یکی
از کاربردهای مهم فناوری نانو در حوزه پزشکی است که در این مقاله تلاش شده
است با معرفی پتانسیلهای کاربرد این فناوری راهی برای تحقیقات و استفاده
از آن فراهم شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، مراقبت پزشکی به تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری،
آسیب و اختلال جسمی و روحی و به حفظ، ترمیم بدن یا روح گفته می‌شود. فناوری
نانو به‌عنوان علمی جدید به یک نیروی محرکه در زمینه تمام علوم و خصوصاً
نوآوری در زمینه پزشکی تبدیل شده است. در این بخش به تأثیر فناوری نانو در
حوزه‌های مختلف سلامت و پزشکی پرداخته خواهد شد و از این طریق راهی را برای
تحقیقات و فعالیت شرکت‌های فعال در این حوزه فراهم می‌کند.
نظارت بر تناسب‌اندام
با
شنیدن مدیریت تناسب‌اندام و نظارت بر سلامت عمومی بدن به یاد گوشی‌های
هوشمند و دستبندهای موجود در بازار میافتیم. مواد نانو برای تولید ابزار
حساس و دقیق نظارتی رویکرد جدیدی را در نظارت دقیق بر سلامت عمومی جسم
فراهم می‌کند.
در میان مواد نانویی، استفاده از گرافن به خاطر خواص
انعطاف و هدایت بالای خود در لباس جهت نظارت بر سلامت می-تواند بسیار مهم
باشد. از برنامه های کاربردی در این مورد می توان موارد زیر را ذکر کرد:
در
بیمارستان با گذاشتن یک برچسب گرافنی چاپ شده RFID بر روی بازو می توان
ضربان قلب و دمای بدن بیمار را حس و به پزشک ارسال کرد. کارکنان بیمارستان
می توانند شرایط بیمار را به صورت بی سیم کنترل و مراقبت از آن را بسیار
ساده انجام دهند.
همچنین در خانه می توان حسگرهای گرافنی بدون باطری را
در لباس سالمندان جاسازی کرد. این حسگرها می توانند وضعیت سلامتی افراد
سالخورده را تشخیص و جمع آوری کنند و از این طریق از راه دور سلامت آنها را
کنترل کرد.
از موارد دیگر نظارت بر سلامت می توان به اندازه گیری سطح
گلوکز در مایع بین سلول های پوست، انقلابی در نظارت بالینی مانند آزمایش
های EKG و EEG، نظارت بر استقامت و تناسب اندام ورزشکاران و هشدار به
ورزشکاران در موارد پرخطر کاهش انرژی بدن، نظارت بر باکتریهای موجود در
دهان و تاثیر آنها بر دندان اشاره کرد.
تشخیص و پیشگیری
تشخیص
دقیق بیماری یکی از چالش‌های بزرگ پزشکی مدرن است و از این رو پزشکان را
قادر به شناسایی سریع‌تر بیماری می‌کند. انتظار می‌رود که فناوری نانو در
تشخیص بیماری‌های سلولی و حتی اجزای زیر سلولی با فنون تصویربرداری پیشرفته
و حسگرهای با عملکرد بالا کمک کند.
با تشخیص زودهنگام سرطان می‌توان از
پیشرفت آن جلوگیری کرد و جان افراد بیشتری را نجات داد. دانشمندان عقیده
دارند که سلول‌های توموری (CTC) که سلول‌های زنده مشتق از تومور هستند منشأ
متاستاز هستند. فناوری نانو می‌تواند در تشخیص این سلول‌ها و در آخر از
بین بردن آنها به درمان بیماری سرطان کمک کند.
دو نمونه از استفاده‌های
فناوری نانو در این زمینه عبارت‌اند از استفاده از یک تراشه نانولوله‌های
کربنی به‌جای استفاده از روش‌های مغناطیسی و میکرو سیال برای جداسازی CTC
ها که سلول‌های توموری را در خون منتقل می‌کنند و دیگری استفاده از یک پلت
فرم نانوسیلیکون برای جذب و آزادسازی این سلول‌ها است.
همچنین نقاط
کوانتومی در کاربردهای تصویربرداری استفاده می‌شوند و دانشمندان را به
مطالعه فرایندهای سلولی در سطح یک مولکول قادر می‌سازد. این ذرات می‌توانند
به‌طور چشمگیری در تشخیص سرطان استفاده شوند.
یکی دیگر از چالش‌های
عمده پزشکی مدرن، تشخیص پاتوژنها با نقطه نظر درمانی به‌ویژه در مناطق
فقیرنشین است. تشخیص زودهنگام باکتری‌ها در مواد غذایی برای جلوگیری از
شیوع بیماری‌ها و حفظ سلامت عمومی است.
متاسفانه روش‌های تشخیصی فعلی
مانند روش ISO 6579، فلورسنت آنتی‌بادی (FA)، آنزیم متصل به عوامل بیماری
(ELISA) یا واکنش زنجیره¬ای پلیمراز بسیار زمان‌گیر، سنگین و با حساسیت
محدود هستند و توانایی تشخیص باکتری در زمان حقیقی را ندارند.
فناوری
نانو برای حل این مشکل راه حل‌های مختلفی را پیشنهاد می‌دهد. حسگر بی‌سیم
مبتنی بر گرافن که مراقبت‌های بهداشتی را از طریق جمع‌آوری و انتقال به
پزشک انجام می‌دهد و از این طریق می‌توان ارزیابی جامعی را از وضعیت
مصرف‌کننده انجام داد.
راه دیگر شامل نانوذراتی است که می‌توانند خود را
به هر تعدادی از پاتوژن مواد غذایی به‌طور اختصاصی متصل کنند. حسگرهای
دستی که با نور فروسرخ یا مواد مغناطیسی کار می‌کنند می‌توانند حضور هر نوع
پاتوژن مضری را رصد کرد.
مزیت این روش در این است که می‌توان میلیون‌ها
نانوذره را در یک نانوحسگر قرار داد و حضور باکتری یا پاتوژن را با دقت،
سریع و در مقدار کم تشخیص داد. مزیت دیگر این نانوحسگرها توانایی دسترسی به
شکاف‌های کوچک که محل اختفای پاتوژن¬ها است را می‌توان نام برد.
