بر طبق ماده 351 قانون مجازات اسلامی: « ولی دم، همان ورثه مقتول است به جز زوج یا زوجه او که حق قصاص ندارد.»
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، اولیاء دم همان ورثه مقتول می باشند به جز زوج یا زوجه مقتول که حق قصاص ندارند و بر طبق ماده 862 قانون مدنی طبقات ارث 3 طبقه می باشد:
🔻طبقه اول: پدر ومادر و اولاد و اولاد اولاد.
🔻طبقه دوم: اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها.
🔻طبقه سوم: اعمام و عمات واخوال و خالات و اولاد آنها.
اگر حتی یک نفر از طبقه بالاتر باقی مانده باشد نوبت به وارث طبقه بعد نمی رسد.
نکته: اگر حق قصاص، به هر علت، تبدیل به دیه شود یا به مال یا حقی مصالحه شود، همسر مقتول نیز از آن ارث می‌برد.
نکته: قاعده کلی در حق قصاص اولیای دم این است که در صورت تعدد آن ها هر کدام از ایشان حق قصاص قاتل را به طور کامل دارند.
نکته: جنین در صورتی ولی دم محسوب می شود که زنده متولد گردد.
نکته: هر گاه صاحب حق قصاص فوت کند حق قصاص به ورثه او می رسد حتی اگر همسر شخص مقتول باشد.
نکته: بر طبق ماده 452 قانون مجازات اسلامی، بستگان مادری از دیه مقتول ارث نمی برند و سایر وراث به نسبت سهم الارث از دیه مقتول ارث می برند.
🔻اگر اولیاء دم متعدد باشند و بعضی خواهان قصاص و بعضی تمایل به عفو داشته باشند کسی که خواهان قصاص است می بایستی مازاد بر استحقاق خود بر دیه را به سایر اولیای دمی که خواهان دیه می باشند پرداخت کنند و اگر سایر اولیای دم فقط قاتل را عفو کنند ولی دم متقاضی باید قصاص مازاد دیه را به قاتل پرداخت و او را قصاص کنند.
اگر بین اولیای دم محجور مثل صغیر باشد ولی قهری او می تواند با اختیار خود با توجه به مصلحت محجور قاتل را قصاص کند یا گذشت و یا دیه دریافت کند حتی می تواند تا زمان بلوغ یا افاقه منتظر بماند.
اگر محجور ولی نداشته یا در دسترس نباشد و یا شناخته نشده باشد بر طبق ماده 356 قانون مجازات اسلامی، ولی او مقام معظم رهبری است که رئیس قوه قضاییه با اجازه رهبری اختیار را به دادستانهای مربوط تفویض می کند.
غلامرضا کوکبی، وکیل پایه یک دادگستری
