چند سالی است که مدعیان زیادی در ارتباط با رتبه نخست ایران در فرار مغزها صحبت می کنند و تنها مدرک قابل ارائه آنها استناد به گزارش صندوق بین المللی پول در سال 2009 میلادی است. با بررسی در این ارتباط متوجه می شویم که صندوق بین المللی پول هیچ گزارشی در سال 2009 در این ارتباط منتشر نکرده است و استناد به چنین گزارشی تنها یک حرکت ژورنالیستی است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، در حالی که هر ساله گزارش های مربوط به آمار مهاجرت توسط ارگان های بین المللی از جمله سازمان ملل متحد ارائه می شود چند سالی است که مدعیان زیادی در ارتباط با رتبه نخست ایران در فرار مغزها صحبت می کنند و تنها مدرک قابل ارائه آنها استناد به گزارش صندوق بین المللی پول در سال 2009 میلادی است. با بررسی در این ارتباط متوجه می شویم که صندوق بین المللی پول هیچ گزارشی در سال 2009 در این ارتباط منتشر نکرده است و استناد به چنین گزارشی تنها یک حرکت ژورنالیستی است. تنها گزارش این صندوق در ارتباط با مهاجرت نخبگان، به سال 1999 باز می گردد که به تحلیل روشی برای محاسبه این مهم اقدام و از آمار اداره مهاجرت ایالات متحده آمریکا در سال 1990 برای بررسی این روش استفاده کرده است. استناد به گزارش کذب مذکور (سال 2009) در حالی صورت می گیرد که گزارش های اداره مهاجرت ایالات متحده آمریکا، اروپا و کانادا و بسیاری از کشورهای دیگر همه ساله در دسترس است و ایران در این گزارش ها جزو کشورهای مهاجرفرست محسوب نمی شود. در ادامه، گزارش یکی از نشریات آمریکایی در واشنگتن در ارتباط با تحلیل موضوع ارائه می شود.
مقاله چاپ شده در مجله بین‌المللی ایران تایمز (واشنگتن) با تاکید بر این مسئله که گزارش‌ها در خصوص اینکه ایران بیشترین میزان فرار مغزها را دارد از واقعیت فاصله زیادی دارد، می‌گوید: برخی رسانه‌های ایرانی ادعا می‌کنند که ایران بدترین آمار را در خصوص فرار مغزها در میان تمامی کشورهای دنیا دارد. ولی در حقیقت این ادعا صحت ندارد.
در این مقاله همچنین آمده است: گزارش‌های خبری متعددی با استناد به بررسی‌های صندوق بین المللی پول، نشان می‌دهد که ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیاری از دانش‌آموختگان خود را بر اثر پدیده فرار مغزها از دست داده است. حتی روزنامه نیویورک تایمز نیز اخیرا با استناد به گزارش‌های رسانه‌های ایران در این خصوص مطالبی را به چاپ رسانده است. مشکل اینجاست که آمار‌های ارائه شده در این گزارش‌ها به هیچ وجه معتبر نیست و کذب محض است.
در ماه دسامبر سال 2001، خبرگزاری و تلویزیون دولتی ایران به همراه چند روزنامه صبح تهران گزارش دادند که بر اساس گزارش اخیر صندوق بین المللی پول، ایران از لحاظ از دست دادن استعدادهای علمی، در میان 61 کشور دنیا بدترین وضعیت را دارد.
سندی برای پیشتازی ایران در فرارمغزها وجود ندارد
حقیقت این است صندوق بین المللی پول، گزارشی در خصوص فرار مغزها منتشر کرده است اما گزارش مذکور، دو سال و نیم قبل تر در ماه ژوئن 1999 منتشر شده است. مهم تر آن است که در گزارش مذکور اشاره‌ای به اینکه ایران بدترین وضع را در زمینه پدیده فرار مغزها دارد نشده است. در جدولی که در گزارش آمده است ایران رتبه 11 را در میان 61 کشور کسب کرده است. همچنین ایران رتبه 13 را در میزان مهاجرت دانشجویان به کشور ایالات متحده را داشته است.
دو نگارنده گزارش مذکور بیان داشته‌اند که این گزارش بسیار مقدماتی بوده و اطلاعات کمی در این خصوص وجود داشته است. آنها همچنین کشورها را به جمع آوری اطلاعات مفید بیشتر در این زمینه ترغیب کردند.
در این گزارش بیان شد که تنها آمار قابل قبول استفاده شده مربوط به سرشماری سال 1990 ایالات متحده بوده که در آن نام کشور، محل تولد و میزان تحصیلات پرسیده شده بود. سپس محققین نتایج این سرشماری را با تعداد افراد دارای تحصیلات دانشگاهی از 61 کشور در حال توسعه تطبیق دادند.
8 کشور از دوازده کشوری که میزان بالاتری از مهاجر به ایالات متحده امریکا داشتند یکی از قاره امریکا، سه کشور از قاره افریقا و یک کشور از حوزه پاسیفیک (فیجی) بوده است.
کشور ایران، به عنوان جامعه ای بزرگ، مدرن و منحصر به فرد است. بیش از نیمی از جمعیت تحصیل کرده چهار کشور گویان، جامائیکا، گامبیا و ترینیداد و توباگو به ایالات متحده امریکا مهاجرت کرده‌اند. این کشورها با این میزان مهاجر در طبقهبندی جداگانهای نسبت به سایر کشورها قرار گرفته‌اند.
این مطالعه بیان می‌دارد اطلاعات کمی در خصوص میزان فرار مغزها به تمامی کشورهای توسعه یافته وجود دارد. منظور از کشورهای توسعه‌یافته 22 کشور عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) است.
در این گزارش کشوری با میزان 27 الی 46 درصد فرار مغز وجود نداشت. 8 کشور دیگر که دارای درصدهای قابل توجهی بودند به این ترتیب هستند: ترکیه، سنگال، الجزایر، ترنیداد، گامبیا، تونس، جامائیکا و گویان که بالاترین میزان فرار مغز ها را با 77.5 درصد به خود اختصاص دادند.
مسعود
