رتبه‌بندی لیدن، رتبه‌بندی جهانی از دانشگاه‌ها است که منحصراً مبتنی بر
شاخص‌های کتاب‌سنجی عمل می‌نماید. متولی رتبه‌بندی لیدن، مرکز مطالعات علم و
فناوری (CWTS) دانشگاهاست.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، رتبه‌بندی لیدن در مقایسه با دیگر رتبه‌بندی‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها، از شاخص‌های پیشرفته‌تری برای پایش ضریب تأثیر علمی و میزان مشارکت علمی بهره می‌برد و از روش‌شناسی شفاف‌تر و با تورش کمتر برخوردار است.
رتبه‌بندی لیدن در سال 2016 که اخیراً منتشر شده است، شامل 842 دانشگاه از 53 کشور جهان است. تمام دانشگاه‌هایی که در جهان حداقل 1000 انتشار نمایه شده در بازه زمانی 2011-2014 داشته‌اند در این رتبه‌بندی واردشده‌اند.
گفتنی است که رتبه‌بندی لیدن علاوه بر ارائه رتبه‌بندی جهانی، رتبه‌بندی موضوعی به تفکیک پنج شاخه علمی 1) علوم زیست‌پزشکی و سلامت، 2) علوم زیست و زمین، 3) علوم کامپیوتر و ریاضیات، 4) علوم فیزیک و مهندسی، و 5) علوم اجتماعی و انسانی را نیز ارائه می‌کند.
در نمودار ذیل تعداد مقالات دانشگاه‌های ایرانی، به عنوان یکی از شاخص‌های مورد بررسی رتبه‌بندی لیدن، بین رتبه‌بندی‌های 2011-2016 نمایش داده شده‌اند. در بین دانشگاه‌های کشور، دانشگاه تهران به دلیل اینکه رشته‌های تحصیلی زیادی را پوشش می‌دهد در تمام رتبه‌بندی‌های 2011-2016 با فاصله از دیگر دانشگاه‌های کشور، دارای بیشترین مقالات است. پس از دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف از رتبه‌بندی 2011 تا رتبه‌بندی 2013 در رده دوم قرار داشته است اما از رتبه‌بندی 2014 به بعد دانشگاه صنعتی امیرکبیر توانسته است جایگاه این دانشگاه را در رده دوم از آن خود نماید. دانشگاه‌های تربیت مدرس، علم و صنعت و صنعتی اصفهان نیز در هر یک از رتبه‌بندی‌های 2011-2016 در رده‌های چهارم تا ششم قرار داشته‌اند. در مطلب بعد انشاءالله مواردی قابل توجه دیگری از رتبه‌بندی لیدن بیان خواهد شد.
دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی لیدن
رتبه‌بندی لیدن کیفیت مقالات را نیز مورد توجه قرار می‌دهد؛ به این صورت که تعداد و درصد مقالات هر دانشگاه را که جزء 1، 10 و 50 درصد برتر(پر ارجاع) مقالات پایگاه Web of Science database of Thomson Reuters می‌باشند، می‌سنجد. رتبه بندی لیدن با نرمالیزاسیون الگوریتمی و خودکار بر حسب بیش از 4هزار زیرشاخه علمی نسبت به دیگر رتبه بندی ها همانند تایمز (با نرمالیزاسیون نسبت به 8 حوزه علمی یا کیو-اس با نرمالیزاسیون نسبت به تنها 5 حوزه اصلی) از اتقان و کیفیت بسیار بالاتری برخوردار است. شمارش کسری (در صورت مشارکت چندین نویسنده از چند دانشگاه ) و تعیین الگوریتمی مجلات و مقالات با کیفیت پایین آی-اس-آی و حذف آنها (حدود یک ششم پایگاه داده مزبور که احتمال بلک-لیست شدن و یا خروج آنها از پایگاه داده آی-اس-آی بالاست) بر کیفیت نتایج رتبه بندی لیدن افزوده است.
در این مطلب درصدی از مقالات 6 دانشگاه منتخب ایرانی که جز 1 درصد برتر(پر ارجاع) هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
نمودار ذیل نشان می‌دهد که به رغم تب داغ مقاله‌نویسی در کشور درصد مقالات باکیفیت برتر چندان مناسب نیست. تنها دانشگاه صنعتی اصفهان آن هم در رتبه‌بندی 2013 موفق شده است تا به رکورد 1 درصد دست یابد که مقالات با کیفیت برتر این دانشگاه نیز با افول مستمر در رتبه‌بندی 2016 به 0.5 درصد رسیده است.
♦️دانشگاه علم و صنعت در رتبه‌بندی 2016 همانند رتبه‌بندی 2011 دارای بیشترین درصد باکیفیت‌ترین مقالات در کشور بوده است.
♦️دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رتبه‌بندی 2016 پس از دانشگاه علم و صنعت قرار دارد و وضعیت آن نسبت به رتبه‌بندی قبلی تفاوت محسوسی نداشته است.
♦️دانشگاه تربیت مدرس نسبت به رتبه‌بندی گذشته افت داشته و از رده دوم در کشور به رده سوم تنزل یافته است.
♦️وضعیت دانشگاه تهران در رتبه‌بندی 2016 بهبود یافته که این موضوع سبب شده است تا از جایگاه آخر در بین دانشگاه‌های کشور جدا گشته و 2 رتبه بالاتر بیاید.
♦️دانشگاه صنعتی شریف که از رتبه‌بندی 2014 روند نزولی خود را آغاز نموده بود، در رتبه‌بندی 2016 با 0.38 درصد در رده انتهایی دانشگاه‌های کشور از حیث شاخص باکیفیت‌ترین مقالات قرار گرفته است.
زمانی که وضعیت 10 دانشگاه برتر جهان را که دارای بیشترین تعداد مقالات در Web of Science database of Thomson Reuters هستند از حیث درصد مقالات باکیفیت آنها که جز 1 درصد پر ارجاع جهان است بررسی نماییم، نتایج جالب توجهی به دست می‌آید:
♦️دانشگاه هاروارد: 3.3 %
♦️دانشگاه تورنتو: 1.5 %
♦️دانشگاه میشیگان: 1.7 %
♦️دانشگاه ژیژیانگ: 0.7 %
♦️دانشگاه جان هاپکینز: 2 %
♦️دانشگاه شانگهای ژیائوتونگ: 0.5 %
♦️دانشگاه استنفورد: 3.2 %
♦️دانشگاه توکیو: 0.9 %
♦️دانشگاه ملی سئول: 0.6 %
♦️دانشگاه واشنگتن سیاتل: 2 %
همان‌طور که ملاحظه می‌شود هرچند که 4 دانشگاه آسیای شرقی از نظر تعداد مقاله جزء 10 دانشگاه برتر دنیا قرارگرفته‌اند اما درصد مقالات باکیفیت آنها که جز 1 درصد پر ارجاع جهان است، بسیار به دانشگاه‌های ایرانی نزدیک و زیر 1 درصد است در حالی که در دیگر دانشگاه‌های برتر که همگی از آمریکای شمالی هستند درصد مذکور 1.5 به بالا است.
