مدیرکل سنجش از دور سازمان فضایی ایران از اجرای پروژه پایش ماهواره ای تغییرات خطوط ساحلی خلیج فارس و دریای عمان با هدف شناسایی عوامل محیطی در تغییر میزان این پهنه آبی خبر داد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، مصطفی منصورپور گفت: یکی از برنامه‌های سازمان فضایی ایران، پایش ماهواره‌ای وضعیت پهنه‌های آبی کشور است که در بازه‌های زمانی مختلف توسط کارشناسان اداره کل سنجش از دور انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: به جرأت می‌توان گفت خلیج فارس مهمترین پهنه‌های آبی در خاورمیانه است که به دلایل متعدد از جمله وضع طبیعی و جغرافیایی، وجود منابع عظیم نفت و گاز و حضور همسایگان متعدد در مجاورت آن، حائز اهمیت استراتژیک است. در این راستا سازمان فضایی ایران، پایش ماهواره‌ای اکوسیستم خلیج فارس را در برنامه پایش ماهواره‌ای خود قرار داده است.
منصورپور با بیان اینکه این پروژه از نیمه دوم سال ۹۸ آغاز شده و بررسی تغییرات خطوط ساحلی خلیج فارس بر مبنای داده‌های ماهواره‌ای از جمله اهداف آن است، ادامه داد: در مورد خلیج فارس آرشیو بسیار عظیمی از داده‌های ماهواره‌ای طی ۱۰ سال گذشته جمع آوری شده و شناسایی این تغییرات و بررسی خطوط ساحلی نسبت به گذشته، اطلاعات ارزشمندی است که می‌تواند در اختیار مراجع ذی‌ربط قرار گیرد.
مدیرکل سنجش از دور سازمان فضایی ایران با اشاره به بررسی‌های انجام شده، تاکید کرد: مطابق داده‌های ماهواره‌ای تغییرات خطوط ساحلی اکوسیستم خلیج فارس هم در شمال خلیج و مرز سواحل ایران و هم در جنوب خلیج فارس دیده می‌شود که به عوامل مختلفی بستگی دارد.
وی با اشاره به اینکه در پایش ماهواره‌ای خلیج فارس و دریای عمان در اداره کل سنجش از دور سازمان فضایی پایش تغییرات در خطوط ساحلی و ساخت جزایر مصنوعی در سواحل جنوبی خلیج فارس دنبال می‌شود، افزود: همانطور که می‌دانید در دو سه دهه گذشته پروژه‌های متعدد ساخت جزایر مصنوعی در خلیج فارس و دریای عمان توسط کشورهایی نظیر بحرین، کویت، امارات متحده عربی، قطر و … در حال انجام یا بهره برداری است که هر کدام از این جزایر به نوبه خود پیامدهای منفی زیست محیطی بر این دریای نیمه بسته دارند.
منصورپور اضافه کرد: از جمله این اثرات سوء زیست محیطی می‌توان به از بین رفتن بخشی از محیط زیست جانوری، تغییر مسیر جریانات آبی، تغییر الگوی جریانات جزر و مدی، افزایش ورود فاضلاب انسانی به آب‌ها و… اشاره کرد. در همین راستا اداره کل سنجش از دور با استفاده از سری داده‌های ماهواره‌ای سال ۱۳۶۴ و سال ۱۳۹۸ نقشه تغییرات خطوط ساحلی در جنوب خلیج فارس را تهیه کرد.
منصورپور ادامه داد: برای سال ۶۴ از داده‌های ماهواره landsat و برای سال ۹۸ از تصاویر Sentinel-۲ استفاده شده است.
نمونه‌هایی از نقشه‌های تهیه شده به شکل زیر است:
پایش ماهواره‌ای پروژه ساخت نخل جبل علی
تصویر ماهواره‌ای لندست سال ۱۳۶۴ از ساحل امارات، قبل از پروژه ساخت نخل جبل علی
تصویر ماهواره‌ای Sentinel-۲A سال ۱۳۹۸ منطقه توریستی، تجاری، مسکونی نخل جبل علی
پایش ماهواره‌ای جزیره مرجان در منطقه راس الخیمه در کشور امارات متحده عربی
تصویر ماهواره‌ای لندست سنجنده TM سال ۱۳۶۴ محدوده جزیره مرجان راس الخیمه
تصویر ماهواره‌ای Sentinel-۲A سال ۱۳۹۸- جزیره مرجان- راس الخیمه
تصویر ماهواره‌ای لندست سنجنده TM سال ۱۳۶۴ از ساحل جنوب شرق بحرین
تصویر ماهواره‌ای Sentinel-۲A سال ۱۳۹۸- منطقه دره البحرین
تصویر ماهواره‌ای لندست سنجنده TM سال ۱۳۶۴ از ساحل شمال شرق قطر
تصویر ماهواره‌ای Sentinel-۲A سال ۱۳۹۸- قطر – راس لفان
وی گفت: یکی دیگر از عواملی که بر زیست گاه دریایی موثر است میزان کلروفیل A ناشی از رشد و تکثیر فیتوپلانکتون‌ها در آب است که افزایش بیش از حد آن می‌تواند بر زندگی سایر آبزیان تأثیر منفی داشته باشد. به عنوان نمونه تصاویر ماهواره‌ای در اردیبهشت ماه نشان دهنده افزایش غیرمعمول میزان کلروفیل A در جنوب جزیره قشم است.
منصورپور ادامه داد: پارامتر دیگری که در اکوسیستم خلیج فارس پایش می‌شود، دمای سطح آب یا Sea Surface Temperature است.
وی با بیان اینکه درجه حرارت سطح دریا عامل بسیار مؤثری در اقلیم جهانی و بررسی منابع غذایی است، خاطرنشان کرد: نقشه‌های درجه حرارت سطح دریاها می‌توانند نقش مهمی در تعیین محل مناطق مناسب جهت تغذیه و تخم ریزی ماهی‌ها داشته باشند.
مدیرکل سنجش از دور سازمان فضایی ایران افزود: مهمترین پارامترهای شرایط رشد ماهی‌ها مانند عمق، سرما و تجمع مواد غذایی از طریق تصاویر ماهواره‌ای قابل تشخیص است. همچنین تجربیات نشان داده که بعضی از انواع ماهی‌های ارزشمند از لحاظ تجاری، مانند ماهی سفید و ماهی تون، شدیداً به درجه حرارت آب وابسته هستند.
منصورپور گفت: نقشه‌های درجه حرارت سطح دریا از نقطه نظر اقلیم جهانی نیز حائز اهمیت هستند. جریان‌های دریایی و درجه حرارت سطح دریاها مستقیماً به همدیگر وابسته‌اند و مشاهدات سطح دریاها کمک مؤثری در پردازش داده‌های هواشناسی دارند و از آنجایی که بین درجه حرارت سطح دریا و میزان بارندگی همبستگی بالایی وجود دارد، داده دمای سطح آب می‌تواند در پیش بینی وضعیت بارش‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
