«اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال»؛ این شعاری است که مقام معظم رهبری برای سال 96 در نظر گرفته‌اند. جامه عمل پوشاندن به این شعار در شرایط کنونی اقتصادی کشور، فقط و فقط نیازمند یک همت همگانی است به این امید که تولید و اشتغال در کشور رونق بگیرد و درصد بی‌کاری جوانان کشورمان به صفر نزدیک شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، این روزها، روی آوردن به کسب‌وکارهای نوپا و استارت‌آپی شدن به نقطه عطفی در جریان اشتغال کشور بدل شده است. قطعا اگر از این کسب‌وکارهای نوپا حمایت کافی به عمل آید، بی‌تردید بازار اشتغال جوانان نیز داغ‌تر خواهد شد. شکی نیست در سالی که قرار است تولید و اشتغال رونق بگیرد، حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی و دانش‌بنیان، می‌تواند کاتالیزری باشد که به فضای کسب‌وکار رونق ببخشد. با وجود صدها هزار دانش‌آموخته دانشگاهی و ذهن‌های خلاقی که هر کدامشان می‌تواند مدیریت یک استارت‌آپ را برعهده بگیرد، حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی، کشور را در مسیر اشتغال‌زایی، تولید علم و توسعه متوازن رهنمون می‌کند.در صورت حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی، علاوه بر این‌که تولید و اشتغال در کشور جان می‌گیرد، رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز توسعه و قرار گرفتن ایران بر بام علم و فناوری منطقه هم کاملا ملموس و در دسترس خواهد بود. در نوشتار زیر، طی گفت‌وگوهایی که با مدیران عامل چند استارت‌آپ داشته‌ایم، نظرات آن‌ها را درخصوص تاثیر استارت‌آپ‌ها در رشد تولید و اشتغال کشور جویا شده‌ایم.
حمایت از استارت‌آپ‌ها همان حمایت از تولید و اشتغال است
استارت‌آپ «پوشه» استارت‌آپ برگزیده الکام استارز سال 95 شناخته شد. مخاطبان اصلی این استارت‌آپ نرم‌افزارنویس‌هایی هستند که وقتی سرویسشان در دسترس عموم قرار گرفت، بتوانند با کاربرهایشان ارتباط برقرار کنند. در این میان، پوشه کمک می‌کند که از طریق اعلان‌ها و اعداد و ارقامی که به نرم‌افزارنویس‌ها می‌دهد، آن‌ها را در مدیریت و سامان‌دهی نرم‌افزارهایشان هدایت کند.
محمدحسین احمدی پژوه، مدیرعامل استارت‌آپ «پوشه»، در خصوص ضرورت حمایت از استارت‌آپ‌ها در گفت‌وگو با «سرآمد» می‌گوید: «استارت‌آپ، اشتغال‌زایی، تولید و کارآفرینی، همگی واژه‌هایی هستند که برای توصیف یک پدیده واحد استفاده می‌شوند؛ به عبارت دیگر، حمایت از استارت‌آپ مترادف است با حمایت از اشتغال و تولید.»
استارت‌آپ پوشه که از یک سال پیش و با سرمایه 20 میلیون تومان، مشغول فعالیت شده، در حال حاضر برای 12 نفر اشتغال‌زایی داشته است. احمدی پژوه می‌گوید: «استارت‌آپی بودن، یک فرهنگ است. به این معنا که باید پی ببریم که چگونه در این قرن که همه چیز با سرعت در حال تغییر است، بتوانیم یک محصول یا خدمت را طراحی و تولید کنیم و سریع آن را رشد دهیم.»
او به چالش‌های کسب‌وکارهای نوپا اشاره می‌کند و می‌گوید: «بزرگ‌ترین چالش استارت‌آپی‌ها و کسب‌وکارهای نوپا قوانینی هستند که عموما برای روش‌ها و محیط‌های سنتی و گاهی مربوط به چهار دهه پیش وضع شده‌اند. به‌طور مثال، شفاف نبودن تکلیف دورکاری در قوانین سازمان تامین اجتماعی، همواره این ترس را ایجاد می‌کند که نکند به‌خاطر داشتن نیرویی که در حال دورکاری است، مجبور به پرداخت جریمه شویم.»استارت‌آپ پوشه تا کنون به‌طور
جدی به سراغ تبلیغات نرفته است، چون قصد دارد ابتدا توان خود را به حد
مطلوب برساند، پس از آن، مرحله به مرحله به رشد تعداد کاربران خود برسد.
پوشه در ابتدای کار، تنها با 100 نرم افزارنویس فعالیت خود را آغاز کرده،
درحالی‌که امروزه به تعداد پنج هزار نفر رسیده است.
مدیرعامل استارت‌آپ پوشه ادامه می‌دهد:
«جدا از قدیمی بودن قوانین، یکسان بودن قوانین برای یک شرکت نوپا و یک
شرکت با قدمت چند ده ساله هم از مشکلات امروز ماست. اگر شما بخواهید قوانین
بیمه و مالیات را رعایت کنید، یک‌سوم هزینه‌های شرکت‌های آی‌تی را هزینه‌هایی تشکیل می‌دهد که باید به سازمان‌های دولتی پرداخت کنید که قطعا برای یک شرکت نوپا هزینه‌های سنگینی به حساب می‌آید.»
البته به گفته او، در برخی موارد مثلا در مواجهه با شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش شده است که برخی از این موانع حذف شوند، ولی متاسفانه باز هم برخی سازمان‌ها که باید قوانین حمایتی از شرکت‌های دانش‌بنیان را رعایت کنند، با سخت‌گیری هر چه تمام‌تر، اجرای این قوانین را معطل می‌کنند.
فرهنگ کارآفرینی باید نهادینه شود
استارت‌آپ «همیاب 24» نخستین و گسترده‌ترین بستر اطلاع‌رسانی انواع کالاهای دیجیتال گم‌شده و پیدا‌شده است که کار بررسی رایگان دقت و صحت خرید کالای دیجیتال در ایران را هم انجام می‌دهد. همیاب در شهریور ماه سال 95 به‌عنوان هوشمندترین کسب‌وکار و در دی ماه همین سال هم جایزه دوم کسب‌وکار دانشگاه صنعتی شریف را دریافت کرد.بهروز فتح‌آبادی، مدیرعامل استارت‌آپ همیاب 24 است که به وجود رابطه نزدیک بین اشتغال و فعالیت‌های استارت‌آپی پای‌بند است. او در گفت‌وگو با سرآمد می‌گوید: «کارآفرینی و اشتغال موضوعی وابسته به فرهنگ است. بنابراین هر جامعه با توجه به ارزش‌های خود باید مفهوم کارآفرینی و راه‌های گسترش و ترویج آن را مشخص کند.»
به گفته مدیرعامل همیاب، مثلا در صورتی که از این استارت‌آپ حمایت بیشتری شود، همیاب 24 می‌تواند به‌عنوان یک سامانه در کل خاورمیانه به فعالیت بپردازد و از خرید و فروش کالاهای مسروقه جلوگیری کند. البته نباید فراموش کرد که اولین قدم این کسب‌وکار، در دست گرفتن بازار داخلی است.
مدیرعامل استارت‌آپ همیاب 24 خاطرنشان می‌کند: «در ایران طی چند سال اخیر، استارت‌آپ‌ها در حوزه خدمات اجتماعی نقش پررنگی را ایفا کرده‌اند. استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا، هم از نظر اشتغال‌زایی، هم به لحاظ نقششان در توسعه اقتصادی کشور و نیز خصوصی‌سازی و مدیریت بهینه منابع، مورد توجه قرار گرفته است.»
همیاب 24 که از اردیبهشت سال 94، فعالیت خود را آغاز کرده است، توانسته 17 نفر را به دایره اشتغال وارد کند و با وجود این‌که طراحی سامانه همیاب 24 به‌عنوان یک طرح ملی و سراسری مطرح بود، این طرح سراسری فقط با سرمایه 30 میلیون تومان، راه‌اندازی شد.به عقیده فتح‌آبادی، بیشترین موانع در زمینه کارآفرینی اجتماعی در ایران، به دو بخش برون استارت‌آپی و درون استارت‌آپی مربوط می‌شود. «در زمینه برون استارت‌آپی می‌توان به عدم حمایت قاطع برخی ارگان‌ها و موانع اداری و نگرش سلیقه‌ای برخی مدیران و کارشناسان به موضوعات نوآورانه اشاره کرد. در زمینه درون استارت‌آپی نیز نداشتن دانش عمومی مربوط به فعالیت، عدم شناخت بازار و تامین مالی، مسئله‌ای است که استارت‌آپ‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.»
عدم پذیرش تغییر و انجماد فکری در اصناف کشور، مشکلات کار تیمی، نبود زیست‌بوم مناسب کسب‌وکار، محدودیت‌های قانونی و موانع اداری و عدم شناسایی و استفاده صحیح از منابع انسانی نیز ازجمله مشکلات دیگری است که فتح‌آبادی از آن‌ها نام می‌برد.
لزوم حمایت قاطع مسئولان از استارت‌آپ‌ها
استارت‌آپ «کاهو» یک سیستم مقایسه و رتبه‌بندی محصولات غذایی است. به این معنا که کاهو با رتبه‌بندی و مقایسه برندهای تولیدکننده محصولات غذایی و هم‌چنین ارائه محتوای تصویری از محصولات مختلف غذایی، کاربر را در انتخاب بهترین کالا، راهنمایی می‌کند.محمد اکبری، مدیرعامل استارت‌آپ «کاهو» است که درباره لزوم حمایت از استارت‌آپ‌ها می‌گوید: «نیاز است که مسئولان نگاه جدی‌تری به کارآفرینی استارت‌آپ‌ها داشته باشند و به جای ایجاد بروکراسی‌های گمراه‌کننده، مسیر را برای ایجاد کسب‌وکارهای نوپا، فراهم کنند.»
اکبری با بیان این‌که هیچ ارگان و نهادی به اندازه استارت‌آپ‌ها نتوانسته در سال گذشته، شغل و امید را در جوانان و آینده‌داران ایران ایجاد کند، اضافه می‌کند: «در صورتی که با دید سطحی نگاه کنیم، خواهیم دید که استارت‌آپ‌ها به‌تنهایی می‌توانند حداقل برای موسسان و کارمندان آن استارت‌آپ شغل ایجاد کنند، اما اگر کمی عمیق‌تر شویم، استارت‌آپ‌ها باعث چرخش پول در بازارهایی می‌شوند که دارای رکود هستند.»
به قول مدیرعامل استارت‌آپ کاهو «در دل تمامی جوانان ایرانی، آرزو و امید استیو جابز، جف بزوس و بیل گیتس شدن وجود دارد؛ آرزویی که گاه با بی‌مهری‌های برخی مسئولان مواجه می‌شود. این در حالی است که اگر مسئولان با رفع موانع بر سر راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، دست یاری به سوی ایده‌پردازان دراز کنند، می‌توانیم شاهد رشد تولید و اشتغال در کشور باشیم.»
اکبری که کاهو را از مهرماه سال 95 به‌طور رسمی راه اندازی کرده، معتقد است: «نه‌تنها با عدم وجود شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشدی با ساختاری دقیق و یاری‌کننده استارت‌آپ‌ها روبه‌رو هستیم، بلکه گاه قوانین تبیین‌نشده‌ای وضع می‌شود که مشکلاتی را بر مشکلات استارت‌آپ‌ها می‌افزاید.» استارت‌آپ کاهو که در حال حاضر برای 10 نفر به‌طور مستقیم اشتغال‌زایی کرده، قرار است تا پایان سال سوم از فعالیت خود، این تعداد را به 400 نفر برساند. مدیر این استارت‌آپ گلایه می‌کند: «در کشوری که مسکن‌هایی خالی در سراسر شهرها دیده می‌شود، پول‌هایی که در بانک‌ها خوابیده است و فارغ‌التحصیلانی که بی‌امید از دانشگاه خارج می‌شوند، هستند استارت‌آپ‌هایی که برای دفتری کوچک، تیمی پرانگیزه و سرمایه‌ای اندک، تمامی شهر را جست‌وجو کرده‌اند.»
فضای کسب‌وکار آزاد، علاج درد استارت‌آپ‌ها
استارت‌آپ «رکامندر» کسب‌وکار نوپای دیگری است که حول‌وحوش کامنت‌های کاربران و شناسایی علایق آن‌ها می‌چرخد. رکامندر می‌تواند بر اساس کامنت‌های کاربران و همین‌طور حرکات ماوس مثل کلیک، Tab Change یا مکث‌های کاربر روی یک متن و محتوای آن پست، به اطلاعاتی درباره کاربر پی ببرد. درواقع رکامندر می‌تواند بدون این‌که فرد اطلاعاتی از خود، به سرور سرویس داده باشد، اطلاعاتی مثل جنسیت، سن و سلایق او را در اختیار سایت مرجع قرار دهد.
امیر صدیقی، مدیرعامل استارت‌آپ رکامندر در گفت‌وگو با سرآمد معتقد است: «بهترین روش برای کمک به استارت‌آپ‌ها، ایجاد فضای باز کسب‌وکار یا همان اقتصاد آزاد است؛ همان اقتصادی که در کشور‌های موفق صنعتی پیش گرفته شده است.»
مدیرعامل این استارت‌آپ که فعالیت خود را با 700 هزار تومان آغاز کرده، تاکید دارد: «برای کمک به رونق فعالیت استارت‌آپ‌ها و به دنبال آن تولید و اشتغال کشور، باید زمینه‌ای فراهم شود که کسب‌وکار از رکود خارج شود، که یکی از مواردی که نیاز است در این زمینه بیشتر توجه شود، اعطای وام و تسهیلات به کسب‌وکارهای نوپاست.»
صدیقی از بروکراسی‌ها و کاغذبازی‌ها گلایه می‌کند و می‌گوید: «اگر قرار است از استارت‌آپ‌ها
حمایت شود، بهتر است مسئولان، شرایطی را فراهم کنند که تسهیلات مالی بدون
شرایط خاص و فلان تعداد ضامن و امضای فلان تعداد برگه کاغذ، در اختیار
استارت‌آپ‌ها قرار گیرد. چراکه جنس کسب‌وکارهای نوپا از جنس سازمان‌های بزرگ نیست. استارت‌آپ‌ها اهل چابکی، تصمیم‌های سریع و آزمون و خطا هستند.» صدیقی خود را از بیزینس و جلسه‌های کاری دور نگه می‌دارد و معتقد است این رفتارها، سرعت حرکت استارت‌آپش را می‌گیرد. او حتی دسته چک ندارد و اعضای پنج نفره تیمش را بیمه نکرده است، چون وقت کافی برای انجام کاغذبازی ندارد. او ترجیح می‌دهد تمام زمانش را برای رشد بیشتر رکامندر صرف کند. به قول مدیرعامل استارت‌آپ رکامندر «فعالیت استارت‌آپی و فعالیت دولتی مثل آب و روغن هستند و تلاش برای نزدیک کردن و در هم آمیختن این دو بی‌نتیجه خواهد بود.
چراکه من معتقدم جلسات متعدد و پی‌درپی، استارت‌آپ را از بین می‌برد، درحالی‌که فعالیت مدیران دولتی با جلسه آمیخته شده است.» صدیقی در ادامه می‌گوید: «سرمایه‌گذارهای متعددی به رکامند پیشنهاد همکاری داده‌اند، اما با این‌که حتی هنوز یک دفتر کار هم نداریم، پیشنهاد هیچ‌یک را نپذیرفته‌ایم. تمام اعضای تیم رکامندر، در منزل خود و به صورت دورکاری همکاری می‌کنند.» مدیرعامل این استارت‌آپ معتقد است که مدیر و جلسات متعدد، آفت پیشرفت‌اند. به باور صدیقی اگر قرار باشد برای عملی کردن هر تصمیمی، جلسات متعددی برگزار شود، پیشرفت حاصل نمی‌شود. بنابراین بهترین راه برای کمک به استارت‌آپ‌ها به منظور رشد تولید و اشتغال در کشور این است که دولت به دنبال راه‌کاری باشد تا از آن طریق، نهایت آزادی و استقلال برای کسب‌وکارهای نوپا فراهم شود.
