پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

به گزارش پایگاه خبری تحلیل فناوری و نوآوری؛ سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری در مراسم روز ملی پژوهش و انعقاد قراردادهای فناورانه صنعت نفت، با اشاره به ظرفیت بسیار بالای این صنعت در میزبانی از فعالان زیست‌بوم فناوری و نوآوری تا تحول به ساختاری نوآورانه گفت: در سال هایی که در حوزه نفت فعالیت داشتم، تحولات این حوزه را رصد کرده‌ام و شاهدم که چه پیشرفت های چشمگیری به ویژه در حوزه پژوهش های نفت رخ داده است. اما در مسیر رسیدن پژوهش به محصول، یک خلاء وجود دارد که تبدیل شدن پژوهش به محصول را با مشکل و چالش مواجه کرده است. مهم‌ترین علت این چالش، فرهنگ توسعه در متن جامعه است تا از پژوهش، محصول مطالبه کند.

ستاری، شکل‌گیری یک فرهنگ واردات‌محور در صنعت نفت را مهم‌ترین مانع فراروی رسوخ نوآوری به این حوه دانست و عنوان کرد: برای سال‌های طولانی یعنی بیش از یک سده گذشته به این سو، فرهنگی در حوزه نفت شکل گرفت که اجازه نمی‌دهد محصولات ایران‌ساخت به صنعت نفت وارد شود. محدودیت های مجوز، استاندارد و تاییدیه‌ها، مانعی بر مسیر ورورد محصولات یادشده به صننعت نفت است که به فرهنگ حاکم بر این حوزه بازمی‌گردد.

وی افزود: به طور مثال، مطالبه استاتدارد API از دانش‌بنیان‌ها، که استانداردی آمریکایی است و  شرکت‌ها به دلیل تحریم، برای دریافت چنین مجوزی با مشکل جدی مواجه هستند و پس از آن نیز قرار گرفتن در دور رقابت ناعادلانه در مناقصه‌ها با سایر شرکت‌های رانتی و وارداتی، از موانع بزرگ این مسیر به شمار می‌رود که خوشبختانه گام های بسیار خوبی برای تسهیل روند یادشده با کمک سازمان ملی استاندارد صورت گرفت.

ستاری ادامه داد: از جمله این گام‌ها، حمایت از دریافت گواهی انطباق و همچنین توسعه استانداردهای بومی و ملی مانند IPI در مقابل استانداردهای خارجی است. صنعت نفت با بیش از یک صد سال تجربه و توانمندی در این حوزه، می‌تواند استانداردهای خودش را داشته باشد. سعی کردیم نقش آفرینی بازیگران توانمند و فناور عرصه تولید را در صنعت نفت با چنین اقداماتی پررنگ کنیم.

وی، پیشرفت کنونی صنعت نفت را ماحصل تلاش شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور دانست و گفت: تلاش فعالان صنعت نفت به ویژه دانش‌بنیان‌ها و فناوران در این سال ها برای توانمندساختن و یاری رسانی به صنعت نفت ستودنی است و علیرغم تمامی محدودیت‌ها، به اقدامات بزرگی در صنایع بالادستی، پایین دستی و حوزه های مرتبط با این صنعت دست زده‌اند.

صنعت توانمند گاز

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، از پیشرفت‌های صنعت گاز کشور گفت و ادامه داد: این صنعت که امروز به بلوغ و گستردگی حتی فراتر از صنعت نفت رسیده، زاییده و ثمره انقلاب اسلامی است و به سطحی از توانمندی رسیده‌ایم که سومین تولید کننده گاز جهان هستیم. اما باید فناوری ها به حوزه مصرف و بهینه سازی ورود پیدا کنند تا در تامین گاز مصرفی و بهینه سازی این مصرف نیز پیشرفت کنیم.

وی با تاکید بر این که در تامین نیروی انسانی متخصص پژوهش، هیچ گونه کمبودی نداریم اما باید پلی ارتباطی میان پژوهش، بازار و صنعت با ایده های نوآورانه ایجاد شود، ادامه داد: برای ایجاد این پل ارتباطی، پژوهشگاه‌ها باید نقش نظارتی و راهبری پژوهش را ایفا کنند و با گشودن درهای خود به روی دانش آموختگان دانشگاهی و فناوران، مسیر تبدیل ایده به محصول را هموار کنند. به تازگی الگوی ایجاد پارک علم و فناوری و حمایت از این روند، برای توسعه محصول آغاز شده است. نقش پارک علم و فناوری نفت بسیار کلیدی و نقطه عطفی در مسیر حرکت صنعت نفت برای تولید محصولاتی در حوزه افزایش بهره‌وری، بهینه سازی و توسعه محصولات فناورانه است.

ستاری همچنین ابراز کرد: نفت یک حوزه بسیار گسترده است و حجم عملیات دریایی در حوزه نفت از حجم کل عملیات دریایی کشور در سایر حوزه ها پیشی می‌گیرد و به همین ترتیب در سایر حوزه ها مانند پتروشیمی نیز این گستردگی وجود دارد؛ ورود چنین صنعت بزرگی به پژوهشگران، دانشگاهیان و فناوران شرکت های دانش‌بنیان، نقطه عطف و تحولی در این حوزه است.

رییس بنیاد ملی نخبگان با اشاره به اهمیت ترک تشریفات برای محصولات دانش بنیان، بیان کرد: اقدام ارزشمند دیگری که در این حوزه و برای حمایت از ورود محصولات بزرگ ایران‌ساخت به صنعت نفت انجام شد، اخذ مجوز ترک تشریفات برای محصولات دانش‌بنیان ایران‌ساخت و ورود محصولات تولیدی که بار نخست در کشور تولید شده اند بود که سقف این مجوز تا 3000 میلیارد ریال افزایش یافت.

حرکت در مسیر توسعه 4 اولویت مهم صنعت نفت با کمک دانش‌بنیان‌ها

در بخش دیگری از این مراسم جواد اوجی وزیر نفت از در اولویت قرار داشتن همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان در وزارت نفت و شرکت‌های تابعه گفت:  اولویت وزارت نفت و شرکت های تابعه، استفاده از ظرفیت نخبگان، فعالان فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان است، چراکه استفاده از آنان می تواند اشتغال زایی و خلق ارزش افزوده بالایی داشته باشد و هم ارزآوری بالایی به همراه بیاورد. صنعت نفت امروز نیازمند شرکت های دانش بنیان و فناوری آن‌ها دارد، زیرا بیش از یکصد و پانزده سال از اکتشاف و  استحصال نفت می گذرد اما در بسیاری از بخش های این صنعت، روش های مورد استفاده ما در استخراج و فرآوری، روش های قدیمی و سنتی و بخش عمده ای از آن تقلیدی است.

وی با اشاره به این که با حمایت از شرکت های دانش‌بنیان فعال در این بخش، حوزه بالادستی و پایین دستی نفت متحول می شود، ادامه داد: ماه پیش از نمایشگاه دستاوردهای شرکت های دانش بنیان بازدید داشتم و از نزدیک دیدم شرکت های دانش بنیان خوبی داریم که توان تولید چاه ها را افزایش می دهند. در برنامه جدیدی که صنعت نفت در نظر دارد، توسعه مخزن محور به سوی چاه محور خواهد بود.

اوجی ادامه داد: با استفاده از توان شرکت های دانش بنیان قادر خواهیم بود ظرفیت تولید 80میلیون بشکه نفت را از طریق همین چاه های با فناوری های پیشرفته و روش های کم ریسک محقق کنیم. بالغ بر 700 حلقه از این چاه ها و با استفاده از توان این شرکت ها می توانیم تولید زودهنگام و پربازده را در کم‌تر از یک سال نصیب کشور کنیم.

وزیر نفت با اشاره به برنامه استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی های فسیلی مانند نفت و گاز ادامه داد: می توانیم به کمک شرکت های دانش بنیان در این بخش نیز گام‌های اثربخشی برداریم. در مدت مسئولیتم در شرکت ملی گاز توانمندی شرکت های دانش بنیانی را دیده بودم که بیش از از 90درصد بازدهی و کارایی داشتند. بنابراین یکی دیگر از ظرفیت های استفاده از شرکت های دانش بنیان در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی است.

اوجی، یکی از چالش ها در حوزه مصرف گاز را وجود کنتورهای مشترک دانست و گفت: در این نوع کنتورها میزان مصرف به تعداد واحدهای مشترکین تقسیم می شود و ضمن بی عدالتی، میزان مصرف دقیق مشخص نمی شود اما  شرکت هایی هستند که با تجهیزات دانش‌بنیان می توانند میزان مصرف گاز روزانه و ماهانه را محاسبه می کنند.

وزیر نفت با اشاره به افزایش ظرفیت تولید گاز شیرین گفت: امروز بیش از 900 میلیون تولید گاز شیرین و ترش داریم که بیش از 840 میلیون متر مکعب به شبکه تزریق می شود که بر اساس برنامه توسعه ششم باید به بیش از یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب برسد که با استفاده از شرکت های دانش بنیان و تحقق طرح های توسعه ای سال آینده به ظرفیت یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب می رسد اما مصرف اسراف گونه اگر ادامه داشته باشد تولیدات پاسخ گوی نیاز کشور نخواهد بود و با استفاده از شرکتهای دانش بنیان باید این مصرف را بهینه کنیم.

اوجی ادامه داد: گازهای مشعل، یکی از سرمایه های غنی است که به هدر می رود و در این حوزه نیز با توانمندهایی که شرکت های دانش بنیان دارند و استفاده از این ظرفیت، می توانیم گازهای همراه را به خوراک برای واحدهای صنعتی از جمله پتروشیمی تبدیل کنیم. ایران سومین کشور در سوزاندن گازهای فلر است که امیدواریم با استفاده از فناوری بتوانیم از سرمایه ملی یادشده حمایت کنیم.

وزیر نفت با بیان این که امروز در این صنعت چهار اولویت با کمک دانش بنیان ها به طور جدی حمایت و سرمایه گذاری می شود، افزود: ارتقای چاه های کم بهره، بهینه سازی مصرف گاز، زنجیره و صنایع تکمیلی و گازهای فلر 4 اولویتی است که از ظرفیت شرکت های دانش بنیان استفاده و حمایت خواهد کرد. با حمایتی که صنعت نفت از شرکت های دانش بنیان خواهد داشت قطعا می توانیم تحولی در این صنعت در تولید و مصرف بهینه انرژی رقم بزنیم.

 استفاده از فناوری‌های دانشگاهی و پژوهشی در صنعت نفت

در بخش دیگری از این مراسم محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به ضرورت ایجاد فضای نقش آفرینی دانشگاهیان و فناوران در صنایع بزرگی همچون نفت، ادامه داد: اگر نخبگان و جوانان ما به جایگاهی برسند که احساس اثربخشی داشته باشند هیچ گاه کشورشان را رها نمی کنند و اگر بتوانند نقش خود را ایفا کنند، امید و اشتیاق و نشاط افزایش می یابد و بهترین مسیر برای افزایش اثرگذاری جوانان در جامعه، دانش، فناوری و نوآوری است.

وی با اشاره به نق آفرینی اثربخش و جدی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در وورد فناوری و نوآوری شرکت‌های دانش‌بنیان به صنایع گفت: دکتر ستاری و همکاران ایشان در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، طی سالیان گذشته در حمایت ویژه از شرکت های دانش بنیان نهایت تلاش خود را به کار بستند. با این نوع نگاه و توجه به شرکت های دانش بنیان، زیست بوم فناوری در حال گسترش و نهادینه شدن است. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان بازوی کمکی همراه معاونت علمی و فناوری و سایر دستگاه‌های اثرگذار نقش آفرینی می‌کند و تلاش می کنیم تا توانمندی دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی را در اختیار این حوزه قرار دهیم.

زلفی گل، با بیان این‌که از یک استاد دانشگاه، عضو هیئت علمی و پژوهشگر انتظار می رود مسائل و اولویت های کشور را شناسایی و راه کارهای حل این مشکلات را ارائه کند، ادامه داد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز نهایت توان خود در همکاری، حمایت و بسترسازی را به کار خواهد گرفت. در شرایط جهانی و ملی کشور، خام فروشی و خام سوزی اصلاً مناسب نیست. کشوری که خام می فروشد و خام می سوزاند نشان می‌دهد برای علم و فناوری سرمایه گذاری در این عرصه شایسته ای نکرده است.

وزیر علوم تحقیقات و فناوری با اشاره به ظرفیت موجود در بدنه علمی و پژوهشی کشور گفت: اگر به دانشمندان و پژوهشگران اعتماد و تعامل کنیم می توانیم از نفت خام مواد و فرآورده‌هایی تولید کنیم که به جای فروش یک بشکه نفت به 60 دلار، چند قطره از یک ماده فناور  صدها دلار ارزش افزوده برای اقتصاد کشور به ارمغان بیاورد. گاز طبیعی که ما می سوزانیم، کیمیا است و شرکت‌های دانش بنیان می توانند این گاز را که سوزانده می شود، به ثروت تبدیل کنند. اگر مدیران باور داشته باشند و برای علم و فناوری سرمایه گذاری کنند، دستاوردهای چندبرابری برای کشور به ارمغان خواهند آورد.

وی با بیان این که شرکت های دانش بنیان در بسیاری از حوزه های مرتبط با صنعت نفت توانمند هستند گفت: در حوزه کاتالیست های صنعت پتروشیمی یکی از مهم ترین فرآورده های مورد نیاز این صننعت توسط شرکتی دانش بنیان تولید شده است. کافی است تا در برخی از فرآیندها به این شرکت ها اعتماد کنیم و در این صورت نه تنها می توانیم نیاز داخلی را برطرف کنیم بلکه به کشورهای دیگر صادرات داشته باشیم. خوشبختانه پژوهشگاه صنعت نفت بیش از یک هزار میلیارد تومان پروژه با دانشگاه های کشور قرارداد دارم و امیدوارم با این اعتماد، پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان را به میدان حل مشکلات صنعت نفت بیاوریم.

تبدیل منابع زیرزمینی به ثروت روزمینی با دانش و فناوری

محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز با اشاره به آغوش گشوده این صنعت برای حمایت از فناوری و نوآوری گفت: یک میلیارد و 200 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در زیر زمین پنهان شده است و این ظرفیت تنها با فناوری به ارزش افزوده بدل می‌شود.

خجسته مهر ادامه داد: تا سال های قبل، تولید از هر چاه روزانه 30 هزار بشکه بود. اما با کاهش بازدهی چاه ها، امروز برای همین میزان تولید نیاز به 15 حلقه چاه است و بدین معناست که تولید آسان نفت به پایان دوره خود رسیده است. از این یک میلیارد و 200 میلیون بشکه، اکنون می توانیم تنها کم تر از 30 درصد را برداشت کنیم. برای تبدیل این ثروت زیرزمینی به ثروت روزمینی باید از دانش و فناوری استفاده کنیم.

وی با تاکید بر این که برای اقتدار باید از فناوری مدد بجوییم و نیاز فناوری صنعت نفت را تامین کنیم، ادامه داد: باید برای دست یافتن به سهم یک تریلیون دلاری از صنعت نفت، سهم فناوری را در این صنعت گسترده جست و جود کنیم.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به تاکیدات اسناد بالادستی و وزیر نفت، در ارتقای بهره وری به کمک فناوری‌ها گفت: سهم قابل توجهی از تولید ثروت از این مواد زیرزمینی است و باید از تمامی ظرفیت های بخش فناوری و نوآوری برای استفاده از این ظرفییت استفاده کنیم. امروز، رسالت مهم ما در این عرصه این است که ظرفیت جذب فناوری و انتقال فناوری را در کشور بالا ببریم و هم ظرفیت جذب را بالا ببریم .زمانی میتواند مزیت رقابتی ما باشد که با  مدد علم و فناوری به ارزش افزوده تبدیل شود.

توسعه نقش‌آفرینی زیست بوم نوآوری و فناوری در صنعت نفت

واحدهای تابعه وزارت نفت با شرکت‌های دانش بنیان و فناور در این حوزه قراردادهای همکاری منعقد کردند. نخستین تفاهم نامه همکاری،  میان پارک علم و فناوری صنعت نفت و صندوق نوآوری و شکوفایی با محوریت تامین سرمایه، توسعه بازار و حمایت از ورود شرکت‌های دانش بنیان مستقر در پارک برای ورود به صنعت نفت است.

پارک علم و فناوری صنعت نفت و پارک فناوری پردیس، تفاهم نامه دیگری بود که با محوریت ایجاد فن بازار تخصصی صنعت نفت و با محوریت پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت به امضا رسید. همچنین سومین تفاهم  نامه این پارک، با هلدینگ خلیج فارس و با موضوع حمایت و توانمندسازی شرکت‌ها برای توانمندسازی صنعت پتروشیمی بود.

چهارمین تفاهم نامه سه جانبه میان پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت، گروه داده پردازی پارسیان و صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت با موضوع هوش مصنوعی، هوشمند سازی و اینترنت اشیا منعقد شد.