برخی کارشناسان اعتقاد دارند ارتباط سیستماتیک و ریشه‌دار متخصصان غیرمقیم جذب‌شده با مراکز علمی-تحقیقاتی بین‌المللی نباید در سایۀ حضور فیزیکی آنان در کشور مورد غفلت واقع شود.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری؛ حضور متخصصان غیرمقیم به عنوان سرمایه‌های ارزشمند انسانی و ارکان محکم برای توسعه و پیشرفت همه‌جانبۀ کشور، در چرخۀ خدمت‌رسانی به جامعۀ بومی یکی از رویکردهای اصلی بنیاد ملی نخبگان در سالهای اخیر بوده است و با تلاش‌ها و اقدامات انجام‌شده و همچنین ارائه تسهیلات متنوع، توانسته است تا حد قابل‌قبولی در این بخش به موفقیت برسد.
در این بین بسیاری اعتقاد دارند ارتباط سیستماتیک و ریشه‌دار این افراد با مراکز علمی-تحقیقاتی بین‌المللی نباید در سایۀ حضور فیزیکی آنان در کشور مورد غفلت واقع شود. به عبارت بهتر، مسیر فعالیت‌های نخبگانی متخصصان غیرمقیم در کشور باید به نحوی باشد که این افراد بتوانند با دیپلماسی علمی، از امکانات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و حتی اندوخته‌های متخصصان و محققان بین‌المللی برای رسیدن کشور به توسعه‌یافتگی بهره‌مند شوند.
در همین رابطه، نظر جمعی از نخبگان و سرآمدان علمی کشور را جویا شدیم:
رحیم حب‌نقی؛ رئیس دانشگاه ارومیه حضور متخصصان غیرمقیم را یکی از راه‌های توان‌افزایی گروه‌های تحقیقاتی قلمداد می‌کند و می‌گوید: این افراد سرمایه‌های ملی هستند و باید از آنان در جهت رشد و پیشرفت کشور استفاده شود. باید دانست، برای رسیدن به توسعۀپایدار به گسترش دیپلماسی علمی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی-تحقیقاتی معتبر دنیا نیاز است حال اینکه حضور متخصصان ایرانی کاربلد در این مراکز ضرورت ایجاد و گسترش تعامل را دوچندان می‌کند.
وی می‌افزاید: متخصص و محقق ایرانی غیرمقیم باید پیش از جذب شدن در فرهنگ‌های دیگر در چرخۀ پیشرفت کشور جذب شود؛ چراکه اساس عواطف و فعالیت‌های انسان ریشه در فرهنگ او دارد؛ پس باید تلاش شود متخصصان غیرمقیم در اسرع‌وقت در قالب گروه‌های پژوهشی بکار گرفته شوند تا کشور از دانش و دانسته‌های آنان منتفع شود.
حب‌نقی اعتقاد دارد: ایران، فرهنگی غنی دارد که می‌تواند به‌خوبی در تعاملات بین‌المللی خاصه در حوزه‌های علمی و تحقیقاتی از آن استفاده کند. تعریف پروژه‌های مشترک، گسترش همکاری در طرح‌های تحقیقاتی جهانی و افزایش همکاری‌های علمی علاوه بر اینکه زمینه‌ساز پیشرفت همه‌جانبۀ کشور و پویایی اقتصادی است، نقش بسزایی در اشاعۀ فرهنگ اصیل ایرانی دارد که این مهم به‌تنهایی زمینه‌ساز دستاوردهای بسیاری خواهد بود.
محمدرضا انصاری؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس با بیان اینکه نمی‌توان و نباید دور علم حصار کشید، برقراری ارتباطات علمی دوسویه را امری ضروری و اجتنابناپذیر برای رشد و توسعۀ علمی جوامع دانست و گفت: افزایش دیپلماسی علمی در عین حفظ استقلال علمی کشور، یک ضرورت است.
وی با اشاره به نقش مهم متخصصان غیرمقیم جذب‌شده در برقراری ارتباط با مراکز علمی-تحقیقاتی کشورهای توسعۀیافته، اضافه می‌کند: در واقع گرایش به برقراری ارتباط علمی با ایرانیان در همۀ کشورهای دنیا وجود دارد چراکه این ارتباط به‌همان میزان که برای ایران مفید است برای آنها نیز ارزش دارد؛ حتی در کشورهایی مانند امریکا که به ظاهر می‌خواهند با دید سیاسی جامعه علمی ایران را تحریم کنند، دانشگاه‌ها و مراکز علمی معتبر به حفظ ارتباط با جامعه علمی ایران اصرار و تأکید دارند. از سوی دیگر بسیاری کشورهای دیگر مانند کشورهای حوزه اسکاندیناوی، آلمان و ژاپن نیز گزینه‌های بسیار خوبی برای گسترش مبادلات علمی هستند.
انصاری ادامه فعالیت متخصصان غیرمقیم جذب‌شده در عرصه‌های بین‌المللی را یکی از ضروریات امروز جامعۀ علمی و کشور محسوب می‌کند و معتقد است: حضور در کنفرانس‌ها و سمینارهای بین‌المللی زمینه‌ساز ورود محققان و دانشمندان برجسته جهان به کشور را فراهم می‌کند. البته این مهم علاوه بر گسترش ابزارهای تحقیقاتی و امکانات آزمایشگاهی، تسهیل در صدور روادید و یا حمایت‌های مالی، به زیرساخت فرهنگی هم نیازمند است. حضور کوتاه‌مدت این افراد در کشور و شرکت در همایش‌ها و کنفرانس‌های دو-سه روزه امکان آشنایی آنان با توان، ظرفیت و قابلیت جامعه علمی کشور و همچنین فرهنگ اصیل ایرانی فراهم کرده و زمینه‌ساز حضور طولانی‌مدت این دانشمندان و محققان برجسته بین‌المللی خواهد شد.
حسین کرمی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی نیز با بیان اینکه جذب و تمرکز نظام‌مند و منطقی سرمایه‌های کشور روی مراکز علمی و تحقیقاتی تنها راهی است که می‌تواند کشور را به معنای واقعی به استقلال برساند، تصریح می‌کند: باید دانست استقلال تنها در بستر رشد علمی و جایگاه برتر علمی تحقق می‌یابد و دیگر موفقیت‌ها در زمینه‌های اقتصادی و نظامی و سیاسی و غیره وابسته به موفقیت‌های علمی است.
فوق‌تخصص آندویورولوژی با تأکید بر اینکه علم با تعصب بیگانه است، بر ضرورت بررسی تجربیات کشورهای پیشرفته اشاره می‌کند و می‌گوید: استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته راهی است که می‌تواند هزینه و زمان را کاهش دهد. از سوی دیگر، برقراری ارتباط علمی با محققان و دانشمندان بین‌المللی نیز افق‌های تازه‌ای را برای جامعه علمی کشور باز می‌کند خاصه اینکه این ارتباط از سوی متخصصان ایرانی که سال‌ها در آن مراکز و دانشگاه‌ها فعالیت کرده و توانسته‌اند توانایی خود را به اثبات رسانند؛ برقرار شود.
کرمی با اشاره به اینکه علم سیال است، یادآور می‌شود: گسترش دیپلماسی علمی، اقدامی دوسویه است که منافع آن به هر دو طرف می‌رسد. جامعه علمی ایران، امروزه در جایگاهی قرار دارد که گسترش ارتباط با آن، اقدامی سودبخش برای کشورهای پیشرفته است. بنابراین شرکت در کنفرانس‌ها و همایش‌های بین‌المللی چه در داخل کشور و چه در خارج از مرزهای ایران از الزامات علمی است. علاوه بر جذب و بکارگیری متخصصان غیرمقیم، حضور دانشمندان و اساتید برجسته بین‌المللی در کشور نیز می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در اعتلای جامعه داشته باشد که البته این مهم نیز مانند حوزۀ جذب متخصصان ایرانی غیرمقیم نیازمند فراهم‌کردن زیرساخت‌های و امکانات لازم و همچنین کاهش بروکراسی اداری و البته پرهیز از سیاست‌زدگی است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی تأکید می‌کند: تسهیل مسیر ورود متخصصان غیرمقیم به چرخۀ خدمت‌رسانی به کشور، یکی از نکات مهمی است که دولت به‌خوبی به آن واقف است. نمونه این اقدام را می‌توان حضور دکتر سمیعی در کشور دانست که ساخت بزرگترین مرکز تحقیقاتی و درمانی مغز و اعصاب جهان تنها یکی از نتایج این حضور است. به‌همین دلیل در مبادلات علمی، اولویت باید با ایرانیان غیرمقیم باشد چراکه علاوه بر جایگاه‌برتر در علم و دانش، عرق به ایران دارند و با قلب و روح خود آماده خدمت به این سرزمین گهربار هستند.
کرامت‌الله ایزدپناه؛ برگزیده جایزه علامه طباطبایی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز هم با بیان اینکه دیپلماسی علمی یک اقدام دوسویه است، اظهار دارد: علاوه بر حضور دانشگاهیان ایرانی در مجامع بین‌المللی، زمینه باید برای حضور فعال دانشمندان و محققان برجسته کشورهای دیگر در مراکز علمی-تحقیقاتی کشور فراهم شود تا بتوان از ظرفیت این افراد در قالب فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی و یا حتی تدریس به‌عنوان استاد مدعو بهره برد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز حضور متخصصان غیرمقیم جذب‌شده را فرصتی برای جلب مشارکت و همکاری بیشتر با متخصصان محققان بین‌المللی می‌داند و تصریح می‌کند: کاهش بروکراسی اداری و تسهیل در صدور روادید در کنار حمایت مالی و معنوی می‌تواند اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های کشور را برای دعوت از دانشمندان و محققان بزرگ جهان یاری دهد.
