پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری: اگر وارد 50 سالگی شدید و به نظر می‌رسد که چشمتان ضعیف شده و کلمات از جلوی دیدتان فرار می‌کنند، یا اگر وقتی در حال حرف زدن با دیگران هستید، به جای دیدن خودشان، فضای اطرافشان را می‌بینید، یا اگر احساس می‌کنید همه چیزهایی که جلوی چشمتان است، کمی کج شده، به دنیا ایراد نگیرید. احتمالا پرده چشمتان پیر شده است.
پرده چشم چیست و چطور کار می‌کند
شبکیه چشم پرده نازکی شبیه به یکی از همان فیلم‌های دوربین عکاسی است که نسبت به نور حساس است و در قسمت عقب کره چشم قرار دارد. چشم شما نوری را که از محیط دریافت می‌کند، روی شبکیه متمرکز می‌سازد تا تصویر دقیقی از آن‌چه در حال تماشایش هستید، روی این پرده نقش ببندد. حالا وقت آن است که شبکیه این تصویر را به صورت پیام عصبی به مغز بفرستد و امکان «دیدن» را برای شما فراهم کند. قسمت اعظم این وظیفه را سلولهای استوانه‌ای و مخروطی ماکولا یا لکه زرد برعهده دارند که در ناحیه مرکزی شبکیه قرار دارند و حساس‌ترین بخش آن هستند. بنابراین هر تغییر که برای جسم زرد اتفاق بیفتد، بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و شما را از داشتن دید واضح و طبیعی محروم می‌کند.
انواع پیری پرده چشم
علت دژنراسیون ماکولا چندان مشخص نیست و در 90 درصد موارد به صورت «خشک» بروز می‌کند، که نتیجه مستقیم نازک شدن بافت جسم زرد یا رسوب رنگ‌دانه در این ناحیه است. پیری پرده چشم در این مرحله خطر چندانی ندارد و باعث کاهش چشم‌گیر دید و توان بینایی فرد نمی‌شود و با دارو، برنامه غذایی مناسب و ورزش بهبود پیدا می‌کند. اما اگر در این مرحله جلوی آن گرفته نشود، بیماری وارد فاز «مرطوب» می‌شود. یعنی زیر شبکیه چشم، عروق خونی جدیدی رشد می‌کند و خون و چربی زیر این پرده تجمع می‌یابد. این وضعیت به مرگ سلولهای شبکیه منجر می‌شود و دید بیمار به‌شدت کاهش می‌یابد. دژنراسیون جسم زرد در 20 درصد موارد، در هر دو چشم ایجاد می‌شود. اما گاهی پیشرفت بیماری در یک چشم، سریع‌تر است و درحالی‌که دژنراسیون یک چشم در فاز خشک قرار دارد، چشم دیگر وارد مرحله مرطوب شده است. تاری دید مهم‌ترین علامت پیری پرده چشم است که اغلب در بخش مرکزی میدان بینایی بیشتر است و بیمار در مرکز دید خود لکه‌های تیره‌ای می‌‌بیند. کاهش دید ناشی از پیری پرده چشم ممکن است به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند و فرد اجسام یا خطوطی را که جلویش قرار می‌گیرد، به‌صورت شکسته یا موج دار می‌‌بیند. این علایم گاهی با خون‌ریزی روی سطح شبکیه همراه می‌شود و حاکی از ورود بیماری به فاز مرطوب است.
پرده چشم چه کسانی پیر می‌شود؟
پیری پرده چشم شایع‌ترین علت کوری سالمندان در جهان و شایع‌ترین دلیل کوری غیرقابل برگشت در جوامع صنعتی است که در اصطلاح علمی AMD یا دژنراسیون وابسته به سنِ ماکولا نامیده می‌شود. پیداست که افزایش سن مهم‌ترین علت ایجاد این عارضه است. به‌طوری‌که بنا بر اعلام ژورنال Canadian Medical Association، ریسک ابتلا به این بیماری از یک درصد در 60 سالگی به 15 درصد در 80 سالگی افزایش می‌یابد. پیری پرده چشم، معمولا بعد از 50 سالگی بروز می‌کند و به‌مرور تشدید می‌شود. بااین‌حال نباید نقش ژنتیک، نژاد و عوامل محیطی را در تغییرات ماکولا دست‌کم گرفت. چاقی و کم‌تحرکی، رژیم غذایی نادرست، افزایش کلسترول و چربی خون، بیماری‌های قلبی عروقی، رنگ روشن چشم و استعمال سیگار نیز در پیر شدن پرده چشم دخیل هستند. گاهی اوقات پیری پرده چشم در نتیجه مصرف برخی داروها اتفاق می‌افتد و به‌تازگی حرف و حدیث‌هایی نیز درباره رابطه مصرف آسپرین و افزایش احتمال بروز این بیماری شنیده می‌شود. البته اگر به دستور پزشک متخصص قلب و عروق، آسپرین می‌خورید، لازم نیست قرص‌هایتان را کنار بگذارید، چون این موضوع هنوز در حد نظریه است و شواهد کافی برای اثبات آن وجود ندارد. نظریه‌هایی هم هست که می‌گویند پیری چشم با میزان نگاه کردن به مانیتور و صفحه لپ‌تاپ نسبت مستقیم دارد. پس اگر شما یکی از پژوهشگران جوانی هستید که بیشتر از شش ساعت در روز به مانیتور نگاه می‌کنید، معاینه سالانه چشم را جدی بگیرید.
پرده چشم دوباره جوان می‌شود؟
در حال حاضر پیر شدن پرده چشم درمان قطعی ندارد و فقط با استفاده از مکمل‌های دارویی و تغییر سبک زندگی می‌توان روند بیماری را کند و بینایی فعلی بیمار را در همان سطحی که هست، حفظ کرد. به همین دلیل است که انجام معاینات سالانه برای تشخیص زودهنگام بیماری ضرورت دارد.اگر شبکیه چشم دچار خون‌ریزی شود، یا بیمار در مرحله مرطوب بیماری به پزشک متخصص مراجعه کند، با دارودرمانی و تزریق داروی «آواستین» به داخل چشم، می‌توان از نابینایی غیرقابل برگشت پیش‌گیری کرد.
پیری با تغذیه قابل کنترل است؟
کنترل وزن و تغذیه سالم، از بهترین و موثرترین روش‌های پیش‌گیری از تخریب سلولهای جسم زرد و پیر شدن شبکیه است. متخصصان انیستیتو ملی چشم آمریکا بر این باورند که خوردن منابع کافی ویتامین‌های آنتی اکسیدان مانند A، C، E، لوتئین، گزانتین و روی خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را به تاخیر می‌اندازد، یا روند بیماری را در مرحله خشک، کند می‌کند. متخصصان شبکیه مصرف منابع غذایی اسیدچرب امگا3 مانند ماهی، روغن‌های گیاهی و گردو را نیز در پیش‌گیری از این بیماری موثر می‌دانند.
