در شرایط فعلی که همه پلتفرم های شاخص ایالات متحده چین را ترک کرده اند، بزرگترین بازار رسانه های اجتماعی جهان در آستانه تجربه تحولات بدیعی قرار دارد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری، وبگاه فارین پالسی، اخیراً در مقاله کوتاهی به بررسی تبعات خروج شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکایی از چین، پرداخته است. کریستینا لو، نویسنده این مقاله، در نوشتار خود، تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که با خروج شرکت‌های آمریکایی، بازار رسانه‌های اجتماعی در چین، چه شرایطی خواهد یافت؟
لینکدین، آخرین پلتفرم بزرگ اجتماعی ایالات متحده که در چین فعالیت می‌کرد، در ماه‌های اخیر اعلام کرد که این کشور را ترک خواهد کرد، خروج این شبکه اجتماعی به عنوان گسست نهایی بین شبکه‌های اجتماعی ایالات متحده و چین تلقی می‌شود. اگرچه بسته شدن لینکدین برای اکثر کاربران رسانه‌های اجتماعی در چین، چندان قابل توجه نبود و کاربران چینی برای رفع نیازهای مربوط به کسب و کارهای خود، گزینه‌های فراوان دیگری داشتند؛ اما خروج این شرکت، آغازگر دورانی جدید در اکوسیستم شبکه‌های اجتماعی چین، محسوب می‌شود.
روابط ایالات متحده و چین طی دهه‌های اخیر، به طور فزاینده‌ای در چارچوب رقابت ژئوپلیتیکی قرار گرفته است و در نتیجه حوزه شبکه‌های اجتماعی دو کشور نیز، اغلب به سیاست وابسته شده است. محققان معتقدند خروج شرکت‌های آمریکایی تنها بخشی از ماجرا است. از سوی دیگر، می‌توان نوآوری‌های امروز در رسانه‌های اجتماعی چین را حاصل همین رقابت دانست.
چین با حدود ۹۲۷ میلیون کاربر در سال ۲۰۲۰، بزرگترین بازار رسانه‌های اجتماعی جهان را در اختیار دارد. این چشم‌انداز در چند سال گذشته دستخوش تغییرات چشمگیری شده است. به جرات می‌توان گفت که مقاطع تاریخی پیشین، تطبیق هر اپلیکیشن اجتماعی چینی الاصل با همتای غربی آسان بود. اما در حال حاضر، چنین مقایسه‌هایی دیگر امکان‌پذیر نیست، زیرا پلتفرم‌های چینی به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که آنها را قادر می‌سازد تا از فیس‌بوک، توئیتر و اینستاگرام نیز پیشی بگیرند.
سیلویا لینتنر، استاد دانشگاه میشیگان، می‌گوید: «در چین، شبکه های اجتماعی با بسیاری از پلتفرم‌های دیگر، اعم از پرداخت، تحویل غذا، بانکداری یا گشت‌وگذار در شهر، ادغام شده‌اند.»
این شکل از تحول، سبب تولد طیف گسترده‌ای از برنامه‌های جدید شده است که به کاربران چینی امکان می‌دهد به راحتی فعالیت‌های متعددی مانند خرید، ارسال پیامک، پرداخت‌ها و رزرو پرواز را از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام دهند.
وی چت را می‌توان با بیش از یک میلیارد کاربر ماهانه بزرگترین پلتفرم پیام رسان چین دانست. شرکت تنسنت، یکی از بزرگترین شرکت‌های فناوری چین، با ارزش بیش از ۶۹ میلیارد دلار، مالک این شبکه اجتماعی است. گرچه وی چت از نظر فنی یک سرویس پیام رسان است؛ اما در دنیای وی چت، کاربران می‌توانند در کنار ارتباط با دوستان خود، برای دریافت وام اقدام کنند، از سوپرمارکت، مواد غذایی بخرند، خرید آنلاین انجام دهند، از رستوران غذا تهیه کنند، با خدمات حمل و نقل تماس بگیرند و پرواز رزرو کنند.
کارا والیس، پروفسور دانشگاه «A&M» تگزاس، در این مورد می‌گوید: «این تکامل، به وقوع پیوست تا هر آن چه که به انجامش نیاز دارید را بسیار نوآورانه و در کمترین زمان ممکن، انجام دهید.»
امروزه پیام رسانی مانند وی چت طیف بسیار گسترده‌ای از خدمات را به کاربران چینی ارائه می‌دهد. این امر، وی چت را به چیزی بیشتر از یک برنامه ارتباطی تبدیل کرده است. این دقیقاً خصوصیتی است که در هیچ یک از پلتفرم‌های ایالات متحده، وجود ندارد و منظور متخصصان از پیشی گرفتن شرکت‌های چینی نسبت به رقبای آمریکایی، دقیقاً همین ابتکار است.
نکته جالب این است که وی چت تنها یکی از ستون‌های معماری گسترده شبکه های اجتماعی در چین به شمار می‌رود. کاربران چینی برای ارتباط با یکدیگر و دوست یابی به غیر از وی چت، حداقل ۹ گزینه دیگر نیز در اختیار دارند. از جمله شاخص ترین این گزینه‌ها می‌توان به «Momo»، «Tantan»، «Weibo» و «Douyin»، اشاره کرد. نکته جالب این که شرکت بایت دنس، با ایجاد نسخه‌ای مشابه «Douyin»، با نام «TikTok»، با قدرت وارد بازار جهانی شده و در مدت بسیار کوتاهی به رقیب جدی برای شبکه‌های اجتماعی غربی بدل شده است.
دولت چین نیز در طول سالیان اخیر، به تدریج مدیریت و کنترل شبکه‌های اجتماعی داخلی این کشور را آموخته اند. امروز، نظام حکمرانی فضای مجازی چین، به حد بالایی از بلوغ رسیده است و همین امر، سبب نظام مند شدن شرکت‌های فناوری و پلتفرم‌ها اجتماعی در این کشور شده است. بسیاری از کارشناسان، بلوغ دولت چین در بحث حکمرانی شبکه‌های اجتماعی را حاصل اوج گیری جنگ ایدئولوژیک و تلاش حزب کمونیست چین، برای مسدود سازی راه نفوذ اندیشه غربی، می‌دانند.
به نظر می‌رسد که پکن مدل و چارچوب مناسب خود برای حکمرانی فضای مجازی را یافته است و از همین روی، پیش بینی می‌شود که کنترل خود بر فضای مجازی این کشور را به صورت مداوم، افزایش دهد. این امر، سبب شده است که شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های این کشور نیز، خود را ملزم به اجرای قوانین و بازتعریف خود در چارچوب‌های تعیین شده، بدانند.
مسئله حفظ حریم خصوصی نیز در میان جامعه شرکت‌های فناوری و فعالان فضای مجازی چین، موضوع داغی محسوب می‌شود، بر اساس قانون جدید حفاظت از اطلاعات شخصی چین، کاربران اکنون از نظر قانونی در برابر جمع آوری داده‌هایشان توسط شرکت‌های فناوری از حمایت بیشتری برخوردار هستند.
جرمی داوم، معتقد است که قانون حفاظت از حریم خصوصی جدید در چین، گام بزرگی برای محافظت از اطلاعات شخصی کاربران به شمار می‌رود. پیش از این هرگز حفظ حریم خصوصی کاربران در چین، تا به این اندازه مورد توجه نبوده است.
