت‌های دیجیتالی علاقه‌‌مند نباشید. هیچ اشکالی ندارد، چون در آینده شما در دنیای آنالوگ کلاسیک خودتان زندگی می‌کنید و آواتار شما در دنیای دیجیتال و پیشرفته کارها را به پیش می‌برد. سازمان تحقیقات نظامی پیشرفته ایالات متحده امریکا سالیانه میلیون‌ها دلار برای پروژه آواتار بودجه اختصاص می‌دهد تا سربازانی دیجیتالی خلق کند که جای انواع واقعی را بگیرند یا روبات‌هایی که در میدان‌های جنگ دهه‌های پیش‌رو وظیفه سربازان را به عهده داشته باشند، بدون این که نیاز باشد درباره سلامت آن‌ها نگران باشیم.