رئیس مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان ضمن بیان چشم انداز آینده درمان بیماریهای گوناگون با سلولهای بنیادی تأکید کرد: انتظار معجزه نداشته باشید و فریب تبلیغات دروغین را نخورید.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، همه سلولهای بدن یک انسان توانایی تبدیل به تمام سلولهای بدن را دارند. به دلیل توانایی منحصر به فرد این سلولها، امروزه از مباحث جذاب در زیست شناسی و علوم درمانی به شمار می روند.
سلول های بنیادی در بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن بدنبال آسیب و جراحت موثر بوده و می‌توانند به درون بافت‌های آسیب دیده‌ای که بخش عمده سلولهای آنها از بین رفته است، پیوند زده شوند تا به ترمیم و رفع نقص در آن بافت بپردازند.
طی سالهای اخیر اهمیت سلول ها و سلول درمانی به قدری افزایش یافته که نتیجه آن را می توان در درمان بیماریهایی همچون درمان لک و پیس، سوختگی چشم، آرتروز و بیماریهای قلبی مشاهده کرد.
بنا به اهمیت موضوع سلول های بنیادی و نویدهایی که این حوزه در ارتباط با سلامت مردم دارد درصدد آمدیم تا با دکتر ناصر اقدمی عضو هیات علمی و رئیس مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان گفتگویی در خصوص سلول های بنیادی، وضعیت کشور در این حوزه و تاثیر آن در درمان و سلامتی مردم داشته باشیم.
مشروح گفتگوی خبرنگار مهر دکتر ناصر اقدمی به شرح زیر است:
*با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در انجام تحقیقات حوزه سلول های بنیادی در پژوهشگاه رویان و نظر به اهمیت آن در سلامت مردم، بفرمایید که وضعیت کشور از منظر پیشرفت در زمینه سلول های بنیادی به چه صورت است؟
در پزشکی امروز با لیست طولانی از بیماریهایی مواجه هستیم که ویژگی آنها از دست رفتن بخشی از خود اندام و یا عملکرد آن است که ما آنها را با نام کلی بیماریهای تخریب شونده بافتی مانند انواع سکته‌ها، بیماری های عصبی عضلانی و حتی سرطان می‌شناسیم. دارو درمانی مهم‌ترین ابزار پزشکی امروزی، هر چند قادر است که در مواردی جلوی پیشرفت این بیماریها را بگیرد ولی قادر به ترمیم بافت و یا اندام از دست رفته نیست.
این بدان معناست که می توان با دارو کیفیت زندگی را بالا برد ولی در هر صورت بیماری ریشه کن نخواهد شد؛ پزشکی بازساختی راهکار جدیدی در پزشکی مدرن امروز برای حل این دغدغه پزشکان و محققان به کار می رود تا بدین واسطه بتوان جایگزینی برای اندام از دست رفته قرار داد.
در سال ۱۳۸۴ دکتر بهاروند و گروهش در پژوهشگاه رویان تحقیقات خود را در زمینه سلول های بنیادی آغاز کردند. از همان موقع سرمایه گذاری ها انجام شد و پژوهشگاه رویان در کنار درمان ناباروری موضوع سلول های بنیادی را در پیش گرفت تا توسعه علمی خوبی داشته باشد.
هر فناوری در مسیر توسعه خود چندین مرحله را طی می‌کند؛ دوران طفولیت که زمان معرفی اولیه است، رشد و بلوغ و بالاخره افول. هر کشوری زمانی صاحب فناوری می شود که در زمان اولیه یعنی طفولیت فناوری وارد صنعت شود و گرنه مصرف کننده ای بیش نخواهد شد. ما از همان اوایل و طفولیت بحث سلول های بنیادی وارد شدیم و شروع به کار کردیم.
در تحقیقات مشخص شده که سلول های بنیادی جنینی قابلیت تکثیر و تبدیل شدن به سایر سلول ها را به خوبی دارند. از این رو پروژه هایی برای درمان بیماری ها روی این سلول ها در پژوهشگاه رویان آغاز به کار کرد.
*آقای دکتر بسیاری از کشورها با مشکلی در ارتباط با سلولهای بنیادی مواجه بودند و آن هم مشکل اخلاقی در استفاده از سلول های بنیادی جنینی است؛ آیا کشور ما از این منظر مشکلی داشته؟
سلول های بنیادی جنینی، سلول های توانمندی در ترمیم و بازسازی بافت های بدن هستند. اولین سلولی که تعریف شد سلول بنیادی جنینی بود که توان بالایی داشت ولی یک مشکل اخلاقی بزرگ داشت. کاتولیک ها و مسیحی ها معقتد بودند وقتی لقاح صورت می گیرد جنین روح دارد و اگر به آزمایشگاه برده شود قتل صورت گرفته است. در آمریکا و بعضی ایالات نیز به همین دلیل، قادر به انجام آزمایشات روی جنین نیستند.
آمریکا در این زمینه در اصل پیشرو بود به طوریکه در ایالات متحده آمریکا در کالیفرنیا در طول ۱۰ سال، نزدیک ۵ میلیارد دلار هزینه شد تا چنین پروژه هایی را پیش ببرند. در عین حال در اروپا این تحقیقات پیش نرفت.
اما در این میان، شیعه معتقد است چهار ماه بعد از لقاح روح در بدن جنین دمیده می شود؛ بر همین اساس، مقام معظم رهبری دستور دادند که پژوهشگران می توانند قبل از لانه گزینی و دمیده شدن روح در جنین از آن استفاده کنند ولی این نباید منجر به تشکیل یک انسان شود. این سلول های بالقوه توان تشکیل انسان را دارند و فقط برای آزمایش تا ساخت عضو از سلول های جنینی می توان از آنها استفاده کرد. البته که اهل تسنن هم هنوز با این موضوع مشکل دارند.
خیلی از کشورهای منطقه و اروپایی این فرصت را نداشتند که تحقیقات روی سلول بنیادی جنینی را آغاز کنند و این دیدگاه های شیعه خیلی مسیر پیشرفت استفاده از سلول های بنیادی جنینی را برای محققان و پژوهشگران باز کرد. البته این یک نظریه غیر علمی نبود چرا که امروز بسیاری از کشورها این نظریه را قبول کرده اند و تحقیقات روی سلولهای بنیادی را آزاد کرده اند.
*پس با این تفاسیر در ایران پژوهش ها روی سلول های بنیادی جنینی آغاز شد؛ ولی آیا از همان ابتدا امیدی داشتید که این تحقیقات را به مرحله بالینی برسانید؟
پژوهشگاه رویان یک استراتژی داشت و آن هم این بود که ما فقط علم را برای مقاله داشتن تولید نکنیم و باید حتما کاربردی باشد؛ همین ساختار باعث شد سمت و سویی کاربردی در سلول بنیادی داشته باشیم.
اما زمانی می توانیم کار بالینی با سلول های بنیادی انجام بدهیم که سراغ سلولی برویم تا کمترین آسیب را داشته باشد و از نظر تئوری، سلامت بالاتری داشته باشد. این سلول ها عمدتا از مغز و استخوان استخراج می شوند تا مورد آزمایش قرار بگیرند.
در پزشکی وقتی یک موضوعی را مطرح می کنیم نیاز به زمان دارد تا به حوزه بالین وارد شود. بعد از انجام تحقیقات معمولا فاز مطالعات حیوانی انجام می شود و بعد از آن، فازهای اول، دوم و سوم انسانی محقق می شود؛ بنابراین سلول درمانی هم از این مقوله جدا نیست؛ می بایست تولید صنعتی استانداردی داشته باشد و هم استفاده آن به خوبی انجام بگیرد و همچنین از سوی دیگر قانون مدار باشد. قانون مداری نیز در این عرصه نیز صدق می کند؛ یعنی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو باید دستورالعمل های تولید سلول را ابلاغ کنند.
*آیا دستورالعملی برای تولید سلول های بنیادی ابلاغ شده است تا بتوانید در سلول درمانی گام بردارید؟
بله. در تابستان سال ۱۳۹۴ این دستورالعمل توسط سازمان غذا و دارو در وزارت بهداشت و درمان ابلاغ شده است. در واقع این دستورالعمل شامل استاندارهای لازم برای نحوه تولید سلول در فضای استریل (شرایطی شبیه بدن) است. اجرای این استانداردها تا اندازه‌ای تضمین می کند که سلول های تولید شده کاملا ایمن و سالم بوده و کارایی لازم را در بدن بیماران داشته باشند.
* اگر تولید سلول نیاز به دستورالعمل داشته، قطعا برای استفاده از سلول هم نیاز به یک تاییدیه هایی وجود دارد؛ آیا در این زمینه اقدامی صورت گرفته است؟
بله. نحوه دستورالعمل مصرف سلول بنیادی هم ابلاغ شد تا مطابق آن بیمه ها و مراکز درمانی وارد عرصه شوند. این دستورالعمل در اسفند ۹۵ توسط معاونت درمان وزارت بهداشت ابلاغ شد. خوشبختانه در حال حاضر در ایجاد قوانین هم جزء کشورهای پیشرو هستیم. در کل دنیا شاید کمتر از ۱۰ کشور، قوانین مربوط به سلول های بنیادی را داشته باشند، همچنین در بحث بالینی هم جزء کشورهای پیشرو هستیم.
*قطعا این مجوزهای تولید سلول و استفاده از آنها قرار است در پروسه درمان برخی بیماری ها صورت گیرد؛ طی سال های اخیر هم صحبت هایی از راه اندازی کارخانه سلولی برای تولید سلول و درمان بیماری ها با سلول درمانی شده است؛ آیا این ۲ مجوز برای راه اندازی کارخانه تولید سلول و مرکز سلول درمانی تاثیری دارد؟ کارخانه سلولی در چه مرحله ای است؟
در سال ۱۳۹۲ با یک شرکت دارویی به اتفاق پژوهشگاه رویان به این توافق رسیدیم که شرکتی راه اندازی کنیم که هدف اصلی آن ایجاد کارخانه های سلولی باشد. اقدامات برای راه اندازی کارخانه سلولی از همان سالها آغاز شد. در واقع نقشه اولیه برای راه اندازی کارخانه سلولی در این شرکت آماده و همان موقع به وزارتخانه ارسال شد؛ بر همین اساس ساخت کارخانه سلولی را آغاز کردیم. اکنون کارخانه از نظر فضایی ساخته شده و ما منتظر هستیم مرحله نهایی آن انجام شود.
شروع کار کارخانه سلولی زمانی آغاز می شود که از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو دعوت کنیم تا کارخانه ساخته شده را مورد بازدید قرار دهند و ببینند شرایط برای تکثیر سلول ها چگونه است تا مجوز شروع کار را نیز ارائه کنند.
این اولین کارخانه تولید سلول در ایران است که بعد از اخذ تاییدیه ها کار خود را آغاز می کند.
* لطفا بفرمایید در این کارخانه دقیقا چه اقداماتی صورت می گیرد؟ آیا امیدواری برای مردم به دنبال خواهد داشت؟
راه اندازی کارخانه سلولی می تواند یک استراتژی جدید باشد تا به درمان برخی بیماری ها منجر شود. در حال حاضر در پژوهشگاه رویان سلول ها در حال آزمایش هستند. آن چیزی که به مرحله صنعتی رسیده و قرار است در این کارخانه سلولی به تولید برسد، در فاز اول، ۴ -۵ محصول است که به تولید می رسند.
«سلول مزانشیم کشت شده»، «سلول های تک هسته ای»، «سلول های فیبروبلاست کشت شده»، «سلول های پوست» از محصولاتی هستند که در پژوهشگاه به مرحله صنعتی رسیده است و در نهایت در راستای درمان به کار گرفته خواهند شد.
* شاید خیلی از مردم آگاهی چگونگی استفاده از سلول در درمان را نداشته باشند در این صورت لازم است که با روند کار کارخانه سلولی آشنا شوند در این خصوص توضیحاتی می فرمایید که در کارخانه سلولی چه می گذرد تا به درمان یک بیماری منجر شود؟
روند درمان با سلول ها و محصولاتی که تا کنون در پژوهشگاه تولید شده سه مرحله وجود دارد؛ مرحله اول انتخاب بیمار است که در مراکز درمانی اتفاق می افتد. مرحله دوم عبارت است از تولید و فراوری سلول که در کارخانه اتفاق می افتد و مرحله سوم تزریق و پیگیری بیماران که مجددا در همان مراکز درمانی پذیرنده بیمار صورت می گیرد.
به عنوان مثال در سلول مزانشیم برای بیماران مبتلا به آرتروز، وقتی بیمار به پزشک مراجعه می کند، معاینه اولیه صورت می گیرد و پزشک وضعیت بیمار را مورد بررسی قرار می دهد و تشخیص می دهد که با دارو یا سلول درمانی یا تعویض مفصل بیمار بهبود می یابد. اگر توصیه کرد که سلول درمانی راه چاره درمان است، با کارخانه سلولی تماس گرفته می شود، سپس کارخانه بسته ای را برای بیمار می فرستد که در آن نحوه و دستورالعمل های نمونه برداری و شرایط ارسال به همراه وسایل مورد نیاز آمده است.
معمولا در بیمارستان نمونه مورد نیاز برای تولید دارو مثلا ۵۰ سی سی نمونه از مغز استخوان خون بیمار گرفته می شود و در لوله های مخصوص به کارخانه سلولی ارسال می شود. این نمونه گیری تنها در بیمارستان ها قابل انجام است. سپس نمونه مغز استخوان فرد به کارخانه سلولی ارسال می شود. کارخانه، سلول های بنیادی فرد را از بین میلیاردها سلول جداسازی می کند و حدود یک ماه زمان لازم است که آنها را کشت دهد. این سلول ها بعد از آماده شدن به بیمارستان فرستاده می شوند تا توسط پزشک، به بیمار تزریق شوند که اغلب یک تزریق ساده است؛ بدین واسطه سلول ها در بدن بیمار شروع به ترمیم بافت های مرده می کنند. این ترمیم باعث می شود تا اندازه زیادی درد بیمار نیز کاهش یابد.
*آیا این درمان مادام العمر است؟
خیر، ما هیچوقت نمی توانیم بگوییم قطعی و به صورت مادام العمر با سلول های بنیادی درمان خواهیم شد. این پروسه با همان ۴ محصول برای ۴ بیماری آرتروز، بیماری قلبی، چین و چروک و لک و پیس انجام می گیرد؛ درمان با شرایط از پیش تعیین شده (سن و ...) و حداقل برای ۳ الی ۴ سال تاثیر گذار خواهد بود. در واقع در این مدت زمان درد بیمار به عقب می افتد و بیمار یک زندگی راحت تجربه می کند.
*اکنون این امید در بیماران مبتلا به آرتروز، بیماری قلبی، چین و چروک و لک و پیس به وجود آمده؛ آیا راه اندازی کارخانه سلولی می تواند تنها بیماران کشور را تحت پوشش قرار دهد، یا اینکه نیاز بیماران خارجی را نیز برطرف می سازد؟
تنها در خصوص همین ۴ محصولی که در حال حاضر در کارخانه سلولی می خواهیم تولید کنیم بازاری بیش از ۷۰۰ هزارنفر وجود دارد این در حالی است که کارخانه فقط می تواند سالانه تنها ۳ تا ۴ هزار نفر را تحت پوشش خود قرار دهد؛ بنابراین نه تنها برای صادرات که حتی برای پوشش بیماران داخلی هم نیازمند توسعه در ساخت چنین کارخانه‌هایی هستیم.
* آیا اکنون خدمات سلول‌درمانی در بیمارستان های کشور انجام می‌شود که بتوانیم بگوییم فردی با سلول درمانی بهبود یافته است؟
به صورت قانونی هنوز هیچ یک از بیمارستان های کشور استانداردهای لازم را برای ارائه چنین خدماتی کسب نکرده اند؛ هر چند که ما در صددهستیم که هرچه زودتر این استاندارد را با همکاری شرکت در چند بیمارستان ایجاد کنیم. ولی به صورت جسته و گریخته می شود ارائه چنین خدماتی را در برخی مراکز درمانی شاهد بود.
* چه کشورهایی نمونه هایی نظیر کارخانه‌های سلولی دارند و ما آیا در حد آنها پیشرفته هستیم یا خیر؟
کشورهای انگلیسی زبان مانند امریکا، انگلیس و استرالیا جزء معدود کشورهایی هستند که کارخانه های مشابهی را دارند. البته مراکز ارائه خدمت چه به صورت قانونی و چه به صورت کنترل نشده در کشورهای زیادی وجود دارد. به عنوان مثال تنها در امریکا بیش از ۱۵۰۰ مرکز ارائه دهنده خدمات سلولی وجود دارد که اغلب مجوز قانونی هم ندارند. به خاطر مشکلات اخلاقی که در برخی کشورها وجود دارد، خیلی از کشورها دیر شروع به تحقیقات در این زمینه کردند. کشورهای آمریکا، اروپا و ژاپن، کشورهای آسیای شرقی که قطب‌های این حوزه هستند، این اقدامات را انجام داده‌اند.
اروپایی‌ها به دلیل مشکلات اخلاقی در زمینه سلول‌درمانی آنچنان پیشرفت نکرده‌اند. به صورت عمده کشورهای انگلیسی زبان آمریکا و کانادا جزء کشورهایی هستند که هر کدام از کارخانه سلولی را در کشورشان دارند.
*ظرفیت پذیرش سلول در کاخانه سلولی که قرار است راه اندازی شود به چه صورتی است؟ این در مقایسه با سایر کشورها که چنین کارخانه ای دارند چگونه است؟
ظرفیت این کارخانه سلولی در ایران پذیرش ۱۰ بیمار در روز است که می توان گفت سالانه ۳۵۰۰ نفر مورد پذیرش قرار می گیرند. این ظرفیت نسبتاً خوب حتی در سطح جهانی است.
*نوید شروع فعالیت کارخانه سلولی را برای چه زمانی به ما می دهید؟
تا چند وقت آینده وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به این کارخانه خواهند آمد که تحقیقات خود را راجع به عملکرد کارخانه شروع کنند و ممکن است تحقیقات آنها یک پروسه سه ماهه باشد. محل تولید و محصول مورد تائید قرار می‌گیرد و بعد از آن به صورت صنعتی این کارخانه آغاز به کار می‌کند.
*در ابتدا اشاره کردید بیماری های پوستی مانند لک و پیس هم با محصولی که تولید شده قابل درمان است، راجع به روند درمان این بیماری توضیحاتی می دهید؟
«ریکالر سلول» در بیماران مبتلا به لک و پیس استفاده می‌شود که از سلولهای پوستی به دست آمده و بعد از اخذ نمونه پوست، محصول نهایی بدون کشت فراوری شده و برای تزریق زیر پوست در ناحیه لک و پیس ارسال می شود. این درمان در بیماران مقاوم به درمان در سه تا چهار ماه باعث برگشت رنگ به محل آسیب دیده می‌شود.
*چین و چروک چطور؟
«رینیودرم سل» محصول دیگری است که باعث اصلاح چین و چروک ناشی از پیری به صورت طولانی مدت یعنی حداقل چهار سال خواهد شد. ترکیب این محصول سلولهای فیبروبلاست کشت شده پوستی است.
*آیا تاکنون برنامه ای برای انتقال تکنولوژی هم داشته اید؟
مالزی و کره‌جنوبی از جمله کشورهایی هستند که در صدد هستیم انتقال دانش فنی را داشته باشیم. انتقال دانش فنی درآمد بیشتری دارد تا اینکه مستقیما محصول صادر شود.
مردم چگونه می توانند به مرکزی معتبر برای سلول درمانی مراجعه کنند؟
رویان و مراکز دیگر می‌توانند راهنمایی کنند.
*گویا تحقیقاتی در دست اجرا دارید که علاوه بر این بیماریهایی که گفتید، گستره سلول درمانی را افزایش می دهد. به عنوان مثال بیماری های چشمی؛ آیا می توان امیدوار بود که بیماران مبتلا به بیماری های چشمی با این روش جدید بهبود می یابند؟
در درمان بیماری های مربوط به قرنیه به مرحله درمان رسیده ایم و همچنین برای سوختگی های قرنیه این امکان وجود دارد تا سلول بنیادی کشت داده شود به شرطی که یک چشم سالم باشد و از چشم سالم سلول بنیادی بگیریم، کشت دهیم و در راستای درمان چشم دچار سوختگی شده گام برداریم. این در مرحله درمان است. معمولا مواد شیمیایی صنعتی باعث سوزاندن قرنیه چشم می شود و بیشتر در کارگران این موضوع دیده می شود. البته که در مورد شبکیه چشم اقداماتی انجام داده ایم ولی هنوز نتیجه نگرفته ایم. شبکه چشم از قرنیه پیچیده تر است.
*بیماری های دیگر مثل دیابت چطور؟ آیا می توان امیدوار بود که در آینده دیابت هم به واسطه سلول های بنیادی قابل درمان خواهد شد؟
دیابت هم مانند شبکیه چشم خیلی پیچیده است؛ زخم های دیابت را شاید بتوان زودتر به نتیجه رساند. برای دیابت باید منتظر باشیم.
*آیا ما می توانیم در آینده ای نه چندان دور بگوییم عامل اصلی درمان بیماری ها سلول درمانی باشد؟
خیر، هر تکنولوژی تا وارد پزشکی می شود ۲۰-۱۰ بیماری را درمان می کند و بعد یک تکنولوژی دیگر پا به عرصه می گذارد. تکنولوژی بعدی مهندسی بافت است که اندام و یا عضو در آزمایشگاه تولید می شود و پیوند داده می شود این علم در سال ۲۰۵۰ نمود پیدا می کند و یکی از شغل های برتر خواهد بود.
*آیا تحقیقاتی برای درمان بیماری های عصبی مانند ام اس و کلیه انجام داده اید تا به سلول درمانی این بیماری های منجر شود؟
بله در خصوص بیماریهای عصبی، ام‌اس، کلیه و سرطان نیز تحقیقاتی انجام دادیم و می‌توانیم سرطان را با سلول‌درمانی درمان کنیم. درمان قطعی که به هیچ عنوان وجود ندارد. از نظر تئوری سلول تزریق شده می‌تواند جایگزین بافت‌های از بین‌رفته باشد. سلول‌درمانی در همه بیماریهایی که بخشی از بافت بدن از بین می‌رود، به کار برده می‌شود مانند ام‌اس، فلج مغزی، نخاعی، نارسایی کبدی و ... همه ارگان‌ها می‌توانند از سلول‌درمانی استفاده کرد.
همه این تحقیقات در حال انجام است ولی پزشکی وقتی از تئوری حرکت می‌کند تا به بالینی برسد، زمان می برد.
*در خصوص سرطان بیشتر توضیح می دهید؟ آیا تحقیقات در این زمینه در کشور انجام گرفته که بتوان این امید را در بیماران سرطان به وجود آورد که در آینده نزدیک با سلول بنیادی درمان خواهند شد؟
بحث سرطان با بقیه بیماریها کمی متفاوت است. سرطان خود به نوعی بیماری تکثیر شونده بیش از حد سلولی است. بدن ما هر روز میلیون‌ها تقسیم سلولی را انجام می دهد که در حین برخی از این تقسیمات اتفاقی می افتد که نتیجه آن از کنترل خارج شدن تکثیر سلولی است.ولی سیستم ایمنی بدن با شناسایی این سلول ها به عنوان سلول بیمار و یا غیر خودی آن را از بین می‌برد حال به هر دلیلی سیستم ایمنی ضعیف شود و یا قادر به شناسایی این سلولهای معیوب نشود، سلول ها فرصت تکثیر لجام گسیخته را پیدا می کنند و بیماری سرطان ایجاد می‌شود.
شیمی درمانی هر چند می تواند با از بین بردن سلول های در حال تکثیر تا اندازه ای بیماری را کنترل کند ولی قادر نیست که همه سلول های سرطانی به خصوص سلول هایی که از تکثیر کمتری برخوردار هستند از بین ببرد. بنابراین چند وقت شاهد عود بیماری با شدت بیشتری خواهیم بود که به اغلب داروهای موجود در بازار نیز مقاوم هستند.
یکی از روش های درمانی در این بیماران پیوند سلول های ایمنی و مغز استخوان از یک دهنده سالم برای ایجاد سیستم ایمنی کارآمدتر در مقابل سرطان است که به این روش پیوند مغز استخوان گفته می‌شود. هرچند این کار می تواند به درمان کامل بیمار در برخی از موارد منجر شود ولی به دلیل عوارض استفاده از آن محدود است. با این حال بیش از ۵۰ سال است که در دنیا از این روش استفاده می‌شود.
در روش جدید ایمنوسل تراپی، سلول های ایمنی در خارج از بدن با تغییرات ژنتیکی به گونه ای آموزش داده می شوند که بتوانند به صورت موثری سلول های سرطانی را بعد از تزریق شناسایی کرده و از بین ببرند. این روش که از چند سال گذشته با یک سرمایه گذاری هنگفت ۵ میلیارد دلاری در آمریکا شروع شده می تواند مشکل سرطان را تا اندازه زیادی حل کند و دردسر آن را در حد یک بیماری سرماخوردگی کاهش دهد.
خوشبختانه در کشور ما نیز زیرساخت های چنین تحقیقاتی وجود دارد و در حال حاضر ستاد سلول های بنیادی معاونت ریاست جمهوری، پژوهشگاه رویان، دانشگاه تربیت مدرس و شرکت دارویی برکت وابسته به ستاد اجرایی امام (ره) در این زمینه فعالیت های زیادی را انجام می دهند. با این حال نیازمند سرمایه گذاری بیشتر در این زمینه هستیم.
*آیا درمان قطعی با محصولاتی که اکنون برای سلول درمانی به تولید رسیده و تکنولوژی که در کشور توسط محققان پژوهشگاه رویان و سایر دانشگاهها و مراکز در مورد سلول های بنیادی صورت گرفته امکان پذیر است؟
لازم است بگویم هیچ‌کس از سلول درمانی و درمان‌های مبتنی به سلول انتظار معجزه ندارد. ما در پزشکی معجزه نداریم. انتظار معجزه در سلول درمانی هم همین‌طور است. اگر تبلیغی به شما گفت بعد از این درمان همانند روز اول می شوید مطمئنا بدانید که جز شیادی و یا کلاهبرداری هیچ قصد دیگری ندارند. تبلیغ معجزه همان دروغگویی است حتی اگر خلاف آن ثابت شود.
در واقع سلول درمانی در کنار دارودرمانی می‌خواهد کیفیت زندگی بیماران را بهتر کند ولی راحت‌تر و موثرتر و ماندگارتر.
*آقای دکتر اقدمی، تا اینجا که صحبت هایی در خصوص سلول های بنیادی، میزان پیشرفت کشور و مقایسه سایر کشورها با ایران داشتید؛ همچنین در این میان به خوبی راجع به درمان برخی بیماریها با سلول های بنیادی اشاره کردید؛ بد نیست بدانیم اگر به عقب برگردید همین مسیر را پیش می روید؟
اگر به عقب برگردم همین مسیر را
انتخاب می کنم، من پزشکی خواندم و می توانستم این را ادامه دهم و به بالین
بروم و هر روز تعداد زیادی از بیماران را درمان کنم اما به اینکه تحقیقات
پایه ای را ادامه بدهم علاقه مند بودم. چون یک تحقیق منجر می شود که یک
پروسه درمانی تبیین شود و این پروسه تعداد بیشتری از بیماران را به مرحله
درمان می رساند.
منبع: مهر
