ماهواره‌های مخابراتی، فضاپیماهایی بدون سرنشین هستند که وظیفه انتقال سیگنال را بین دو نقطه به عهده دارند. دو نوع ماهواره مخابراتی فعال و غیر فعال وجود دارد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، ماهواره مخابراتی فعال وظیفه دریافت، تنظیم، و ارسال
اطلاعات را بر عهده دارد و ماهواره مخابراتی غیر فعال فقط به عنوان یک
منعکس کننده عمل می‌کند. یعنی این نوع ماهواره ها امواج دریافتی را نمی
توانند اصلاح یا تقویت کنند. اکثر ماهواره‌های مخابراتی در مدارهای زمین
آهنگ و نوع خاص آنها (ماهواره‌های پخش رادیو و تلویزیونی) در مدار زمین
ثابت قرار دارند.
فضا برای مخابرات
بهره‌برداری
از فضا با اهداف مختلفی صورت می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به اکتشافات
علمی، ارتباطات (مخابرات، اینترنت و رادیو-تلویزیون)، سنجش از دور (با
کابردهای در بخش نظامی، کشورزی، بهداشت، آموزش و...)، مکان‌یابی و ناوبری
(مثل جی.پی.اس) و... اشاره کرد. در این میان، یکی از کاربردهای مهم و حیاتی
فضا برای انسان مخابرات است.
امروزه، پیشرفت و تکامل جوامع بشری و
افزایش روزافزون نیازهای ارتباطی، توسعه شیوه‌های نوین ارتباطی را ضروری
کرده است. ماهواره‌های مخابراتی را می‌توان بهترین، کارآمدترین و گاهی تنها
راه ایجاد ارتباط بین دو نقطه از کره زمین دانست. مزایای بی‌شمار این
فناوری، از جمله سرعت عمل بالا، پوشش مناسب، امکان ارتباط با دورترین و
غیرقابل دسترس‌ترین مناطق و به‌صرفه بودن، استفاده از ماهواره‌های مخابراتی
را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
در مجموع، نقش ارزنده ماهواره‌های
مخابراتی در زندگی امروز بشر غیرقابل انکار است. از جمله کاربردهای گوناگون
این ماهواره‌ها، می‌توان به پخش انواع برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی،
شبکه‌های انتقال داده جهانی و منطقه‌ای مانند اینترنت، آموزش از دور،
سمینارهای صوتی- تصویری بلادرنگ، ارسال اطلاعات، امداد و نجات و انواع
مکالمات تلفنی ثابت و متحرک اشاره کرد. همچنین ماهواره‌های مخابراتی، گامی
بزرگ در صنعت تجاری‌سازی فضا محسوب می‌شوند و بهره‌برداری تجاری از این
ماهواره‌ها، به‌ویژه پس از جنگ سرد در دهه ۹۰ میلادی، راه را برای گسترش
تجارت فناوری فضایی در تمام زمینه‌ها هموار کرد. به دلیل همین کاربردهای
ارزشمند، دستیابی به فناوری ساخت، توسعه و پرتاب ماهواره‌های مخابراتی برای
تمام کشورهای جهان حیاتی به نظر می‌رسد.
ماهواره‌های مخابراتی خاص
ماهواره‌های
رادیو- تلویزیونی خاص‌ترین و به نوعی مهمترین ماهواره‌های مخابراتی هستند.
همانطور که در بخش‌های قبلی این پرونده گفته شد، مدار زمین‌ثابت، برای
کاربردهای مخابراتی بسیار مناسب است، زیرا آنتن‌های زمینی که باید مستقیما
به سمت ماهواره نشانه بروند، در مورد این نوع ماهواره‌ها بدون نیاز به
تجهیزات پرهزینه ویژه ردیابی ماهواره می‌توانند عملکرد بالایی داشته باشند.
به‌خصوص برای مواردی مانند پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی که نیاز به
تعداد زیادی آنتن زمینی است، صرفه‌جویی در هزینه تجهیزات ایستگاه زمینی در
مقابل هزینه‌های پرتاب ماهواره به مدار زمین‌ثابت بسیار چشمگیر است.
مرکز
ملی فضایی ایران نیز یکی از اولویت های کار خود را توسعه ماهواره ها و
استفاده از ماهواره هایی با کاربردهای مخابراتی چنین خدماتی را افزایش داده
و استفاده از آنها را در توسعه دهد.
