صندوق
حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی برای جهت‌دادن به فعالیت محققان
نخبه کشور به سمت زمینه‌های متفاوت و مرزشکن علوم «اتاق علم» را راه
اندازی کرده است. به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، اتاق علم، اتاق رصد علم است. این مجموعه، با تفکر و
نظرهای دانشمندان ایران و جهان، علمی را دنبال می‌کند که شکل‌دهنده
تمدن‌های نوین و مؤثر در تولید ثروت و قدرت هوشمند است. این اتاق، با هوش
تحقیقاتی خود، پژوهش‌هایی را شناسایی و دنبال می‌کند که احتمال کسب جوایز
برتر علمی جهان را دارند تا بدنۀ علمی و پژوهشی کشور بتواند از آن در جهت
انجام تحقیقات مؤثر استفاده کند. افتخار این فعالیت و پژوهش‌ها، نشانۀ به
اهتزاز درآمدن پرچم علم کشور است. در همین راستا و به‌منظور بررسی آینده
علم در دنیا صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی، اتاقی
باعنوان «اتاق علم» تشکیل داده است تا وضعیت علم و فناوری را در حوزه‌های
مختلف جهان رصد کند.
چرا که در دنیای پیشرفته و رقابتی امروز، کشورهای
پیشتاز در علم با استفاده از ابزارهای بسیار پیچیده و دقیق، مسیر دانش و
پژوهش‌ها را شناسایی می‌کنند. این امر منجر به تغییر بنیادین در درک بشر از
جهان هستی و خلقت می‌شود و در معرفی فناوری‌های فوق مدرن برای آینده انسان
ها اثرگذار است تا بتواند از این‌راه، جامعه دانشمندان و متخصصان خود را
در تشویق و ترغیب به این نوع علوم و زمینه‌های پژوهشی فرامرزی و مرزشکن
یاری کند.
همچنین علم امروز از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است و این
پیچیدگی‌ها از درهمتنیدگی علوم مختلف، ناشی می‌شود. مثال‌های متعددی در
این زمینه وجود دارد مانند: درهمتنیدگی علوم‌زیستی با علوم‌‌فیزیک،
درهمتنیدگی علوم‌کامپیوتر و مخابرات با پدیدۀ شگفت‌انگیز کوانتوم یا
درهمتنیدگی علوم‌مغز و علوم شناختی با فناوری‌های پیشرفتۀ پردازش سیگنال.
رشته‌های تأثیرگذار امروز از درون تخصص‌های میان‌رشته‌ای شکل می‌گیرند و
از این منظر رصد علوم و دانش تمدن‌ساز که ثروت و قدرت را نیز با خود به
ارمغان می‌آورد، بسیار پیچیده و دشوار شده است. ایران نیز از این امر
مستثنا نیست بنابراین صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی با
کمک تیم متخصص خود، برای جهت‌دادن محققان نخبه کشور به سمت زمینه‌های
متفاوت و مرزشکن علوم، تصمیم به برپایی «اتاق علم» کرده‌است.
در این
راستا ماموریت هایی برای این اتاق تعریف شده است و آن شناسایی آن دسته از
علومی‌ست که آینده بشر را از هر جهت تحت‌تأثیر قرارمی‌دهد. در این رهگذر با
استفاده از استادان برجسته کشور و توسعه و کاربرد ابزارهای پیشرفته و نیز
با محوریت مسیر دانش و پژوهش‌های بنیادین، کمک شایانی به محققان نخبه و
جوان کشور خواهد کرد.
البته از مهم‌ترین رسالت‌های اتاق علم، شناسایی آن
دسته از دانش و پژوهش‌هایی است که آینده بشر عمیقاً به آن وابسته است. برای
شناسایی این دسته از علوم تاکنون سه مؤلفه در نظرگرفته‌‌اند نخست علومی که
داخل مرزهای کنونی دانش قرار نگرفته باشد و در فرامرز علم امروز یافت شود.
در مرحله بعد تسلط و احاطه به این علم، به تولید ثروت، قدرت و تمدنی
هوشمند منجر شود. همچنین این دسته از دانش‌ها، بهترین جوایز علمی جهان یا
بالاترین شاخص‌های تأثیرگذاری را با خود به ارمغان‌آورند. راه‌های پیشنهادی
اتاق علم برای دستیابی به شانس «مرزشکنی علمی» عبارت‌اند از: شناخت
الگوهای دستیابی پیشینیان به دستاوردهای مرزشکنانه، دنبال‌کردن روندهای
پژوهشی، شناخت ماهیت انقلاب‌های علمی و تحقیق‌های مرزشکن، شناخت افراد مؤثر
در جامعۀ علمی جهانی در جهت اجتماعی‌ترشدن تولید علم، تعیین اولویت‌های
پژوهشی براساس روندهای روبه‌رشد، قراردادن این اولویت‌ها در دسترس
سازمان‌های پژوهشی، نهادهای حمایت مالی و سیاست‌گذاران علم و فناوری از
طریق خبرنامه‌های منظم، همچنین تحقیقاتی که با اکتساب شاخص‌های تأثیر زیاد
منجر به کسب موفقیت‌های علمی در سطح بین‌المللی شود.
پس از تعیین
اولویت‌ها، ایجاد «سیستم مدیریت اطلاعات پژوهشی» در سطح ملی، می‌تواند باعث
هماهنگی‌های میان‌بخشی در زمینه پرداختن به اولویت‌ها شود. این امر موجب
می‌شود، برایند فعالیت‌های پژوهشی، هم در سطح سازمانی و هم در سطح ملی، به
سمت مشارکت بیشتر ایران پیش‌رود تا موجب درهم‌شکستن مرزهای دانش و ارتقای
موقعیت ایران در شاخص های بین‌المللی و کسب جوایز بیشتر توسط دانشمندان و
مؤسسات علمی‌پژوهشی ایرانی شود. مجموعه این فرایند را «هوش پژوهشی»
می‌نامند. هر چند عمده تلاش‌ها برای شناسایی روندهای رو به رشد خواهد بود
اما اقتدار علمی و هیبت و مهابت علمی یک کشور زمانی قابل ادعاست که در قدم
اول، خارج از روندهای پیشرو و گسترش‌دهنده حرکت نکنند و در گام بعدی بتواند
در بخش‌هایی از علم، زمینه های توسعه و پیشرفت را معرفی و ایجاد کند.
نمونه‌هایی از این‌دست، در دانشمندان معاصر ایرانی همچون «پروفسور لطف‌علی
لطفی‌زاده» مشاهده می‌شود که باعث شده‌است وی تا به امروز از نظر ارجاعات
علمی، دارای رتبۀ سوم جهانی و در سنجش علم به روش G-index دارای رتبۀ اول
جهانی باشد.
