مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان با تاکید بر اینکه روند بازگشت متخصصان ایرانی بهبود چشمگیری داشته است، گفت: زیست بوم کارآفرینی مهمترین زیر ساخت لازم برای بازگشت نخبگان است و معاونت علمی به همین مساله می‌پردازد.
پرویز کرمی دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه بنیاد ملی نخبگان در بررسی و پیمایش اخیر خود مهاجرت نخبگان کشور را مورد بررسی قرار داد گفت: این بررسی‌ها نشان می‌داد مهاجرت رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰۰ کنکور سراسری در رشته ریاضی حدود ۲۲ درصد، مهاجرت قطعی رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰۰ کنکور سراسری در رشته علوم‌تجربی در حدود ۳ درصد، علوم انسانی حدود ۱۲ درصد و در بین برگزیدگان المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست‌شناسی حدود ۵ درصد کاهش پیدا کرده از طرفی روند بازگشت متخصصان ایرانی بهبود چشم گیری داشته است.
بازگشت ۱۴۰۰ نفراز نخبگان غیر مقیم از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا
مشاور علمی وفناوری رییس جمهوری ادامه داد: از مدتی پیش طرحی برای جذب دانشجویان ایرانی خارج از کشور آغاز شد؛ طی این مدت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری توانست حدود یک‌هزار و چهارصد نخبه را به کشور باز گرداند که اغلب آن‌ها در بهترین دانشگاه‌های جهان تحصیل کرده‌اند و این نشان دهنده روند معکوس مهاجرت دانشمندان و بهبود زیرساخت‌های کشور در اکوسیستم نوآوری و فناوری است؛ این بخشی از طرحی است که ما نام آن را شکار مغزها گذاشته ایم.
کرمی درباره زیست بوم کارآفرینی تصریح کرد: این طرح نشان داد که زیست بوم کارآفرینی مهمترین زیرساخت لازم برای بازگشت نخبگان است و معاونت علمی قصد دارد به همین مساله بپردازد؛ بر اساس گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۹، ایران در تولید علم و در حوزه‌هایی مثل فناوری نانو، مهندسی پزشکی، زیست مهندسی، زیست مواد و غیره به رشد خوبی دست پیدا کرده است.
بهبود 4 رتبه ای ایران در شاخص جهانی نوآوری در سال جاری
دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه بیان کرد: با حمایت‌های معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری شاخص کسب وکار در ایران طی سال گذشته بهبود ۴ رتبه‌ای را تجربه کرده است؛ در ابتدای دولت یازدهم رتبه ما ۱۲۰ بود وامسال 61 شد این سال پنجم است که کاهش رتبه داریم که این نتیجه کار دانشگاه ها، مراکز نوآوری پژوهش، کسب و کار‌های نوپا و شرکت‌های دانش بنیان و سرمایه گذار‌های خطر پذیر است.
کرمی یادآوری کرد: برخی عمدا به اشتباه این جمله را تکرار می‌کنند که المپیادی‌های کشور را ترک کرده‌اند و هیچ کدامشان در ایران نیستند؛ زمانی که فردی در المپیاد قبول شود قطعا به فکر تحصیلات تکمیلی در خارج از کشور می‌افتد، اما باید بعد از چند سال علاقه آن‌ها به بازگشت بررسی شود؛ کسانی که در المپیاد مقام آورده‌اند قطعا علاقه به ادامه تحصیل در بهترین دانشگاه‌های دنیا دارند، اما نباید شرایط طوری تغییر کند که علاقه‌ای به بازگشت به کشور را نداشته باشند و برنامه‌های ما در کشور به سمت جلب آن‌ها و نگاه داشت نیروی انسانی متخصص در کشور است.
کاهش مهاجرت دانشگاهیان صرفا در آمار و ارقام خلاصه نمی‌شود و می‌توانید آن را به چشم ببینید؛ هزاران نفر از دانشجویانی که کشورشان را ترک کرده بودند حالا عزمی جدی برای خدمت رسانی به وطنشان پیدا کرده‌اند؛ تاسیس پارک‌های علم و فناوری و مراکز نوآوری وحضور حامیان مالی بخش خصوصی برای شرکت‌های دانش بنیان نشان از این اقدام مثبت دارد.
کاهش قابل توجه مهاجرت دانشجویان
مشاور رییس بنیاد ملی نخبگان در ادامه از کاهش قابل توجه مهاجرت نخبگان به دیگر کشورها خبر داد و گفت: مهاجرت رتبه های یک تا 1000 کنکور سراسری در رشته ریاضی در 5 سال گذشته حدود 60 درصد به حدود 8 درصد کاهش پیدا کرده است.
دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ادامه درباره درباره وضعیت خروج نخبگان از کشور اظهار کرد: بنیاد ملی نخبگان در بررسی و پیمایش اخیر خود مهاجرت نخبگان کشور را مورد بررسی قرار داد؛ در این تحقیق ۲ هزار و ۷۱۲ نفر از برگزیدگان المپیادهای دانشجویی و ۳۵ هزار و ۳۱۳ نفر از رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری مورد تحلیل قرار گرفتند که نتایج جالب توجهی به همراه داشت؛ این بررسی‌ها نشان می‌داد مهاجرت رتبه‌های یک تا ۱۰۰۰ کنکور سراسری در رشته ریاضی و در حدود ۵ سال گذشته از حدود ۶۰ درصد به حدود ۳۸ درصد کاهش پیدا کرده است.
مشاور رییس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به تداوم کاهش مهاجرت سرمایه‌های علمی کشور ادامه داد: میزان مهاجرت قطعی رتبه‌های زیر ۱۰۰۰ در رشته علوم‌تجربی در حدود ۳ درصد، در علوم انسانی حدود ۱۲ درصد و در بین برگزیدگان المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست‌شناسی حدود مهاجرت کاهش پیدا کرده است.
کرمی با تاکید بر رشد منفی مهاجرت نخبگان در ایران تصریح کرد: آمار و گزارش‌های مربوط به مؤسسات بین&کشور;المللی و کشورهای مهاجرپذیر نشان می‌دهد که نه تنها تعداد داوطلبان مهاجر از کشورمهاجرت پیدا نکرده است بلکه در این زمینه رشد منفی وجود دارد.
دبیر ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی ادامه داد: براساس گزارش اداره مهاجرت کانادا، در سال ١٣٩٤ تعداد دانشجویان مهاجر ایرانی ٢ هزار و ٣٥٤ نفر بود و این تعداد ما را در رتبه ١٢ کشورهای دارای دانشجویان مهاجر در کانادا قرار می‌داد، از طرفی در سال ١٣٩٦ تعداد کل مهاجران ایرانی کشور کانادا ۶ هزارو ٤٨٥ نفر بود که نسبت به ١١هزارو ٦٦٥ نفر مهاجر در سال ۹۵، کاهش چشمگیری پیدا کرده است همچنین اداره مهاجرت ایالات متحده آمریکا اعلام کرده است که رتبه ایران در زمینه اعزام دانشجو، حدود پنج برابر نسبت به دوران پیش از انقلاب کاهش پیدا کرده است.
بازگشت ۱۳۰ کارآفرین به کشور در ۴ ماه نخست امسال
مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان گفت: از طرفی روند بازگشت متخصصان ایرانی به کشور توسط معاونت علمی و بنیاد ملی نخبگان و همکاری با آن‌ها هم بهبود چشم گیری پیدا کرده است که حاصل طراحی و اجرای برنامه‌ای به نام همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور بود؛ این طرح از اسفندماه سال ۱۳۹۳ با هدف بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند دانشمندان ایرانی در سراسر دنیا فعالیت خود را آغاز کرد.
کرمی ادامه داد: در اجرای طرح تجارب دانش‌آموختگان دوره دکترا از ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا، اساتید ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان ایرانی فعال در مؤسسات شاخص یا شرکت‌های خارجی مورد استفاده قرار گرفت و بیش از ۴۷۰۰ نفر از متخصصان و فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور با فرایندی طراحی شده همکاری خود را با کشور آغاز کردند که بازگشت ۱۳۰ کارآفرین تنها در ۴ ماه نخست امسال از ۱۰۰ دانشگاه برتر را در بر داشت؛ تاسیس ۲۰۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور توسط نخبگان بازگشته به کشور و ایجاد فرصت اشتغال برای ۷ هزار متخصص بخشی از روند بازگشت نخبگان به کشور است.
مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان با تاکید بر اهمیت روند مهاجرت بدون بازگشت نخبگان بیان کرد: امروزه خروج نخبگان مساله اصلی ما نیست بلکه خروج بی‌بازگشت آن‌ها است که اهمیت بیشتری دارد؛ در حال حاضر اغلب کشورها با سیاست‌های متفاوت به‌دنبال چرخش نخبگان در جهان هستند؛ سیاست‌های ما در برخورد و جذب نخبگان خارج‌نشین هم تغییرات زیادی کرده است.
