پایگاه خبری تحلیلی فناوری و نوآوری

«کسانی که دوست دارند هر روز چیز تازه ای بیاموزند، زندگی پوچ و بیهوده ای نخواهند داشت.» (نامه های ایرانی، مونتسکیو، نامه چهل و هشتم)

در جهان ایرانی، طبیعت، واسطه ای ست میان انسان و خالق اش. طبیعت به او، آموزانده است که هیچ چیز، مجرد و تنها نیست، به جز حق تعالی. بنابراین، هر چیز، در پیوند با چیز دیگری است تا به کمال برسد. هر چیز، صاحب دو سمت است تا راه های تازه را، آسان تر بیابد. انسان بدون جفت، بی بقا ست. حیوانات و گیاهان نیز. خاک بی آب، ثمر نمی دهد. همه چیز، به دنبال وحدت است و در حین حال، در جست وجوی کثرت. این گونه است که زمین به گردش در می آید. به دور خورشید می چرخد. روز و شب می آید. بهار و پاییز می شود. منظومه شمسی هم به دور خورشیدی دیگر و آن خورشید و خورشیدهای دیگر هم به دور خورشیدی دیگری و کهکشانی به دور کهکشانی دیگر می گردد و می گردد و می گردد. پایداری کائنات، حاصل همین ناپایداری و البته، تضادها و پشت و روهاست.

بر همین اساس، انسان موحد ایرانی، با بهره مندی از آموزه های دینی و تکیه بر دیدگاه های ایمانی اش، هر آنچه که پیرامونش دارد را صاحب سمت و سو کرده است و ثابت کننده بر تضادها و اختلاف ها. به همین خاطر، هر چه که می سازد، براساس تضادهاست و حاصل اش، صاحب سمت ها و سوها. مثلا اگر دیواری بنا می کند، آن دیوار، فقط یک حصار و حایل نیست. بلکه با بهره مندی از هنر و نقش و قوس، فرهنگ و اعتقاد نیز در آن حلول می کند. اگر گلدان می سازد، اندیشیدن نیز در آن، نمایان است. پس، همه چیز در فرهنگ ایرانی، فقط وسیله زیبایی نیست، بلکه ابزار کار هم هست. چیزها، فقط کار انجام نمی دهند، بلکه آرامش و فکر هم به صاحب اش، عطا می کنند.

در نتیجه، وقتی یک مسجد که اوج هنر و فرهنگ و اندیشه اسلامی-ایرانی را با خود به همراه دارد، هم جذاب است و هم کارآمد. هم زیباست و هم اندیشه ورز. تضاد رنگ ها و مواد، فکر به وجود می آورد و از دلش نیز نقشی دل انگیز بیرون می زند. این روال، قرن هاست که در خون و رگ و مغز ایرانیان، جاری است و دائما در حال تطور و تحول بوده است.

اما حالا؛ با تغییر دوران و جدال جهانیان بر سر سود و زیان، موضوع فرهنگ، حساس تر و مهم تر شده است. صنایع فرهنگی بر پایه اقتصاد خلاق، وارد مرحله ای تازه شده است. به گواه آمار، در حال حاضر بالغ بر 2250 میلیارد دلار در کل جهان به اقتصاد صنایع خلاق اختصاص دارد که این رقم حدود 3 درصد از کل تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهد. همچنین صنایع خلاق در سراسر جهان توانسته‌ است، حدود 30 میلیون شغل ایجاد کند.

پس، پهنه ای دیگر، پیش روی فرهنگ غنی و زاینده ایرانی قرار گرفته است. ما همواره ثابت کرده ایم که در فرهنگ و خلاقیت، پهلوانیم و پشت به خاک بیگانه نمی دهیم. هیچگاه تن به پوچی و بیهودگی نداده ایم و تلاش کرده ایم، هر روزمان، روزی نو باشد. درست است که آنها در برخی از فناوری ها و سیستم ها و فرآیندها، از ما جلو افتاده اند، اما حالا که دوره خلاقیت و فرهنگ است، ما می توانیم دست بالا را داشته باشیم.

یکی از بخش های مهم در عرصه اقتصاد خلاق، «صنایع دستی» است. تنوع بومی در کشور ما، یکی از مزیت های بزرگ سرزمین مان است. هر زیست بومی، برای خود فرهنگ و زبان و رنگ و طعم خاصی دارد. شمال ایران، با جنوب ایران در حین  چرخیدن بر مدار مسلمان ایرانی، عادت ها و سنت ها و رسم خودش را دارد. غرب با شرق کشور هم، چنین است. جنوب شرق با شمال غرب متفاوت است و شمال شرق نیز با جنوب غرب.

این تفاوت ها، جملگی، فرصتی بی بدیل و غنی در اختیار صنایع خلاق و فرهنگی قرار می دهد تا دست به ایجاد زیست بوم خلاقیت و نوآوری در سراسر کشور بزند و محصولاتی متنوع و منحصر به وجود آورد.

صنایع دستی در ایران، یکی از سکوهای پرتاب اقتصاد ایران به شمار می رود. در حال حاضر، سهم ایران از بازارهای جهانی صنایع دستی فقط ۵۰۰ میلیون دلار در سال است. درآمدزایی کشورهای چین و هند نیز از فروش محصولات صنایع دستی شان، سالانه به چهار میلیارد دلار می رسد. با توجه به ظرفیت بالایی که صنایع دستی در کشور ما دارد، می توانیم خوش بین باشیم که این عددها، ثابت نماند و در آینده ای نزدیک گوی رقابت را از دیگران برباییم و بر صدر بنشینیم.

اما فعال صنایع دستی، نیاز به تجاری سازی محصولات خود و عرضه به بازارهای مطمئن و فعال دارند. ما در این ماجرا، دو مسیر را پیش رو داریم؛ صادرات محصولات صنایع دستی، رونق گردشگری و جذب گردشگران خارجی. هر دو می باید که به موازات هم انجام شود. در این راه، خلاقیت و نوآوری، مددرسان ما خواهد بود و بیمه ای مطمئن برای رونق صنایع دستی. شناساندن فرهنگ درخشان و خلاقیت و توانمندی ایرانیان به دنیا، با استفاده از صنایع دستی، راهی مطمئن و سراسر سود است. با رشد خانه های خلاق و نوآوری در سراسر کشور، تفکر و اندیشه جوانان نوجوی ایرانی، تبدیل به محصول می شود و راه اش را آرام آرام در بازارهای جهانی، خواهد یافت. از سوی دیگر، تاکید رهبر فرزانه انقلاب بر توجه به صنایع خلاق و فرهنگی و توصیه ایشان به سران قوا برای توجه به این حوزه که به تازگی اعلام شده است، جای هیچگونه تردیدی را برای شتاب گرفتن در این مسیر، برایمان باقی نمی گذارد. جهان با فرهنگ و خلاقیت ایرانی، زیباتر خواهد شد و از پوچی و بیهودگی، در امان.

*دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری