پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی روز شنبه در مراسم اختتامیه سی و یکمین جشنواره بین المللی خوارزمی، با بیان اینکه ایران بزرگ، در طول تاریخ منشاء تمدن، علم و دانشوری بوده است، گفت: دانشگاه همواره در تحولات سیاسی و اجتماعی نقش اساسی داشته و دارد.

 دکتر روحانی با ابراز خشنودی از حضور در جمع اصحاب علم و برگزیدگان این رویداد علمی، گفت: ایران کشوری است که در دو مقطع پیش از اسلام و پس از اسلام نقشی ارزنده در تولید و رشد علم و ایجاد و پرورش تمدن بشری داشته است.

رئیس جمهور افزود: پیش از اسلام در ایران باستان صاحب‌نظران، اندیشمندان، هنرمندان، معماران و عالمانی در این کشور داشتیم که با خلق تمدنی در خور رقابت با تمدن‌های بزرگ و باستانی آن زمان مثل تمدن مصر، چین و یونان  خلق ، ایران را به کشوری بزرگ که اندیشه، حرف، برنامه و مراکز علمی و دانشوری برجسته داشت، تبدیل کرده بودند.

دکتر روحانی در توضیح مقطع دوم و پس از اسلام، ‌اظهار داشت: اساساً اسلام نه تنها پیروان خود را به علم و دانش دعوت می‌کرد، بلکه این مکتب با امر به خواندن آغاز شد. اسلام آیینی است که به علم و دانش مزیت بخشیده و برای آن برتری قایل است.

رئیس جمهور تصریح کرد: اسلام در دوره‌ای که باسواد بودن در شبه جزیره عربستان مزیت به حساب نمی‌آمد و اشراف و بزرگان در آن دوره سواد نداشتن  را برای خود مزیت می‌دانستند و حتی باسوادی را برای خود عار می‌دانستند، برای علم و دانش مزیت و برتری قایل شد و به پیروان خود آموخت که باید علم را از هر کجا که مقدور است، آموخت.

علم محدودیت ندارد

دکتر روحانی با اشاره به اینکه اسلام تأکید دارد که برای علم و دانش نمی‌توان مرز و محدودیت قایل شد، تصریح کرد: علم، علم است و به نوع تفکر و ایدئولوژی وصل نمی‌شود. عده‌ای در کشور ما سال‌ها وقت صرف کردند تا ریاضی و شیمی و فیزیک اسلامی درست کنند؛ ایشان پول، وقت و امکانات زیادی صرف کردند، اما حاصلی به دست نیاوردند.

رئیس جمهور خاطر نشان کرد: این عده حتی تلاش کردند، علوم را در دسته‌بندی‌های علوم مرتبط با دین و علوم ضددینی و یا علوم سنتی و جدید تقسیم‌بندی کنند و اصرار داشتند که نباید علوم جدید را بپذیریم و می‌گفتند ما هر چه از علم نیاز داریم می‌توانیم از حوزه‌های علمیه به دست بیاوریم و لذا نیازی به دانشگاه نداریم.

دکتر روحانی با بیان اینکه امروز دیگر این تفکرات در جامعه ما طرفداری ندارد، اضافه کرد: عده دیگری بودند که سعی داشتند ثابت کنند، آغاز و منشأ همه علوم از اسلام بوده است و برای ربط دادن هر شاخه‌ای از علم به اسلام به دنبال آیه و روایت می‌گشتند.

رئیس جمهور اظهار داشت: این باور نیز صحیح نیست و ما تأکیدات موکد پیامبر اسلام(ص) را داشتیم که پیروان اسلام را به علم‌آموزی از هر نطقه جهان تشویق می‌کردند. بنابراین هرگونه تلاش برای تقسیم‌بندی علم محکوم به شکست است. اساساً اینکه شاخه‌ای از علم را به جنبه‌ای از دین وصل کنیم برای آن علم شأن و جایگاه ایجاد نمی‌کند و اگر آن را به دین وصل نکنیم هم چیزی از ارزش آن کم نخواهد شد.

دکتر روحانی تصریح کرد: دین یک نگاه، رویکرد و تفکر بلند برای هدایت زندگی بشر است که علوم مختلف در ذیل آن تعریف می‌شوند و علوم از لحاظ اهداف و نتایج آنها البته به دو دسته کلی قابل تقسیم هستند. یک دسته که علم را بر مبنای تفکر مادی ابزار سلطه و اعمال قدرت بر دیگران می‌داند و دسته دیگر که علم را در خدمت رشد و تعالی انسان ها می‌خواهد.

رئیس جمهور گفت: در تفکر مادی علم وسیله‌ای برای قدرت یافتن و سلطه بر دیگران است و بر این مبنا همه علوم از سیاست تا فیزیک و شیمی بر مبنای تفوق یابی تعریف می‌شوند که امروز نیز شاهد توجه و توسعه به این رویکرد از علم در بسیاری از مراکز سیاسی دنیا هستیم.

دکتر روحانی با بیان اینکه البته طبیعی است که علم باعث توانمندی می‌شود، افزود: مهم این است که از توانمندی و قدرتی که در نتیجه رشد علمی حاصل می‌شود در چه جهت و به چه منظوری استفاده می‌شود، اگر از این قدرت برای توسعه سلطه بر دیگران استفاده شود، این علم اسلامی به حساب نمی‌آید.

رئیس جمهور اظهار داشت: علم مطلوب در خدمت رفاه و پیشرفت بشر و حل مشکلات جامعه است و به دنبال شناخت خالق جهان قواعد طبیعت و روابط صحیح میان انسان‌هاست و به این معنا هر علمی که در خدمت به تعالی بشر باشد، اسلامی است.

دکتر روحانی تصریح کرد: خداوند در قرآن آنجا که می‌خواهد مزیت انسان بر دیگر مخلوقات را معلوم کند به قدرت علم‌آموزی و فراگیری بشر و بیان و توضیح این آموخته‌ها اشاره می‌کند.

رئیس جمهور با بیان اینکه نسبت علم با دین ، برمبنای اهداف هر علم تعیین می شود، خاطر نشان کرد: هرگونه تقسیم‌بندی درباره علم، غیر از این صحیح نیست، چنانکه تقسیم‌بندی علم به علوم سوسیالیستی و علوم بورژوازی نیز شکست خورد. تفاوت علوم اسلامی و غیراسلامی صرفاً در اهداف و نتایج این علوم است، نه خود علم.

دکتر روحانی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه سومین مقطع از نقش‌آفرینی ایران در عرصه تولید علم و تمدن‌سازی با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده است، گفت: اینکه ما می‌توانیم سازنده یک تمدن بزرگ باشیم یا نه وابسته به برنامه‌ریزی دقیق و کار و تلاش فوق‌العاده است.

رئیس جمهور افزود: امروز برخی کشورهای آسیایی در زمینه پیشرفت علمی حرکت پرشتابی دارند و حتی در برخی زمینه‌ها با کشورهای غربی رقابت می‌کنند و بسیاری می گویند که پایان قرن حاضر با برتری علمی کشورهای آسیایی در عرصه علم مصادف خواهد بود.

دکتر روحانی اظهار داشت: خداوند این توانمندی را به ما ایرانی‌ها داده که بتوانیم تمدن‌آفرینی کرده و آن را در مسیر رشد و تعالی پرورش دهیم. ایران اولین کشور منطقه است که از دمکراسی و مردمسالاری  برخوردار شده و در برگزاری انتخابات پیشتاز است و یک مدل حکومت مردم‌سالار دینی به جهان ارایه کرده است.

پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در علم و توسعه انسانی

رئیس جمهور اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران در چهل سال گذشته پیشرفت‌های خوبی داشته و در توسعه انسانی گام‌های خوبی به جلو برداشته است. دانشگاه‌های این کشور هیچگاه عظمت و وسعت امروز را نداشته که 12 میلیون دانش‌آموخته دانشگاهی به جامعه تحویل داده و 4 میلیون دانشجو داشته باشیم. اینها اعداد و ارقام بزرگی هستند که در مسایل سیاسی ،  اجتماعی  و سرنوشت‌ساز کشور تأثیرگذار خواهند بود.

 دکتر روحانی تصریح کرد: از ابتدای نهضت اسلامی دانشگاه و حوزه در کنار هم بودند و دانشگاه همچون حوزه در پیروزی انقلاب اسلامی و در اداره جامعه پس از پیروزی انقلاب نقش اساسی داشته است.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه امروز نیز دانشگاه در برهه‌های مختلف نقش اساسی را در جامعه ایفا می‌کند، افزود: در جریان انتخابات‌های گوناگون در کشور، هنگامی که اساتید و دانشجویان وارد صحنه می‌شوند، همه جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

به رشد قابل توجه در فناوری‌های پیشرفته دست یافته‌ایم

دکتر روحانی با اشاره به اینکه رتبه شانزدهم رشد دانشگاه‌های کشور و پیشرفت‌هایی که در برخی فناوری‌های نو به طور قابل ملاحظه به دست آمده که می‌تواند ما را به مرحله رقابت با کشورهای صنعتی جهان برساند، افزود: خوشبختانه امروز در رشته‌های های تک، سلول‌های بنیادی، ژنتیک، علوم فضایی، هسته‌ای، آی‌سی‌تی و بیو و نانوتکنولوژی، جزو کشورهای پیشرفته جهان هستیم.

رئیس جمهور با بیان اینکه امروز جوانان این کشور، اراده و انگیزه لازم برای رسیدن به پیشرفت  دارند، اظهار داشت: دولت باید محیط لازم را ایجاد کند و اگر می‌خواهیم کشور پیشرفته در علم و فناوری باشیم، محیط علمی باید برای پژوهش آزاد باشد.

دکتر روحانی افزود: اساتید در دانشگاه‌ها باید بتوانند راحت‌تر نظرات خود را به صورت آزادانه بیان کنند؛ البته این به معنای آن نیست که بخواهند در دانشگاه ترویج مسایل سیاسی داشته باشند، چرا که محل ترویج مسایل سیاسی کلاس درس و دانشگاه نبوده بلکه احزاب است. استاد از لحاظ علمی باید آزاد باشد تا هر نظری که به آن رسیده را در تمامی علوم چه حقوق، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و غیره عالمانه و آزادانه بیان کند. اگر استادی مجبور شد در بیان نظر، خود را سانسور کند، مشخص است که در  شیوه‌های خود مشکل داریم.

ضرورت ایجاد زمینه مساعد پژوهش

رئیس جمهور با بیان اینکه باید در پژوهش آزاد باشیم و نباید هدف پژوهش را از ابتدا تعیین کنیم، خاطر نشان کرد: در رابطه با یک نظریه، فرضیه و چارچوبی که مطرح می‌شود، تحقیق لازم صورت گیرد تا نتیجه مشخص شود، نه اینکه از پیش هدف یک پژوهش مشخص باشد.
 دکتر روحانی ادامه داد: خداوند به ما استعداد و انگیزه لازم را عطا کرده و جوانان مشتاقانه در این مسیر حضور دارند و باید دولت، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه‌ها، مجلس و دستگاه قضایی دست به دست هم داده و  محیط مناسب را برای انجام پژوهش و آزادی در علم در دانشگاه‌ها بوجود آورد، اگر اینطور شد، پیشرفت در کشور، تحرک و سرعت می‌یابد.

رئیس جمهور با تأکید بر ضرورت ارتباط با مراکز علمی جهان برای پیشرفت در موضوعات مختلف علمی، گفت: هیچ کشوری با انزوا به رشد و پیشرفت دست پیدا نخواهد کرد، اگر روابط علمی خود را با دنیا محدود کنیم هیچ فایده‌ای برای ما نخواهد داشت.

دکتر روحانی افزود: اگر دانشجویی می‌خواهد در سمیناری در خارج از کشور حضور پیدا کند، نباید قبل و بعد از حضور، او را مورد سوال و جواب قرار دهیم چرا که در دنیای علم این حرف‌ها وجود ندارد و در رشته‌های تخصصی باید بتوانیم با دنیا تعامل کنیم؛ این بسیار نادرست است که به اساتید و پژوهشگران مشکوک باشیم.
رئیس جمهور اظهار داشت: اساتید، دانشجویان و پژوهشگران ما به دین، فرهنگ، کشور و آینده ملت خود علاقه مند هستند و سختگیری‌های بی‌جا باید از مسیر فعالیت آنها کنار رود.

دکتر روحانی افزود: اگر با دنیا و مراکز تحقیقاتی جهان تعامل خوبی داشته باشیم و پروژه‌های مشترک را تعریف و به نتیجه برسانیم سریع‌تر به اهداف خود دست پیدا خواهیم کرد. باید از آنچه  دنیا به آن رسیده استفاده کرده و آن مسیر را ادامه دهیم.

توجه به مشکلات کشور در تحقیق‌ و پژوهش

رئیس جمهور با اشاره به اینکه باید در تحقیق‌ها و پژوهش‌ها مشکلات روز کشور و تحقیقات کاربردی که این مشکلات را به نتیجه برساند مد نظر قرار دهیم، افزود: ما امروز در کشور مشکلات فراوانی نظیر آلودگی هوا داریم که مردم با آنها مواجه‌اند و ناچار می‌شویم روزهایی مدارس را بخاطر آلودگی هوا تعطیل کنیم و این در حالی است که این مشکل قابل حل است و باید پژوهشگران، دانشگاه‌ها و اندیشمندان دست به دست هم داده و راه‌حل و منشأ آلودگی را پیدا کرده و با آن مقابله کند.

دکتر روحانی با بیان اینکه صنعت ناقص باعث کاهش هوای تنفسی مردم شده است، گفت: مطمئناً همه منابع آلودگی مانند خودروها، ‌کارخانه‌ها و موتورها، قابل حل و یا برطرف شدن هستند که باید با پژوهش به راه‌حل این مشکلات دست پیدا کنیم.

رئیس جمهور با بیان اینکه مشکل ترافیک و آلودگی هوا در همه شهرهای بزرگ جهان وجود دارد، افزود: کاهش آلودگی‌ها یکی از موضوعات اولویت‌دار در دولت دوازدهم است که در بودجه سال آینده نیز منابع خوبی برای آن در نظر گرفته شده است و هر طرح و پژوهشی که بتواند موجب کاهش آلودگی هوا شده و هوای سالم را به ریه‌های مردم برساند و بتواند با گرد و خاک و ریزگرد مقابله کرده و در زمینه بهره‌وری آب و رفع مشکل کم‌آبی و بی‌آبی کمک کند، برای ما اولویت دارد.

دکتر روحانی با بیان اینکه در تحقیق و پژوهش باید مرز علم و دانش افراد مشخص و برای پژوهش در موارد خاص زمینه فراهم شود تا به اکتشافات و اختراعات مهم دست پیدا کنیم، گفت: ما در کشور مشکل زلزله داریم و شاید بشود بشر در مسیر پیشرفت علم و دانش به جایی برسد که زلزله را پیش‌بینی کند، اما امروز پژوهشگران ما می‌توانند در ساختن سازه مقاوم در برابر زلزله طراحی‌های خود را انجام داده و حرکت جدیدی را در این راستا سامان دهند.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه تاکنون تأکید بر این بود که دانشگاه باید پژوهش محور باشد و بتواند علم جدیدی را در اختیار بگذارد، گفت: دانشگاه نقال علوم گذشته نیست، بلکه برای خلاقیت و ابداع است؛ چرا که علم باید ما را به سخن، تحقیق، نتیجه و ابداعی جدید و نو برساند.

دکتر روحانی تأکید کرد: امروز دانشگاه ما باید علاوه بر پژوهش‌محوری در راستای حل مشکلات جامعه از جمله معضل اشتغال، کارآفرین هم باشد و آن دانشگاهی امتیاز دارد که همه فارغ‌التحصیلان آن پس از 2 سال بیکار نباشند.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه جذب دانشجو و دروس دانشگاهی، هنگامی که منجر به تولید کار و اشتغال در جامعه نشود، ایراد دارد، افزود: سازمان برنامه و بودجه در سال‌های آینده باید بودجه دانشگاه‌ها را بر مبنای کارآفرینی آنها اختصاص دهد.

ایجاد بازار کار بر مبنای پژوهش کارآفرین

دکتر روحانی افزود: امروز باید در کشور بازار کار بزرگی را ایجاد کنیم، چرا که استخدام دولتی بسیار محدود است و خود دولت هنوز به چابکی مورد نظر دست نیافته است؛ معیار پژوهش باید صنعتی شدن محصول و به دست آوردن بازار بوده و معیار دانشگاه‌ خوب باید کارآفرینی آنها باشد.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه پژوهش‌ها باید منتهی به تصرف بازار و صنعتی شدن و تجربی شدن بشود، اظهار داشت: دستیابی به این هدف نیاز به تجدید نظر در برنامه‌ها، کنکور دانشگاه‌ها، جذب دانشجو و چگونگی آمایش واحدهای دانشگاهی دارد.

 دکتر روحانی افزود: ما باید بر مبنای زمینه‌هایی که در کشور وجود دارد از علم و دانش و استعداد جوانان برای آینده کشور، استفاده کنیم.

رئیس جمهور خاطر نشان کرد: مطمئناً آینده بهتری در انتظار دانشگاه‌ها، پژوهش، فناوری و علم برای جوانان است و همه باید در این راستا تلاش و کوشش کنیم.