گستردگی و پیوستگی بدنههای آب در سطح کره زمین یک سیستم پیوسته تحرک ایجاد
کرده است، این سیستم پیوسته تحرک از طریق 9 گذرگاه راهبردی به هم متصل
میشود که سواحل مکران ارتباط مستقیم با 3 گذرکاه کلیدی آن دارد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، چه بسیار موضوعاتی که در اسناد و سیاستهای کلان به آنها پرداخته شده است اما توفیقی در آنها نداشته ایم. اینجاست که باید باورمان شود به #سندروم #سندونیسی مبتلا شده ایم و باید به دنبال بهبود برنامه ریزی کلان برویم! یکی از موضوعاتی که بسیاری از مسئولین عالی رتبه کشور بر آن تاکید کرده اند و اخیرا در سند برنامه پنج ساله ششم نیز به آن اشاره شده است، "توسعه اقتصاد دریایی جنوب کشور در محور چابهار – خرمشهر با تأکید بر سواحل مکران". سواحل مکران! "گنجی که باید اعتراف کنیم آن را کشف نکرده ایم". این منطقه در حال حاضر به دلایل مختلفی، جزء کم توسعه یافته ترین مناطق کشور است.
سواحل مکران ایران در جنوب خاوری کشور و از رأس الکوه در باختر جاسک تا خلیج گواتر در طول دریای عمان گسترده شده است. این سواحل به سبب قرار گرفتن در هارتلند انرژی، مجاورت با حوزه ژئوپلیتیک خلیج فارس، دسترسی به آبهای بین المللی، مجاورت با کشورهای حوزه دریای عمان و اقیانوس هند و مزیتهای ترانزیتی مناسب برای خشکیهای اوراسیا، دارای اهمیت استراتژیک فراوانی می باشد. از منظر مکانی این منطقه، مناطق ساحلی شمال دریای عمان را در بر می گیرد. مهمترین نواحی منطقه مکران، بنادر جاسک و چابهار می باشند. از استان سیستان و بلوچستان، شهرهای چابهار و کنارک و از استان هرمزگان شهرهای میناب، جاسک و سیریک در این منطقه قرار دارند.
مزیت ها...
1- یکی از اصلی ترین موارد مورد توجه در مورد منطقه مکران، اهمیت مرزهای دریایی آن است. گستردگی و پیوستگی بدنههای آب در سطح کره زمین یک سیستم پیوسته تحرک ایجاد کرده است، این سیستم پیوسته تحرک از طریق 9 گذرگاه راهبردی به هم متصل میشود که سواحل مکران ارتباط مستقیم با 3 گذرکاه کلیدی آن دارد.
2- ایران در مرکز بیضی راهبردی انرژی جهان قرار گرفته است و تنها کشوری است که بیشترین مزیت ترانزیتی را در این ارتباط دارد. در این منطقه بالغ بر 71 درصد از ذخایر نفت و 69 درصد از ذخایر گاز جهان قرار دارد. به صورت خاص انبار انرژی جهان در منطقه خلیج فارس قرار دارد. روزانه 17 میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز، 10 میلیون بشکه از تنگه مالاکا و حدود 3 میلیون بشکه از تنگه بابالمندب و کانال سوئز عبور میکند. بالغ بر 60% نفت و 45% گاز جهان در منطقهی خلیج فارس قرار دارد و ژاپن، هند، چین به منابع انرژی ایران وابسته اند.
3- می توان گفت 90% صادرات و 85% واردات کشور و یک سوم حمل و نقل دریایی کالا از طریق اقیانوس هند در نزدیکی منطقه جنوبی ایران انجام میشود. همچنین دو سوم نفت خام جهان بوسیله کشتیهای تانکر حمل میشود و 3 گذرگاه راهبردی جهان در این منطقه واقع شده است.
4- یکی دیگر از مزیت های منطقه مکران، موافقتنامه کریدور حمل ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (که در شهریور ماه ۱۳۷۹ در سن پترزبورگ به امضای وزرای حمل و نقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسید) می باشد. این کریدور ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه از طریق ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب آسیا برقرار می‌سازد.
فارق از مسائل امنیتی، چرا نتوانستیم این منطقه را توسعه دهیم؟ چرا از ظرفیت های این بخش مغفول مانده ایم؟ این سوال، پرسش های دیگری به همراه دارد! اصلا رویکرد توسعه مناطق ما چیست؟ اینجاست که سیاست پژوهی ضرورت می یابد. اینجاست که بحث رجحان محتوای اسناد بر ساختار نگارش اهمیت می بابد! صرف نگارش سند کافی نیست، حفظ ظاهر کافی نیست، مهم اثربخشی و کارایی آن در پیاده سازی اهداف آن است که به واسطه محتوا دست یافتنی است. در مورد رویکرد توسعه مناطق، استفاده از ابزارهای مشابه برای توسعه مناطق متفاوت با قابلیت ها، ظرفیت ها، مسیر طی شده و گذشته متفاوت قطعا خطاست.
متاسفانه کشور ما دچار سندروم "من هم (METOO)" شده است. طبق این سندروم مناطق و کشورها در حوزه ها و فناوری هایی سرمایه گذاری می کنند که بسیار مشابه مناطق پیشرفته یا به عبارت بهتر ابرقدرتهاست و نگاه تبلیغاتی دارد و توسعه و سرمایه گذاری مبتنی بر ظرفیت های واقعی مناطق نمی باشد. متاسفانه مناطق و کشور ما نیز دچار این سندروم شده است و به جای توجه به ظرفیت ها و مزیت های منطقه ای، مسیر دیگران را طی می کند.
اینجاست که مشخص می گردد در حوزه منطقه ای و استانی، ما علاوه بر سندروم سندنویسی در سیاست گذاری، دچار سندروم "من هم" نیز شده ایم. این نوشتار مقدمه ای است بر ضرورت توسعه به خصوص توسعه علم، فناوری و نوآوری مبتنی بر ظرفیتها و مزیت های منطقه ای یا به عبارت بهتر توسعه نوآوری سازگار با مناطق...
*یونس محمدی (همکار شبکه ملی سیاست پژوهیSTI)
