طی سال‌های اخیر در حوزه زیست‌بوم فناوری و نوآوری در کشور، بستر ارتباط و تعامل همه بخشها از جمله شرکتهای دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها، صندوقها، بنیاد ملی نخبگان، کارخانه‌های نوآوری، پارک‌های علم و فناوری، دانشگاهها و همه عناصر آنها با یکدیگر فراهم شده، به گفته کرمی، ایجاد این بستر مناسب، همان چیزی است که سازمانهای بین‌المللی از جمله یونسکو هم آن را تحسین کرده و پیدایش آن را عاملی موثر در ارتقای جایگاه نوآوری ایران دانستهاند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری؛ گزارش جدید یونسکو نشان می دهد رتبه ایران در نوآوری از 106 به 61 ارتقا یافته است. پرویز کرمی؛ دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان و صنایع نرم و خلاق به خراسان از عوامل موثر در این موفقیت و چشمانداز آن گفته است.
شاید حق داشته باشیم که گاهی نسبت به برخی آمارها و اطلاعات مجموعههای داخلی مطمئن و خوشبین نباشیم؛ اما وقتی سازمانهای بین‌المللی هم بر همان آمارها صحه میگذارند و تاییدش میکنند، دیگر جای هیچ شبههای نیست. در این سال‌ها بارها و بارها درباره رشد و توسعه استارتاپ‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان و تاثیر شگرف آنها در آینده کشور گفتهایم و نوشتهایم، اما اگر تا به امروز تردید و ابهامی در این حوزه داشتید، پیشنهاد میکنم به محتوای گزارش رسمی یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد) هم نگاهی بیندازید؛ گزارشی که از ارتقای چشمگیر۴۵ رتبه ای ایران در شاخص جهانی نوآوری خبر داده و نویدبخش آیندهای درخشان برای ماست.
ارتقای رتبه از 106 به 61 جهان
این گزارش که در همین روزهای اخیر منتشر شده، وضعیت کشورها را در حوزه فناوری و نوآوری بررسی کرده و به عملکرد آنها طی پنج‌سال گذشته نگاهی انداخته است. یونسکو برای ارزیابی این شاخص در کشورهای مختلف معیارهای متعددی دارد، از جمله: تعداد اختراعات ثبت شده، آمار مقالات منتشر شده در نشریات معتبر علمی، میزان فروش محصولات نانو، میزان بازگشت نوآوران و فناوران ایرانی مقیم خارج به کشور، تعداد دانشجویان بر اساس مقاطع و رشته های تحصیلی، سهم زنان در دانشگاه ها و میزان حمایت های مالی صندوق ملی پژوهش و فناوری از پروژه های دانش بنیان. طبق این معیارها، رتبه کشور ما در شاخص جهانی طی سال‌های 2015 تا 2019 با ارتقای قابلتوجهی از رتبه 106 به 61 رسیده است؛ این یعنی رشد 45 پله‌ای ایران در شاخص جهانی نوآوری.
تحسین رویکرد ایران در توسعه زیست‌بوم
یونسکو در گزارش خود اعلام کرده است که در پنج‌سال گذشته نوآوری در ایران توسعه سریعی داشته است و تا پایان سال گذشته، 49 شتاب‌دهنده و 113 مرکز نوآوری با مشارکت بخش خصوصی به استارتاپ‌ها خدمت ارائه کرده‌اند.
اشتغال‌زایی در کارخانه‌های نوآوری
در بخشی از این گزارش، به نسلهای مختلف توسعه پهنه‌های نوآوری از جمله پارک‌های فناوری و کارخانه‌های نوآوری اشاره شده است. به عنوان نمونه از کارخانه نوآوری آزادی در تهران یاد شده که 3500 شغل برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وکارآفرین جوان ایجاد کرده است. یا پارک فناوری پردیس که 6500 شرکت در آن مستقر شدهاند و برای توسعه نوآوری نقش‌آفرینی میکنند. ناحیه نوآوری شریف هم نمونه‌ای دیگر در پیاده‌سازی رویکرد حمایت از زیست‌بوم فناوری و نوآوری است که میزبان بیش از 500 استارتاپ است.
سهم قابل توجه زنان در دانشگاهها
وضعیت مناسب ایران در برابری جنسیتی دانشجویان آموزشعالی هم موردتوجه یونسکو بوده است و سهم 46.6 درصدی زنان در دانشگاهها، از دیگر نقاط قوت حوزه علم، فناوری و نوآوری در ایران توصیف شده است.
ایرانیان خارج از کشور در استارتاپ‌ها
برنامه بازگشت ایرانیان متخصص خارج از کشور که توسط معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری به اجرا درآمده هم در این پژوهش بین‌المللی موردتوجه قرار گرفته است. برنامه‌ای که به اشتغال تعداد زیادی از ایرانیان مقیم خارج در استارتاپ‌ها (354 نفر در سال 1397) و تاسیس استارتاپ (100 استارتاپ با بیش از 3 هزار نفر پرسنل در سال 1397) منجر شده است.
آینده روشن است
نکته مهم این است که آنچه در گزارش یونسکو ارزیابی شده، مربوط به عملکرد پنجساله بین سال‌های 2015 تا 2019 است اما همه میدانیم که از ابتدای سال 2020 تا به امروز نیز کشور ما با تحولات چشمگیری در حوزه فعالیت استارتاپ‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان مواجه بوده که بدون شک وضعیت کشورمان را ارتقای بیشتری داده است. مصداق این حرف، گزارشی است که «پرویز کرمی» دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری در گفتوگو با خراسان ارائه میکند و میگوید: با تلاشهایی که طی پنج‌سال اخیر توسط معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری و دیگر مجموعههای همکار صورت گرفته، هماکنون 5800 شرکت دانش‌بنیان، 1250 شرکت خلاق، 6500 استارتاپ، 240 مرکز نوآوری و 10 خانه خلاق و نوآوری در کشور فعال است. کرمی می‌افزاید: علاوه بر آن، مجموعههایی همچون بنیاد ملی نخبگان، صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق پژوهش و فناوری و کارخانه‌های نوآوری هم فعال یا افتتاح شدهاند و بستر مناسبتری برای فعالان این حوزه ایجاد کرده‌اند.
ایجاد زیستبومهای فناوری و نوآوری
دبیرستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان وصنایع نرم و خلاق می‌افزاید: اقدام مهمی که طی این سال‌ها انجام شده، شکل‌دهی زیستبومهای فناوری و نوآوری در کشور بوده که بستر ارتباط و تعامل همه بخشها از جمله شرکتهای دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها، صندوقها، بنیاد ملی نخبگان، کارخانه‌های نوآوری، پارک‌های علم و فناوری و دانشگاهها با یکدیگر شده و همه عناصر این زیست‌بوم را فعال کرده است. به گفته کرمی، ایجاد این بستر مناسب، همان چیزی است که سازمانهای بین‌المللی از جمله یونسکو هم آن را تحسین کرده و پیدایش آن را عاملی موثر در ارتقای جایگاه نوآوری ایران دانستهاند.
چشم انداز روشن
دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان با اشاره به زیرساختهای به وجود آمده طی سال‌های اخیر می‌افزاید: هماکنون بسیاری از شرکتهای دانش‌بنیان و استارتاپهای ما در دوران بلوغ به سر میبرند و به محض رفع تحریمها و همچنین رفع موانع تولید توسط دولت جدید، آماده نقش‌آفرینی جدیتر هستند. کرمی می‌افزاید: ارتقای ایران در شاخص جهانی نوآوری، تازه اول راه است و با توجه به چشمانداز روشنی که در این عرصه داریم، مطمئنا روزهای درخشانتری را پیش رو خواهیم داشت.
